Το παζάρι για το προσφυγικό ζήτημα

Εκείνο που δημιουργεί ιδιαίτερη ανησυχία είναι ο τρόπος με τον οποίο θα βρεθεί κοινός τόπος με όλες αυτές τις δυνάμεις συγκεντρωμένες στο ίδιο δωμάτιο, και με τόσο διαφορετικά πλην αλληλένδετα ζητήματα στο τραπέζι. Όπως επίσης προκαλεί ενδιαφέρον και η απουσία της Τουρκίας από το τραπέζι των συνομιλιών. Ο λόγος δεν είναι οι εθνικές εκλογές, αλλά το γεγονός πως το κουρδικό θα είναι ένα από τα θέματα που θα συζητηθούν, και θα συζητούνται ανοιχτά εφεξής.
Jeff J Mitchell via Getty Images

Έπειτα από τρία χρόνια ενός εκ των πλέον δραματικών εμφύλιων συρράξεων στη Μέση Ανατολή, η λύση για την προσφυγική κρίση βρίσκεται στο τραπέζι των συνομιλιών της Βιέννης.

Ρωσία, Ηνωμένες Πολιτείες, η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), και το Ιράν διαμορφώνουν το παζλ των κρατών που, χωρίς την πρωτοβουλία της Μόσχας, δεν θα είχαν καθίσει ποτέ στο ίδιο τραπέζι. Ειδικά η συμμετοχή του Ιράν κρίνεται σημαντική για τις εξελίξεις, δεδομένου ότι αποδεικνύει την αναγνώριση από μέρους των Δυτικών ότι πλεόν η Τεχεράνη είναι ισότιμος συνομιλητής στην περιοχή. Αυτό ήταν γνωστό εκ των πραγμάτων, ωστόσο ο συμβολισμός έχει πάντα τη δική του σημασία.

Προς το παρόν, ο μεγάλος νικητής αυτών των εξελίξεων αναδεικνύεται ο Άσσαντ, ο οποίος τυγχάνει της πλήρους υποστήριξης της Μόσχας. Ο Πούτιν με τη σειρά του, για πρώτη φορά στη μακρά θητεία του, είναι εκείνος ο οποίος παίρνει την πρωτοβουλία για διεθνείς συνομιλίες που θα μπορούσαν να «ξεμπλοκάρουν» το επί χρόνια αδιέξοδο των ΗΠΑ στην περιοχή. Ο Ομπάμα με τη σειρά του είναι εκείνος που χάνει έδαφος στο κομμάτι των εντυπώσεων, αλλά και στην ουσία της ασκούμενης πολιτικής, καθώς τόσο τα προηγούμενα χρόνια, όσο και έπειτα από το κοινό γεύμα των ηγετών στη Νέα Υόρκη, με αφορμή τα 70 χρόνια από την ίδρυση του ΟΗΕ, αλλά και στο περιθώριο των συνομιλιών Κέρι - Λαβρόφ, δεν σταμάτησε να κατηγορεί τη Ρωσία για την στρατιωτική της εμπλοκή στη Συρία και το πλευρό του Άσσαντ, αφήνοντας συνεχώς αιχμές για το αν τελικά χτυπά τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης αντί του ISIS. Μπορεί οι ρωσικές δυνάμεις να έβαλαν και τις δύο πλευρές, ωστόσο η συνεχής αποδυνάμωση του ISIS και οι νέες επιθέσεις των ισλαμιστών στο Καύκασο και τις μουσουλμανικές δημοκρατίες της Ρωσίας στα νότια σύνορά της αποδεικνύουν ότι πράγματι ο Πούτιν έχει κηρύξει πόλεμο στο Ισλαμικό Κράτος.

Η παρούσα πολιτική ηγεσία στην Άγκυρα όχι μόνο δεν πρόκειται να συζητήσει το ζήτημα, αλλά έχει επανειλημμένως δηλώσει πως κάθε κουρδική προσπάθεια αυτονόμησης θα αντιμετωπιστεί με βία από τα τουρκικά στρατεύματα.

Η πρόσκληση της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ ήρθε έπειτα από απαίτηση των ΗΠΑ που δεν ξεχνούν τους παραδοσιακούς συμμάχους τους στον Κόλπο, όπως επίσης γνωρίζουν πως η διάχυση του ISIS προς την Αραβική Χερσόνησο και την Υεμένη έχει αποσοβηθεί σε μεγάλο βαθμό χάρη στις δυνάμεις του Ριάντ, όσο και των μυστικών υπηρεσιών της Ιορδανίας και του Ισραήλ. Ορκισμένοι εχθροί στη Μέση Ανατολή, η Σαουδική Αραβία και το Ιράν διεκδικούν να διαδραματίσουν ρόλο στο μεταπολεμικό πολιτικό σκηνικό στη Συρία, υποστηρίζοντας αντιμαχόμενες δυνάμεις. Το Ριάντ μπορεί να επηρεάσει την συριακή αντιπολίτευση που μάχεται τον Άσσαντ για να βρεθεί λύση μέσω εκλογών στη χώρα, ενώ η Τεχεράνη είναι και εκείνη διατεθειμένη να επηρεάσει τις εξελίξεις, διευρύνοντας τον άξονα επιρροής της στη Μέση Ανατολή, δημιουργώντας ένα ασφαλές «μονοπάτι» που θα ξεκινά από το Ιράν, θα περνά μέσα από το Ιράκ, θα διατρέχει τη Συρία και θα καταλήγει στη Μεσόγειο και τη Κύπρο. Το «μονοπάτι» αυτό είναι απαραίτητο για τη μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη, παρακάμπτοντας τον Περσικό Κόλπο. Οι Γάλλοι στηρίζουν τους Ιρανούς σε αυτό το κομμάτι, καθώς επιθυμούν διακαώς, έπειτα από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα, να «ανοίξουν» οι διμερείς εμπορικές και επιχειρηματικές σχέσεις. Ανάλογη είναι και η σπουδή και το ενδιαφέρον των Βρετανών στο ζήτημα της ενέργειας.

Εκείνο που δημιουργεί ιδιαίτερη ανησυχία είναι ο τρόπος με τον οποίο θα βρεθεί κοινός τόπος με όλες αυτές τις δυνάμεις συγκεντρωμένες στο ίδιο δωμάτιο, και με τόσο διαφορετικά πλην αλληλένδετα ζητήματα στο τραπέζι. Όπως επίσης προκαλεί ενδιαφέρον και η απουσία της Τουρκίας από το τραπέζι των συνομιλιών. Ο λόγος δεν είναι οι εθνικές εκλογές, αλλά το γεγονός πως το κουρδικό θα είναι ένα από τα θέματα που θα συζητηθούν, και θα συζητούνται ανοιχτά εφεξής. Η παρούσα πολιτική ηγεσία στην Άγκυρα όχι μόνο δεν πρόκειται να συζητήσει το ζήτημα, αλλά έχει επανειλημμένως δηλώσει πως κάθε κουρδική προσπάθεια αυτονόμησης θα αντιμετωπιστεί με βία από τα τουρκικά στρατεύματα.

Το ζήτημα είναι πως η προσφυγική κρίση δεν πρόκειται να λυθεί μέσα στο 2016. Η τουλάχιστον δεν προβλέπεται ότι οι συνθήκες θα έχουν ωριμάσει σε τέτοιο βαθμό στη Συρία, ώστε να αποτραπούν νέα κύματα προσφύγων. Από την άλλη, σκέφτεται κανείς, ποιος ο λόγος για τους Σύριους πολίτες να μείνουν σε μια εντελώς διαλυμένη χώρα, χωρίς καμία προοπτική; Για αυτόν ακριβώς το λόγο, τα προσφυγικά ρεύματα θα συνεχίσουν αμείωτα για αρκετό διάστημα, ακόμα κι αν αύριο το πρωί βρεθεί λύση.

Δημοφιλή