Οι δραματικές εξελίξεις των τελευταίων ημερών είναι η τραγική κατάληξη μιας μακράς και πολυδιάστατης κρίσης η οποία δυστυχώς επισπεύσθηκε μετά τις τελευταίες εκλογές. Δεν είναι νομίζω σκόπιμο κάτω από τις παρούσες συνθήκες, να αναλωνόμαστε σε αναλύσεις για το πως φτάσαμε εδώ και ποιος ακριβώς φταίει. Το ζητούμενο σήμερα είναι πως μπορούμε να βγούμε από αυτή την κατάσταση με το λιγότερο κόστος για τους Έλληνες και για το μέλλον της χώρας. Θα ξεκινήσω με μερικές απλές διαπιστώσεις.
1. Κάθε ανάλυση πρέπει να λαμβάνει ως δεδομένο αυτό που θέλει και η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού: να διασφαλισθεί η ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας. Αυτό υπαγορεύει και η στοιχειώδης λογική. Είναι αδιανόητο για την Ελλάδα να μην είναι μέλος της ενωμένης Ευρώπης, όποιες και αν είναι οι επιφυλάξεις που θα μπορούσαμε να έχουμε για την ευρωπαϊκή πολιτική όπως αυτή διαμορφώνεται μέσα από ένα δεδομένο συσχετισμό δυνάμεων. Η Ελλάδα είναι πολύ μικρή και πολύ αδύναμη για να επιβιώσει έξω από την Ευρώπη. Παράλληλα, η Ευρώπη χρειάζεται την Ελλάδα όχι μόνο για λόγους γεωπολιτικούς αλλά και για λόγους ιδεολογικοπολιτικούς.
2. Η ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την τήρηση των ανειλημμένων υποχρεώσεων μας απέναντι στους εταίρους και την Ευρωπαϊκή Ένωση όπως έχουν διαμορφωθεί μέσα από μια σειρά από διαπραγματεύσεις και επακόλουθες συμφωνίες. Ξέρω ότι το γενικό αίσθημα το οποίο και συμμερίζομαι, είναι ότι αυτές οι υποχρεώσεις είναι τρομερά επαχθείς. Είναι απόρροια δεκαετιών κακοδιαχείρισης για την οποία ευθύνονται οι διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις αλλά και οι εταίροι μας. Οι τελευταίοι έκλειναν επιμελώς τα μάτια όταν η κατασπατάληση των δανειακών χρηματικών πόρων τροφοδοτούσε εν μέρει την οικονομική τους ανάπτυξη.
3. Η ανάδειξη των «αντιμνημονιακών δυνάμεων» στις τελευταίες εκλογές αντικατοπτρίζει την αγανάκτηση των Ελλήνων για τους επαχθείς όροις αλλά και την αναποτελεσματικότητα των μέχρι τούδε συμφωνιών. Η κυβέρνηση είχε ξεκάθαρη εντολή να επαναδιαπραγματευτεί με τους πιστωτές για να επιτύχει όσον το δυνατόν καλύτερους όρους. Σήμερα είναι πια ηλίου φαεινότερο ότι όχι μόνο απέτυχε παταγωδώς σε αυτήν της την αποστολή, άλλα μας παρασύρει μέσα από ένα δημοψήφισμα κενό περιεχομένου, σε μια άνευ προηγουμένου περιπέτεια. Η Ιστορία θα αποδώσει ευθύνες και θα κρίνει τα πεπραγμένα και τις παραλείψεις των κυβερνώντων. Περιορίζομαι σε ορισμένα συμπεράσματα που είναι χρήσιμα για την παρούσα ανάλυση.
Μια πρώτη διαπίστωση είναι ότι η τακτική «θέλουμε χρόνο, όχι χρήματα» ήταν ολέθρια, μια και ο χρόνος δούλεψε εκατό τοις εκατό εις βάρος μας όπως το αποδεικνύουν και τα πρόσφατα γεγονότα. Χάσαμε πολύ χρόνο με συμπεριφορές που θα χαρακτηρίζονταν από ανεύθυνες έως και γελοίες: «δημιουργική ασάφεια», αλλαγή θέσεων και διαπραγματευτικών ομάδων, προκλητικές συμπεριφορές και δηλώσεις, κλπ. Κατανοώ βεβαία ότι τέτοια καμώματα μπορεί να άρεσαν προσωρινά στον κόσμο που διψούσε για μια επίφαση «εθνικής υπερηφάνειας», και εκτόξευσαν την δημοτικότητα των κυβερνώντων στα ύψη. Μέσα σε αυτό το πνεύμα, η κυβέρνηση θεώρησε σκόπιμο να προβάλει μια άδεια φρασεολογία όπως «η λαϊκή ετυμηγορία ακύρωσε το Μνημόνιο», «συνεχίζουμε τον αγώνα μας εκ μέρους των λαών της Ευρώπης», που όχι μόνο δεν βοήθησε αλλά και συσπείρωσε εναντίον μας. Είναι ξεκάθαρο ότι δεν βρισκόμαστε σε θέση ισχύος. Λεονταρισμοί, μαγκιές και οι επαναστατικές κορώνες μόνο επιδεινώνουν την θέση μας. Το τίμημα που πληρώνουμε για όλα αυτά είναι ακριβό διότι έτσι χάσαμε και τους εταίρους και την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη που αρχικά έβλεπαν με πολλή συμπάθεια το σκίρτημα των Ελλήνων.
4. Η σημερινή κατάσταση είναι αφόρητη και επικίνδυνη. Αφού εξάντλησε όλα τα χρονικά περιθώρια, η κυβέρνηση υπεκφεύγει στο δημοψήφισμα. Λέει ότι ένα «όχι» θα στηρίξει την διαπραγματευτική μας θέση. Δυστυχώς εξακολουθεί να κάνει τα ίδια «λάθη». Θεωρεί ότι εμείς μπορούμε να παρατείνουμε την διαπραγμάτευση όσο θέλουμε και ότι επί πλέον η Ευρώπη πρέπει να καμφθεί μπρος στην «λαϊκή ετυμηγορία». Τέτοια «επιχειρήματα» μόνο γέλωτα προκαλούν σε αυτούς που παίρνουν τις αποφάσεις.
Όμως αυτό δεν είναι το πιο σοβαρό σύμπτωμα ανευθυνότητας και ασυνειδησίας. Η κυβέρνηση ελαχιστοποιεί τις συνέπειες της ρήξης με τους δανειστές - βλέπε και φράση «Ξημερώνει μια όμορφη μέρα κατά την οποία ο ελληνικός λαός μπορεί να αποφασίσει το μέλλον του». Αποκοιμίζει τον κόσμο αφήνοντας τον να πιστέψει οτι οι ταλαιπωρίες - ουρές, στερήσεις - είναι απλώς πρόσκαιρες, ένα μέρος της διαδρομής που οδηγεί στην πολυπόθητη έξοδο από το τούνελ. Συμβαίνει όμως ακριβώς το αντίθετο. Μετά το δημοψήφισμα οι όροι διαπραγμάτευσης θα ειναι ακόμα σκληρότεροι, λένε εκπρόσωποι των δανειστών, που αντίθετα με μας, δεν συνηθίζουν να μπλοφάρουν. Είναι σαφές ότι οι κυβερνώντες «πλανώντες και πλανώμενοι», μας οδηγούν ολοένα και πιο βαθειά σε μια ανήκεστη οικονομική καταστροφή. Αυτό που δεν εξηγείται επαρκώς στον κόσμο ειναι ότι η ασφυξία της πραγματικής οικονομίας μέσα από το πάγωμα των τραπεζικών συναλλαγών σκοτώνει τις επιχειρησεις και μειώνει τους πόρους του Κράτους - ειδικότερα τους τουριστικούς. Η ελληνική οικονομία θα βγει εξουθενωμένη από αυτή την περιπέτεια.
Βρισκόμαστε σίγουρα στα όρια μιας εθνικής καταστροφής, και ειναι επείγον να παλέψουμε για να βρούμε διέξοδο. Το εγχείρημα ειναι δύσκολο μια και η πολιτική ζωή είναι παγιδευμένη μεταξύ των παραδοσιακών κεντροδεξιών δυνάμεων και των κυβερνητικών δυνάμεων που αποδείχτηκαν ακόμη περισσότερο επικίνδυνες και ανεπαρκείς. Η ύστατη αυτή κρίση ειναι και μια ύστατη ευκαιρία για την κατανόηση του προβλήματος που μαστίζει την ελληνική πολιτική ζωή. Από την μια μεριά τα κόμματα «του μεγάλου φαγοποτιού» και της υποταγής και από την άλλη ένα συνονθύλευμα δογματικών, άπειρων πολιτικών που ανέδειξε στην πολιτική κονίστρα η παταγώδης αποτυχία των πρώτων. Ένα «ναι» στο δημοψήφισμα, θα ξεκαθαρίσει το τοπίο. Εάν ακόμη έχει μείνει και ίχνος αιδούς στον δημόσιο βίο, πρέπει όσοι παταγωδώς απέτυχαν, πρώην και νυν, να αποσυρθούν και να σιωπήσουν αν δεν μπορέσουν να βοηθήσουν στην εξεύρεση λύσεων έξω από τα πεπατημένα. Δεν ξέρω ποιες ακριβώς θα ειναι αυτές οι λύσεις. Πρέπει να μπουν μπροστά άνθρωποι άξιοι και ακέραιοι, απελευθερωμένοι από ιδεοληψίες και κόμπλεξ. Που να εμπνέουν εμπιστοσύνη και σεβασμό στους Ευρωπαίους εταίρους. Που θα προτείνουν ένα όραμα για την χώρα όπου προτεραιότητα θα είναι η ανάπτυξη, μια λέξη που παραμέλησαν όλες οι κυβερνήσεις την τελευταία τεσσαρακονταετία. Είναι μια ύστατη ευκαιρία να σταθούμε αντάξιοι της Ιστορίας.