Το σύστημα-ζόμπι και η δολοφονία της Jo Cox

Χρειαζόμαστε απεγνωσμένα ένα νέο σχέδιο, ένα σύστημα που θα ανταποκριθεί στις ανάγκες του ανθρώπου του 21ου αιώνα και που θα εκφράζει τις νέες αξίες που αργά αλλά σταθερά αναδεικνύονται. Αξίες όπως η συνεργατικότητα, η κοινωνική συνείδηση, η δια βίου μάθηση, η περιβαλλοντική ευαισθησία, η ειρηνική επίλυση διαφορών, το μοίρασμα μέσω του δικτύου, η συλλογικότητα, η πρόσβαση, η συμμετοχή, η καινοτομία. Η εργαλειοποίηση της νέας τεχνολογίας στην υπηρεσία αυτών των αξιών είναι κομβικής σημασίας για ένα βιώσιμο και κοινωνικά δίκαιο μέλλον.
Toby Melville / Reuters

Ζούμε μια ασύμμετρη πραγματικότητα γεμάτη ανισορροπίες, εξάρσεις βίας και ανατροπές - στη ζωή μας , στην πολιτική, στην οικονομία, στην οικολογική ισορροπία, στους συσχετισμούς ισχύος. Βιώνουμε την ανισορροπία ενός συστήματος που κατέρρευσε αλλά επιβιώνει σαν «ζόμπι» προκαλώντας ακόμη μεγαλύτερους τριγμούς. Και αδυνατούμε να αντιληφθούμε το γιατί, να συνδέσουμε τα -εκ πρώτης- ασύνδετα μεταξύ τους φαινόμενα και γεγονότα.

Η αδυναμία μας αυτή πηγάζει από το ότι έχουμε υιοθετήσει ως κοινωνίες τις αξίες του νεοφιλελευθερισμού σα να επρόκειτο για φυσικούς συμπαντικούς νόμους, τόσο απόλυτους και αδιαμφισβήτητους όσο και ο νόμος της βαρύτητας. Αξίες όπως: Ο νόμος της Αγοράς - με άλφα κεφαλαίο, παρακαλώ -, η επιβίωση του ανταγωνιστικότερου / οικονομικά αποδοτικότερου, οι νικητές τα παίρνουν όλα και οι χαμένοι τιμωρούνται για τη μη-αποδοτικότητά τους, η Αγορά κάνει τη δίκαιη αναδιανομή, ο homo consumens ή πολίτης-καταναλωτής, το άχρηστο-σπάταλο-διεφθαρμένο κράτος που εμποδίζει την χρήσιμη-πλουτοπαραγωγική-αδιάφθορη ιδιωτική πρωτοβουλία . Η δράση του κάθε ιδιώτη είναι εκ προοιμίου ηθική και έκφραση ελευθερίας - άσχετα από το αποτέλεσμα και τις επιπτώσεις της. Ο μέχρι εξοντώσεως ανταγωνισμός νοείται θεμιτός σε βαθμό που να δεχόμαστε ότι και λαοί ολόκληροι αξίζουν τιμωρίας και διαπόμπευσης γιατί δεν υπήρξαν επαρκώς ανταγωνιστικοί (η Ελλάδα αποτελεί το πρόσφατο θύμα αυτού του ιδεολογικού bullying).

Ένα σύστημα αξιών βασισμένο στην απληστία, την τεστοστερόνη και την αποδοχή της ανισότητας όπου ο νοσηρός ατομικισμός λογίζεται ως η φυσική συμπεριφορά του ανθρώπου. Μια ολόκληρη φιλοσοφία που μας έχει οδηγήσει στην αποτυχημένη, ανισόρροπη πραγματικότητα που ζούμε σήμερα. Απότοκα αυτής της φιλοσοφίας που ενστερνίστηκαν κυβερνήσεις των ισχυρών κρατών και επέβαλαν προοδευτικά και στα υπόλοιπα κράτη είναι μεταξύ άλλων και: η άνοδος της ανισότητας και το άνοιγμα της κοινωνικής ψαλίδας, η κατάρρευση του κοινωνικού κράτους, οι χιλιάδες άστεγοι στους δρόμους των πόλεων, η διαφυγή κεφαλαίων σε φορολογικούς παραδείσους, η άνοδος της παιδικής φτώχιας, η εξαφάνιση της μεσαίας τάξης, η χρηματοοικονομική κρίση του 2008, τα σταθερά υψηλά ποσοστά ανεργίας, η μεταναστευτική κρίση και η επιδημία της κατάθλιψης.

Αρκεί να σημειώσουμε ότι οι δημιουργοί νέων αγαθών και υπηρεσιών χάνουν έδαφος στις λίστες πλούτου έναντι των κληρονόμων, των εισοδηματιών και των ολιγαρχών που έγιναν - αίφνης - ιδιοκτήτες κρατικών δικτύων και υποδομών.

Οι πλούσιοι αφηγούνται ιστορίες τόλμης και «έξυπνων αποφάσεων» αποσιωπώντας τα σημαντικά πλεονεκτήματα του κληρονομούμενου πλούτου, της ταξικής υπεροχής και δικτύωσης και της καλοπληρωμένης εκπαίδευσης - πλεονεκτήματα που τους επέτρεψαν να είναι «ανταγωνιστικοί» ήδη από την κούνια τους.

Τα παιδιά της «παλιά ευημερούσας και σήμερα καταρρέουσας μεσαίας τάξης» δεν θα έχουν καμία πιθανότητα να ανταγωνιστούν επι ίσοις όροις μέσα στην παγκοσμιοποιημένη αυτή αρένα. Το εντυπωσιακό όμως είναι ότι έχουν ήδη ενστερνιστεί τις αξίες της επικρατούσας φιλοσοφίας και βιώνουν την αναποτελεσματικότητα του συστήματος ως προσωπική αποτυχία. Η κατάθλιψη είναι μόνο η φυσική κατάληξη , αφού στα μίντια παρελαύνουν οι νικητές του συστήματος - μεγιστάνες του πλούτου που καθημερινά γίνονται πλουσιότεροι και αγοράζουν αδηφάγα από τετράγωνα πόλεων και νησιά μέχρι καλλίπυγους συντρόφους ενώ η καθημερινότητα των πολλών είναι στην απόλυτη αντίφαση, ένα συνεχές στράγγισμα και μια αγωνία επιβίωσης σε διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες.

Ο νεοφιλελευθερισμός κατέρρευσε το 2008 όπως ο κομουνισμός το 1989. Όμως οι επίσημες πολιτικές δυνάμεις που θα έπρεπε να έχουν εναλλακτική πρόταση (Σοσιαλδημοκρατία -Αριστερά) είχαν είτε υιοθετήσει μεγάλο μέρος του δόγματος είτε έστεκαν αμήχανες, ψελλίζοντας κεϋνσιανά αποσπάσματα και παλιά συνθήματα σαν προσευχές που θα διώξουν τη «βασκανία». Κάποια κινήματα πολιτών μόνο - όπως το occupy - αντιλήφθηκαν την ανάγκη για αλλαγή.

Τι κάνουμε από εδώ και πέρα;

Χρειαζόμαστε απεγνωσμένα ένα νέο σχέδιο, ένα σύστημα που θα ανταποκριθεί στις ανάγκες του ανθρώπου του 21ου αιώνα και που θα εκφράζει τις νέες αξίες που αργά αλλά σταθερά αναδεικνύονται. Αξίες όπως η συνεργατικότητα, η κοινωνική συνείδηση, η δια βίου μάθηση, η περιβαλλοντική ευαισθησία, η ειρηνική επίλυση διαφορών, το μοίρασμα μέσω του δικτύου, η συλλογικότητα, η πρόσβαση, η συμμετοχή, η καινοτομία. Η εργαλειοποίηση της νέας τεχνολογίας στην υπηρεσία αυτών των αξιών είναι κομβικής σημασίας για ένα βιώσιμο και κοινωνικά δίκαιο μέλλον.

Αν δεν εργαστούμε για αυτό το σχέδιο τότε θα αφήσουμε τόπο για την επικράτηση του μίσους. Όλες αυτές οι κοινωνικές ομάδες που περιθωριοποιούνται , που δεν πάνε να ψηφίσουν, που πιστεύουν - συχνά ορθώς - ότι η συμμετοχή τους δεν αλλάζει τίποτα στη δύσκολη ζωή τους - οι χαμένοι του νεοφιλελευθερισμού θα γίνουν - εν αγνοία τους - η πολιτική βάση της πιο σκληρής μετάλλαξης του: του νέο-φασισμού. Η άνοδος του Ντοναλντ Τράμπ, το κινήμα του tea party, η ενίσχυση των νέο-φασιστών στην Ευρώπη ακόμη και η δολοφονία της Jo Cox είναι οι όψεις του ίδιου νομίσματος.

Ο εξτρεμισμός του μίσους είναι εδώ και τρέφεται από τις συνεχείς αποτυχίες ενός «συστήματος-ζόμπι». Οι προοδευτικές δυνάμεις έχουν ιστορική ευθύνη -σήμερα, εδώ και τώρα - να αντιπαραθέσουν βιώσιμα σχέδια μακριά από σκουριασμένα συνθήματα του παρελθόντος. Να αγκαλιάσουν όλες τις δυνάμεις της δημιουργικής και κοινωνικά επωφελούς οικονομίας απέναντι στο παρασιτικό κεφάλαιο που απομυζεί υπερκέρδη από μη-παραγωγικές δραστηριότητες, από καρτέλ και μονοπώλια, από τους τόκους συσσωρευμένων κεφαλαίων σε φορολογικούς παραδείσους.

Ένας πιο ισόρροπος, δημιουργικός και αλληλέγγυος κόσμος μπορεί να αναδυθεί από τις στάχτες του παλιού κόσμου. Αρκεί να έχουμε την τόλμη και την πολιτική βούληση να τον ονειρευτούμε και να τον σχεδιάσουμε. Για την υλοποίηση του θα χρειαστεί η κινητοποίηση και η εμπλοκή περισσότερων γυναικών στις θέσεις λήψης αποφάσεων, γυναικών που διαθέτουν - όπως η Jo Cox - πιο ανεπτυγμένες τις ικανότητες της συναισθηματικής νοημοσύνης, της κατανόησης των άλλων - των διαφορετικών, του ιδεαλισμού, της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών, της υπηρέτησης του δημόσιου συμφέροντος.

Δημοφιλή