Ο Ρέντζι άφησε την πρωθυπουργική οικία (Palazzo Chigi). Αυτό είναι το πρώτο εμφανές αποτέλεσμα που έφερε το μαζικό κύμα της λαϊκής ψήφου ενάντια στις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις του. Θα μας απασχολήσουν αρκετά στο κοντινό μέλλον οι αποφάσεις του, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου που θα παίξει ή δε θα παίξει ο τέως Πρωθυπουργός εντός ή εκτός του Δημοκρατικού Κόμματος, με ή χωρίς το Δημοκρατικό Κόμμα. Και ακόμη, άσχετα από τις συνέπειες, η μοίρα του Ρέντσι δε βρίσκεται στην καρδιά αυτού που συνέβη. Το δημοψήφισμα αυτό οδήγησε μια ολόκληρη χώρα στο να γυρίσει σελίδα. Είναι μια προειδοποίηση που εκτοξεύθηκε εναντίον ολόκληρης της πολιτικής τάξης της Ιταλίας και θα συνεχίσει να έχει απήχηση και πέρα από την παρουσία του Ρέντσι στο Palazzo Chigi.
Οι αριθμοί δείχνουν την εικόνα. Σχεδόν 70% του ιταλικού εκλογικού σώματος πήγε να ψηφίσει, ένα ποσοστό που μας πάει πίσω στις εκλογές του 2013, όταν 75% του σώματος είχε ψηφίσει. Στην πραγματικότητα, το πολιτικό πάθος σαν αυτό του 2013 ήταν που έφερε αυτή την προσέλευση -πολλούς, πάρα πολλούς ψηφοφόρους- και την απόρριψη των μεταρρυθμίσεων. Το φανταστικό αφήγημα μιας αποτελεσματικής, εργαζόμενης κυβέρνησης αμφισβητήθηκε σημαντικά από τις φωνές των απογοητευμένων.
Δυστυχία, δυσαρέσκεια, πικρία και μια επιθυμία να ανατραπεί το κατεστημένο κυριαρχούν σε κάθε περιοχή της Ιταλίας.
Ο Ματέο Ρέντσι πλήρωσε αυτό που πολλοί είχαν επανειλημμένα τονίσει σαν την αχίλλειο πτέρνα της κυβέρνησης: την έλλειψη μιας αληθινής σχέσης με τη χώρα και το λαό. Μια έλλειψη σύνδεσης με την πραγματική ζωή.
Όμως αυτή η έλλειψη σχέσης μεταξύ της κυβέρνησης και του εκλογικού σώματος παραμένει, καθώς ο Ρέντσι εγκαταλείπει το Palazzo Chiggi. Το αποτέλεσμα αυτού του δημοψηφίσματος -το πρώτο με πραγματικό εθνικό και πολιτικό χαρακτήρα από το 2013, όπως είπαμε νωρίτερα- ασκεί σημαντική πίεση σε ολόκληρη την πολιτική τάξη.
Αν όλες οι ψήφοι του «Όχι» (60%) ήταν απλώς το άθροισμα όλων των παρατάξεων και οργανισμών που ενώθηκαν γύρω από το αντι-μεταρρυθμιστικό κίνημα της Ιταλίας, τα αποτελέσματα σε κατά τόπους περιοχές θα είχαν αναδείξει εσωτερικές αποκλίσεις, διαφορετικές αποχρώσεις εδώ κι εκεί όπου διαφορετικές κομματικές γραμμές διασταυρώνονται. Όμως αυτή η απόρριψη εκτείνεται από το Βορρά ως το Νότο, από την Ανατολή ως τη Δύση αυτής της χώρας, σε διαφορετικές κοινωνικές τάξεις. Αυτή η ομοιογένεια κάνει ξεκάθαρο ότι συναισθήματα όπως δυστυχία, δυσαρέσκεια, πικρία και μια επιθυμία να ανατραπεί το κατεστημένο κυριαρχούν σε κάθε περιοχή της Ιταλίας.
Υπ' αυτή την έννοια, το ιταλικό δημοψήφισμα μοιάζει σχεδόν με την επανάσταση που έγινε από τις κοινωνικές τάξεις που ένιωσαν να έχουν ξεχαστεί όταν ψήφιζαν για το Brexit, ή εναντίον της Κλίντον. Η ίδια έλλειψη πίστης στην πολιτική ελίτ οδηγεί όλα αυτά τα κινήματα. Η ίδια αποστασιοποίηση είναι εμφανής σε όλες τις δυτικές δημοκρατίες.
Σε αυτή την εποχή της απόρριψης, είναι ώρα να ανοικοδομήσουμε την πολιτική.
Ο Ματέο Ρέντσι το γνώριζε. Είχε καταλάβει πλήρως την ύπαρξη αυτής της δυσφορίας. Αυτό ήταν που ενέπνευσε την εκστρατεία του ενάντια στις κάστες, ενάντια στο παρελθόν, ενάντια στην παλιά φρουρά και ενάντια σε μια πολιτική τάξη που δεν αλλάζει ποτέ. Αλλά ούτε ο Ρέντσι δεν ήταν ικανός να ανακόψει αυτή τη σιωπηλή επανάσταση, και κατέληξε να τον απορρίψουν, όπως έγινε με άλλους ηγέτες σε άλλες χώρες.
Ωστόσο, ο επίλογος (τουλάχιστον μέχρι στιγμής) της διαδρομής του δεν τερματίζει τη δυσφορία. Και αν τα πολιτικά κόμματα της Ιταλίας, συμπεριλαμβανομένου του Δημοκρατικού Κόμματος, κοροϊδεύουν τον εαυτό τους νομίζοντας ότι η πτώση του Πρωθυπουργού σημαίνει ότι πλέον τα πράγματα θα γίνονται όπως ήταν πριν την έλευση του Δημάρχου της Φλωρεντίας, τότε τους περιμένει ένα πολύ χειρότερο και πιο γρήγορο τέλος.
Αυτή η ψήφος του «Όχι» εκφράζει μια ευρεία απαίτηση προς τους πολιτικούς να επιστρέψουν στη γη. Να σηκώσουν τα μανίκια τους και να λερώσουν τα χέρια τους. Να ξεκινήσουν και πάλι να ακούνε τους ανθρώπους, να δίνουν προσοχή και να βάζουν και πάλι στο κέντρο της προσοχής τους τη διαχείριση του κοινού τους, όχι κάποιων φανταστικών αντιπροσώπων. Είναι μια πρόσκληση εξίσου βάσιμη για το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, που στο πρόγραμμά τους μιλούν για μια επανάσταση στη σχέση ανάμεσα στην πολιτική και τους πολίτες και που όμως δεν έχουν καταλήξει σε κάτι συγκεκριμένο. Σε αυτή την εποχή της απόρριψης, είναι ώρα να ανοικοδομήσουμε την πολιτική. Πρόκειται για έναν τεράστιο καθήκον το οποίο, παραδόξως, μόνο η ίδια η πολιτική μπορεί να εκπληρώσει. Εφόσον καταλάβει, αποδεχθεί και καταφέρει να κινηθεί πέρα από την απόρριψή της.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στη HuffPost Italy και μεταφράστηκε στα ελληνικά.