Μήπως στο «υπέρ» βρίσκεται το λάθος μας;

Όταν μου βγαίνει το πάθος για την επιστήμη μου - και αυτό συμβαίνει συχνά, προσπαθώ να «πείσω» τους συνομιλητές μου ότι πολλές ανθρώπινες συμπεριφορές καθοδηγούνται από μια «αόρατη» οικονομική μεθοδολογία! Οι έχοντες βασικές οικονομικές γνώσεις - σαν πρώτο άκουσμα - θεωρούν την άποψή μου μάλλον υπερβολική και προερχόμενη από τη θετική προδιάθεση που έχω προς τον επιστημονικό χώρο που ανήκω. Άλλοι, μη γνώστες της συγκεκριμένης επιστήμης, περιορίζονται σε μια επιφανειακή κριτική (για τους κακούς οικονομολόγους που μας κατέστρεψαν), με αποτέλεσμα να αμφισβητούν εντελώς τη συμβολή της στην εξήγηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, είτε σε μικρο- είτε σε μακροοικονομικό επίπεδο.
francescoch via Getty Images

Όταν μου βγαίνει το πάθος για την επιστήμη μου - και αυτό συμβαίνει συχνά, προσπαθώ να «πείσω» τους συνομιλητές μου ότι πολλές ανθρώπινες συμπεριφορές καθοδηγούνται από μια «αόρατη» οικονομική μεθοδολογία!

Οι έχοντες βασικές οικονομικές γνώσεις - σαν πρώτο άκουσμα - θεωρούν την άποψή μου μάλλον υπερβολική και προερχόμενη από την θετική προδιάθεση που έχω προς τον επιστημονικό χώρο που ανήκω. Άλλοι, μη γνώστες της συγκεκριμένης επιστήμης, περιορίζονται σε μια επιφανειακή κριτική (για τους κακούς οικονομολόγους που μας κατέστρεψαν..), με αποτέλεσμα να αμφισβητούν εντελώς τη συμβολή της στην εξήγηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, είτε σε μικρο- είτε σε μακροοικονομικό επίπεδο.

Αναφερόμενος στους πρώτους, θέλω να υπενθυμίσω το γεγονός ότι οικονομικές θεωρίες όπως της μεγιστοποίησης της χρησιμότητας του καταναλωτή, της ελαχιστοποίησης του κόστους παραγωγής, της ισορροπίας της αγοράς και πόσες άλλες, αναφέρονται σε ανθρώπινα όντα αλλά και προσδιορίζονται σε μεγάλο βαθμό από αυτά! Επομένως, ο αρχικός μου ισχυρισμός δεν «μοιάζει» υπερβολικός.

Οι παραλληλισμοί...

Οι έχοντες σπουδάσει την οικονομική επιστήμη γνωρίζουν θεωρητικά, εξηγούν διαγραμματικά, αλλά και μπορούν να αποδείξουν με τη βοήθεια των μαθηματικών, για παράδειγμα το γιατί η αύξηση της προσφοράς (με σταθερή τη ζήτηση) ενός αγαθού θα μειώσει την τιμή του στην αγορά.

Άπαντες, ή τουλάχιστον αυτοί που θέλουν να το παραδεχτούν, επίσης γνωρίζουν ότι στις ανθρώπινες σχέσεις, και ανεξαρτήτως της μορφής τους, η υπέρ προσφορά «τιμωρεί». Ο αποδέκτης της σε σύντομο χρόνο την θεωρεί κάτι σαν «δεδομένo» οπότε μεταφορικά «μειώνεται» στα μάτια του η αξία της. Μη μου πείτε ότι υπήρξε σχέση σας που συνέβη το αντίθετο, δεν θα σας πιστέψω!

Αν τώρα κάποιος δεν βρίσκει το «κοινό» των δύο παραπάνω παραδειγμάτων ή λαμβάνοντας υπόψη το πρώτο δεν καταλήγει συμπερασματικά ότι θα συμβεί αυτό που περιγράφεται στο δεύτερο, οι εγκέφαλοί μας απλά λειτουργούν διαφορετικά!

The real world...

Μεταφερόμενοι στην επικαιρότητα, η οποία βέβαια διατηρεί τον τίτλο της εδώ και αρκετά χρόνια, με αποτέλεσμα να ονομάζεται πλέον μονιμότητα, μάλλον θα συμφωνήσουμε ότι και η σχέση πολιτικού - πολίτη ΔΕΝ διαφέρει «θεαματικά» από ότι αναφέρεται στα προηγούμενα παραδείγματα.

Εμείς οι πολίτες, ίσως υπέρ προσφέραμε την εμπιστοσύνη μας, την ελπίδα μας, την υπομονή μας, την «υποχρεωτική» θυσία μας (καταργήθηκε η έννοια του όρου θυσία), τον φόβο μας, το εισόδημά μας και τα όνειρά μας σε κάποιες συγκεκριμένες λογικές - σχέσεις.

Κάποιοι, και είναι πολλοί, και ανήκουν σε διάφορους πολιτικούς χώρους, θεώρησαν τα παραπάνω «δεδομένα», δηλαδή μικρής πλέον αξίας. Αυτό είναι πάντα το σημείο που χάνεται η ισορροπία. Είναι το timing που πρέπει να αλλάξει το παλιό μοντέλο της σχέσης. Στην αντίθετη περίπτωση ξέρουμε την κατάληξή της, και αυτή δεν είναι υπέρ μας.

Βέβαια, βγαίνοντας λαβωμένοι από μια σχέση και αναζητώντας την επόμενη είμαστε αρκετά ευάλωτοι και ενδεχομένως επιρρεπείς στην επανάληψη του ίδιου ή παρόμοιου λάθους. Θέλω όμως να πιστεύω ότι μεγαλώσαμε αρκετά, βιώσαμε την πραγματικότητα εφιαλτικών ονείρων, και μπορούμε να προστατευτούμε από ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Οι παραπάνω σκέψεις δεν έχουν καμία πολιτική χροιά μια και τα ελεύθερα μυαλά - στην ύπαρξη των οποίων φανατικά πιστεύω - δεν έχουν ανάγκη παροτρύνσεων ή προτροπών.

Αυτή όμως η επιστήμη μου, η εφαρμογή της στην καθημερινότητά μας, αλλά και η βιωματική εμπειρία μας ξεκάθαρα «φωνάζει» ότι η τιμή - αξία αυτού που προσφέρεις μειώνεται ή και χάνεται όταν μπροστά από την προσφορά βάζεις τη λέξη υπέρ!

Ίσως τελικά αυτό το υπέρ να είναι το δικό μας λάθος.

Δημοφιλή