Εθελοντισμός: Χάσιμο χρόνου ή Ελευθερία;

Έχουν διεξαχθεί πολλές έρευνες κατά καιρούς για τα οφέλη που προφέρει ο εθελοντισμός στον ίδιο τον άνθρωπο που προσφέρει. Η Dr. Stefanie Watson σε δημοσίευσή της στην Ιατρική σχολή του Harvard αναφέρει, πως η ανιδιοτελής κοινωνική προσφορά έχει πολλά σωματικά και ψυχικά οφέλη για τον άνθρωπο, αφού μπορεί να μειώσει τα επίπεδα κατάθλιψης, άγχους, την αρτηριακή πίεση ακόμη και να αυξήσει το όριο ζωής. Ωστόσο, αυτού του είδους η ενασχόληση δεν είχε την πλήρη αποδοχή από την ελληνική κοινωνία. Οι άνθρωποι ήταν πιο διστακτικοί και δεν συμμετείχαν ως ενεργοί πολίτες, ενώ οι δήμοι και οι κοινότητες βασίζονταν στην ιδιωτική πρωτοβουλία ή προχωρούσαν σε εθελοντικό έργο με σκοπό την αυτοπροβολή του εκάστοτε ηγέτη.
Shutterstock mangostock

Η 24MEDIA δίνει για μια μέρα το τιμόνι στο AD&PR Lab του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Το κείμενο που θα διαβάσεις παρακάτω αποτελεί μέρος μίας ενέργειας κατά την οποία 40 φοιτητές του AD&PR Lab πρότειναν, έγραψαν και δημοσιεύουν το δικό τους κείμενο στα sites του Ομίλου (Huffington Post Greece, News247, Oneman, Ladylike, Sport24 & Contra). Κάθε φοιτητής του AD&PR Lab στο πλαίσιο του μαθήματος "Δημόσιες Σχέσεις: The art of storytelling" πρότεινε κάποια θέματα και έγραψε ένα από αυτά εν είδη εργασίας εξαμήνου. Μπορείς να διαβάσεις όλα τα κείμενα των φοιτητών στο microsite που δημιουργήσαμε για την ενέργεια.

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι το να είναι κανείς εθελοντής σε μια κοινωνία όπου η αλληλεγγύη είναι πιο απαραίτητη από ποτέ;

Όσοι ασχολούνται με τον εθελοντισμό, είναι συνηθισμένοι στα σχόλια του κοινωνικού τους περίγυρου. «Είναι χάσιμο χρόνου, τι ασχολείσαι;» «Δεν έχεις ήδη αρκετά προβλήματα για να λύσεις και των άλλων;» «Είναι δουλειά του κράτους να το κάνει!» «Ο εθελοντισμός είναι για τους αργόσχολους».

Από την άλλη μεριά υπάρχει σαφώς το κράτος. Ένας τεράστιος μηχανισμός που ακόμη και να υπάρχει καλή πρόθεση (που δεν ισχύει όλες τις φορές) κολλάει σε γραφειοκρατικά ζητήματα ή χρησιμοποιείται ως μέσο επικοινωνιακών μικροπολιτικών συμφερόντων. Η ανάγκη για την εθελοντική προσφορά, ξεκινάει όταν το κράτος αδυνατεί να καλύψει βασικά ζητήματα των πολιτών του. Εάν για παράδειγμα υπήρχε επαρκής πρόνοια δεν θα υπήρχε η ανάγκη για την συλλογή ειδών πρώτης ανάγκης όπως τρόφιμα και ρουχισμός για ανθρώπους που ανήκουν στις κοινωνικά ευπαθής ομάδες. Όσο υπάρχει ανθρωπιά, αυτά τα κενά και τις αδυναμίες θα τα καλύπτει ο εθελοντισμός. Πολλές εθελοντικές δράσεις λαμβάνουν μέρος κυρίως γύρω από γιορτές Χριστουγέννων ή Πάσχα, ορίζοντας τις ανάγκες για συνεισφορά σε αυτά τα χρονικά διαστήματα, σαν να μην υπάρχει ανάγκη τις υπόλοιπες μέρες. Εάν κάποιος μάλιστα κάνει κουβέντα μαζί τους πάντα θα υπάρχει μια ιστορία σε κάποιο δήμο της Ελλάδας για κάποιον υπεύθυνο, ενδεχομένως και υψηλά ιστάμενο, που για να βοηθήσει σε μια δράση που οι ομάδες οργανώνουν και βάζουν το ανθρώπινο δυναμικό, θα θελήσει να προβάλει την δημοτική παράταξη που ανήκει στην καλύτερη περίπτωση ή και τον εαυτό του μόνο, σαν υπερ-ήρωα που βοηθά με ανιδιοτέλεια - Τέλεια ! Αξίζει την ψήφο σας!

Και κάπως έτσι αναρωτιέσαι εάν αξίζει τον κόπο να ασχολείσαι, εάν συνεχίζεις να το παλεύεις με όποιο κόστος.

Τι λένε όμως οι ίδιοι;

Η κ. Φλώρα Παντελίδη

Ο σκοπός που εξυπηρετεί ο εθελοντισμός δίνει αίσθηση ελευθερίας, όπως μας εκμυστηρεύεται η κ. Φλώρα Παντελίδη, κοινωνική λειτουργός και εθελόντρια, σε πάνω από μία εθελοντικές οργανώσεις. Αυτό που την προσέλκυσε ήταν το ενδιαφέρον της για το περιβάλλον και τον άνθρωπο, καθώς και οι γνωριμίες με νέους ανθρώπους που μοιράζονται τα ίδια ιδανικά. «Η σχέση μου με τον εθελοντισμό χαρακτηρίζεται από «ελευθερία» και «προσφορά» και καταφέρνει να ξεπεράσει τις όποιες δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονται». Και πως να μην νοιώθεις ελεύθερος άλλωστε, όταν μπορείς να κάνεις αυτό που θες χωρίς να περιμένεις κάποιος άλλος να το κάνει για σένα; Δυστυχώς σε μια Ελλάδα που για μεγάλο χρονικό διάστημα περνάει κρίση αξιών, το να μείνεις στο καναπέ σου και να κρίνεις, φαντάζει πολύ πιο βολικό από το να βγεις στο δρόμο, να βάψεις ένα παρκάκι που παίζουν τα παιδιά ή να μαζέψεις τρόφιμα, ρούχα και φάρμακα για κοινωνικά ευπαθής ομάδες.

Η κ. Νίκη Δούλου με την ομάδα «Συν+άνθρωποι»

Η Νίκη Δούλου εθελόντρια και ιδρυτικό μέλος της ομάδας «Συν+άνθρωποι», θεωρεί πως «Ο εθελοντισμός είναι μία σχέση, έχει έρωτα, έχει αγάπη, έχει προσφορά, έχει υπερβάσεις, συμπόνια... Ότι μπορεί να έχει μια διαπροσωπική σχέση τα περιλαμβάνει ο εθελοντισμός. Ακόμη και στον εργασιακό τομέα απέκτησα δεξιότητες, ενώ κατά την διάρκεια μιας περιόδου όπου ήμουν άνεργη, ο εθελοντισμός με βοήθησε να μην πέσω σε κατάθλιψη». Δεν είναι τυχαίο πως ενώ γαλουχήθηκε από μικρή ηλικία με τις αρχές του εθελοντισμού, άρχισε να ασχολείται πιο ενεργά από την στιγμή που δέχτηκε και η ίδια βοήθεια από κάποιους άλλους.

Έχουν διεξαχθεί πολλές έρευνες κατά καιρούς για τα οφέλη που προφέρει ο εθελοντισμός στον ίδιο τον άνθρωπο που προσφέρει. Η Dr. Stefanie Watson σε δημοσίευσή της στην Ιατρική σχολή του Harvard αναφέρει, πως η ανιδιοτελής κοινωνική προσφορά έχει πολλά σωματικά και ψυχικά οφέλη για τον άνθρωπο, αφού μπορεί να μειώσει τα επίπεδα κατάθλιψης, άγχους, την αρτηριακή πίεση ακόμη και να αυξήσει το όριο ζωής.

Ωστόσο, αυτού του είδους η ενασχόληση δεν είχε την πλήρη αποδοχή από την ελληνική κοινωνία. Οι άνθρωποι ήταν πιο διστακτικοί και δεν συμμετείχαν ως ενεργοί πολίτες, ενώ οι δήμοι και οι κοινότητες βασίζονταν στην ιδιωτική πρωτοβουλία ή προχωρούσαν σε εθελοντικό έργο με σκοπό την αυτοπροβολή του εκάστοτε ηγέτη. Μετά το σχέδιο Καλλικράτης, όμως που τέθηκε σε εφαρμογή το 2011, φάνηκε τάση ενίσχυσης των ενεργών πολιτών και των εθελοντικών ενεργειών, αφού αναφέρεται ως υποχρέωση των δήμων, ως προς την διευκόλυνση των πολιτών της, μέσα στο πρόγραμμα. Αυτό έστω και εικονικά προσέφερε μια διάθεση πιο άμεσης συνεργασίας. Το σημαντικότερο βέβαια να αναφέρουμε είναι πως η παροχή υποστήριξης δεν αναφέρεται αποκλειστικά σε ΜΚΟ αλλά και σε άτυπες ομάδες που τα τελευταία χρόνια αυξάνονται ανά την Ελλάδα, ως ένδειξη ελλείψεων του κράτους στα πλαίσια της κοινωνικής προσφοράς.

Μετά το μεγάλο σκάνδαλο που ξέσπασε το 2011 με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις όπου έπαιρναν τεράστια ποσά χρηματοδότησης για μη πραγματικούς σκοπούς, οι πολίτες που ήθελαν να ασχοληθούν με τα κοινά και ειδικά ένα μεγάλο ποσοστό νεολαίας, κατευθύνθηκε προς άτυπες ομάδες με απολιτίκ προφίλ, που έχουν στόχο το αποτέλεσμα όσο μικρό ή μεγάλο μπορεί να είναι αυτό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το κίνημα των *istas. Ξεκίνησε από τους Atenistas στην Αθήνα και σταδιακά κατέκλυσε όλη την Ελλάδα εμπνέοντας άλλους ανθρώπους να δημιουργήσουν τέτοιες ομάδες. Ακόμη όμως και μικρές ΜΚΟ που δεν λάμβαναν χρηματοδότηση από πουθενά, παρά μόνο από τις εισφορές των μελών τους, αναγκάστηκαν να κλείσουν και να συνεχίσουν την δράση τους ως άτυπες ομάδες. Μία απο αυτές είναι και οι «Συν+άνθρωποι» όπως μας λέει η κα Δούλου. Η μείωση των εισφορών των μελών λόγω οικονομικής κρίσης , αλλά και η αύξησης της φορολογίας ανάγκασε την ΜΚΟ να κλείσει.

Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί αύξηση των εθελοντικών δραστηριοτήτων και της κοινωνικής αλληλεγγύης, κυρίως στους τομείς της συλλογής ειδών πρώτης ανάγκης για κοινωνικά ευπαθείς ομάδες, της ανταλλαγής υπηρεσιών καθώς και σε δράσεις για τα παιδιά. Μεγάλη απήχηση έχει τον τελευταίο χρόνο και η προσφορά εθελοντικών ομάδων στο μεταναστευτικό ζήτημα με εγχώρια και διεθνή απήχηση και σε εθελοντές αλλά και σε εισαγωγές τόνων ρουχισμού και τροφίμων απ' το εξωτερικό.

«Το μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι δεν υπάρχει παιδεία για τον εθελοντισμό», όπως μας αναφέρει χαρακτηριστικά η κ. Δούλου «και δυστυχώς οι γονείς το θεωρούν υποτιμητικό για τα παιδιά τους». Είναι σημαντικό να καταλάβουμε λοιπόν πως οι αυριανές κοινωνίες χτίζονται από τα παιδιά μας, εάν δεν τα κάνουμε αυτά υπεύθυνους και ενεργούς πολίτες, τι περιμένουμε να αλλάξει;

Δημοφιλή