Όπως και σε άλλους τομείς της ιατρικής έτσι και στον τομέα των εξαρτήσεων η πρόοδος της επιστήμης και τα ερευνητικά της δεδομένα επιβάλλουν επαναπροσδιορισμό σχετικά με τις πολιτικές αποφάσεις και τις εφαρμοζόμενες πρακτικές που οφείλουν να είναι ρεαλιστικές και διαφανείς, εφαρμόσιμες και προσβάσιμες στο σύνολο των ατόμων που τις έχουν ανάγκη. Στις μέρες μας δε μιλάμε πλέον για ναρκωτικά αλλά για εξαρτήσεις, οι χρήστες δεν είναι εγκληματίες αλλά ασθενείς, θεραπεία δεν είναι μόνο η αποχή αλλά και η υποκατάσταση. Και οι αλλαγές αυτές συμβαίνουν σε μια χρονική περίοδο που διεθνώς, η πρόσβαση στο θεμελιώδες αγαθό της υγείας περιορίζεται σημαντικά λόγω της οικονομικής ύφεσης και των συνεπειών της.
Είναι αλήθεια ότι η αποποινικοποίηση της χρήσης, η θεραπεία υποκατάστασης, η ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση σε βελόνες-σύριγγες-προφυλακτικά, η ασφαλής χρήση σε επιτηρούμενους χώρους και άλλες πρόσφατες πρακτικές, παρά τα αρνητικά σχόλια από τους Διεθνείς Οργανισμούς, όπως το Διεθνές Συμβούλιο Ελέγχου των Ναρκωτικών (INCB), αξιολογήθηκαν τελικά με πολύ θετικά αποτελέσματα τόσο για τις ευεργετικές τους συνέπειες στην ατομική και δημόσια υγεία όσο και για το μικρότερο οικονομικό κόστος. Το ισχύον όμως σύστημα του παγκόσμιου ελέγχου των ναρκωτικών, που βασίζεται στις τρεις Διεθνείς Συμβάσεις του ΟΗΕ, χαρακτηρίζεται σαν αναποτελεσματικό και αποτυχημένο. Έδωσε προτεραιότητα στην κατασταλτική προσέγγιση, γεγονός που αποτελεί ουσιαστικό εμπόδιο σε πολλές καινοτόμες πρακτικές και που οδηγεί τελικά εκατομμύρια χρήστες στις υπηρεσίες ποινικής δικαιοσύνης και στις φυλακές. Πολλές είναι οι φωνές που καθιστούν επιτακτική την αναγκαία για μετατόπιση του κέντρου βάρους από τα κατασταλτικά στα προληπτικά και θεραπευτικά μέτρα που εστιάζουν στην υγεία στην ασφάλεια και στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Στις ΗΠΑ οι μισές πολιτείες έχουν νομιμοποιήσει τη χρήση της κάνναβης για ιατρικούς σκοπούς όπως σε περιπτώσεις καρκίνου, επιληψίας, χρόνιου πόνου κλπ.
Πολλές χώρες στην προσπάθειά τους να εφαρμόσουν μια πιο αποτελεσματική πολιτική κατά των εξαρτήσεων, νομοθετούν σε εθνικό επίπεδο ακόμα και με διασταλτική ερμηνεία των διεθνών συμβάσεων, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις συνεχώς αναδυόμενες νέες προκλήσεις. Η εμφάνιση των νέων ψυχοτρόπων ουσιών, τα πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα σχετικά με την αιτιολογία της εξάρτησης, η διεύρυνση των μεθόδων θεραπείας, η διαδικτυακή δυνατότητα ενημέρωσης και προμήθειας κάθε ψυχοδραστικής ουσίας καθώς και οι πρωτοβουλίες ορισμένων κρατών για την αποποινικοποίηση της κατοχής και χρήσης «παράνομων» ουσιών για προσωπική χρήση, αποτελούν αντικείμενα έντονου διαλόγου και αναζητούνται νέοι τρόποι προσέγγισης.
Στο πλαίσιο αυτό την τελευταία διετία ένα από τα θέματα της επικαιρότητας είναι η νομιμοποίηση της κάνναβης και η αναγνώριση της θεραπευτικής της αξίας από την ιατρική κοινότητα. Δεν είναι λίγες οι χώρες που έχουν ήδη υιοθετήσει τη νόμιμη παραγωγή και διάθεση της κάνναβης για ιατρική, και όχι μόνο, χρήση. Στις ΗΠΑ οι μισές πολιτείες έχουν νομιμοποιήσει τη χρήση της κάνναβης για ιατρικούς σκοπούς όπως σε περιπτώσεις καρκίνου, επιληψίας, χρόνιου πόνου κλπ. Σε κάποιες από τις χώρες αυτές η νομιμοποίηση της κάνναβης επεκτείνεται και στην ψυχαγωγική χρήση θεωρώντας ότι η ποινική προσέγγιση, δηλαδή η δίωξη και η φυλάκιση στιγματίζει, περιθωριοποιεί, δεν αλλάζει την ατομική συμπεριφορά και κοστίζει υπερπολλαπλάσια. Οι χρήστες δεν πρέπει να τιμωρούνται, αλλά να υποστηρίζονται σε μια προσπάθεια να ζουν με αξιοπρέπεια, σεβασμό και προοπτική για συμμετοχή στην κοινωνία. Τα ποινικά μέτρα για κατοχή και προσωπική χρήση ουσιών πρέπει να καταργηθούν και να αντικατασταθούν με μέτρα που προάγουν την υγεία και την κοινωνική ένταξη.
Δεδομένου μάλιστα ότι οι διεθνείς συμβάσεις επιτρέπουν την καλλιέργεια και διάθεση της κάνναβης για ιατρικούς και επιστημονικούς σκοπούς, επιβάλλεται και η ελληνική πολιτεία να θεσμοθετήσει άμεσα τη νομιμοποίηση της χρήσης κάνναβης αρχικά τουλάχιστον για ερευνητικούς και ιατρικούς σκοπούς, ακολουθώντας το παράδειγμα πολλών άλλων χωρών και κυρίως αυτό που επιτάσσει η επιστήμη και η πρακτική της εφαρμογή.
Σε αντίθετη περίπτωση ισχύει απόλυτα η παρακάτω σχετική δήλωση του Κόφι Ανάν, πρώην γ.γ. του ΟΗΕ, μέλους της Παγκόσμιας Επιτροπής για την Πολιτική των Ναρκωτικών:
«Πιστεύω ότι τα ναρκωτικά έχουν καταστρέψει πολλές ζωές, αλλά οι εσφαλμένες κυβερνητικές πολιτικές έχουν καταστρέψει πολύ περισσότερες».