Η εβδομάδα που διανύουμε θα σημαδέψει την πορεία του σύγχρονου Ελληνικού κράτους. Τη Δευτέρα βρεθήκαμε αντιμέτωποι με την πιθανότητα χρεoκοπίας και με εξοβελισμό από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το προηγούμενο βράδυ, όλα τα στοιχεία της Ελληνικής κακοδαιμονίας- ανοργανωσιά, προχειρότητα, επιπολαιότητα, κομπασμοί, τρεχάλα της τελευταίας στιγμής, και άτακτη υποχώρηση μπροστά στην πραγματικότητα- μας θύμισαν τι μας έφερε ως εδώ και τι μας κρατά σ' αυτόν το βάλτο.
Αν όντως τα πράγματα δεν εκτροχιαστούν, αυτή η εβδομάδα ίσως να αποτελέσει και την αφετηρία για μια σοβαρότερη συζήτηση του πως μπορούμε να χτίσουμε μια καλύτερη χώρα. Το τέλος της επιθετικής επαιτείας και της εστίασης στους «άλλους» που συνεπάγεται η κατάληξη των διαπραγματεύσεων ίσως να μας ωθήσουν να αντιμετωπίσουμε τα πραγματικά προβλήματά μας ως κοινωνία, και ως οικονομία.
Η εύκολη λύση της επίρριψης ευθυνών στους «ξένους» έχει πλέον χάσει την αίγλη της. Είναι δύσκολο πια να κρύψουμε το ότι οι αποφάσεις για το τι κάνουμε ως οικονομία (και ως κοινωνία) είναι εν πολλοίς δικές μας. Το πλαίσιο του πόσα χρήματα θα έχουμε - πέρα από τα όσα παράγουμε εμείς ως χώρα - θα συνεχίσει επί μακρόν να εξαρτάται από τους «θεσμούς». Αλλά το «τί» ακριβώς κάνουμε (πχ, φορολόγηση; ποιων; Περικοπές ή εξορθολογίκευση υπηρεσιών; Πού;) και «πώς» το κάνουμε αποτελούν δικές μας επιλογές. Δεν μπορούμε πια να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας.
Η κυβέρνηση, μετά από αγωνιώδεις καθυστερήσεις, γενικόλογες τοποθετήσεις και αμφιταλαντεύσεις υποχρεώθηκε τελικά, έστω και την τελευταία ώρα, να δεσμευτεί για το τι προτίθεται να κάνει. Απ' όσα έχουμε δει, οι προτάσεις της αποφεύγουν να αντιμετωπίσουν τη ρίζα του κακού- την αντιπαραγωγική δομή του Δημόσιου φορέα, όχι μόνο από πλευράς εξόδων, αλλά και από πλευράς εύρυθμης λειτουργίας του Δημόσιου τομέα ως παραγωγού (υπηρεσιών όπως η Παιδεία, η Υγεία, και η Δικαιοσύνη), ως ρυθμιστή (για πλειάδα υπηρεσιών και οργανισμών) και ως φορέα που αγοράζει μεγάλο κομμάτι του ΑΕΠ από τον ιδιωτικό τομέα.
Μέχρι τώρα, οι περισσότερες πολιτικές δυνάμεις (συμπεριλαμβανόμενης και της προηγούμενης κυβέρνησης, ειδικά από τον Ιούνιο του 2014 και μετά) έχουν αποφύγει να αντιμετωπίσουν τα βαθύτερα αίτια της Ελληνικής κακοδαιμονίας γιατί οι παθογένειες αυτές είναι κομμάτια από την σάρκα τους. Ακόμη και όταν υπάρχει διάθεση για να τα αντιμετωπίσουν, όμως, δεν υπάρχει γνώση και εμπειρία.
Η εμπειρία και η γνώση που χρειαζόμαστε σήμερα δεν είναι θεωρητική. Δεν έχει να κάνει με γενικόλογες εκτιμήσεις για το πώς λειτουργεί ένα πολιτικό σύστημα. Έχει να κάνει με την εφαρμογή. Στο επίπεδο της ρύθμισης της ιδιωτικής δραστηριότητας, έχει να κάνει με το πώς μπορούμε να δώσουμε τα κίνητρα, τις δυνατότητες και την υποστήριξη σε φιλόδοξους επιχειρηματίες, σε νέα παιδιά ή και εμπειρότερα στελέχη να δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους σε κάτι καινούργιο. Έχει να κάνει με το πώς ακριβώς μπορούμε να αλλάξουμε τον ασθενή παραγωγικό ιστό της χώρας μας από μιαν εσωστρεφή οικονομία που δεν παράγει εμπορεύσιμα προϊόντα, σε μια δυναμική οικονομία που θα μπορέσει να αξιοποιήσει το φθηνότερο και ικανό ανθρώπινο δυναμικό.
Στο επίπεδο του Δημόσιου τομέα, ούτε προσλήψεις ούτε μεγαλοστομίες δε μπορούν να φτιάξουν την κατάσταση. Είναι σαφές ότι τα Νοσοκομεία πάσχουν όχι μόνο από έλλειψη προσωπικού και υλικών, αλλά και από κακή ή πλημμελή διοίκηση. Στο εκπαιδευτικό σύστημα, ο πρόσφατος νόμος έρχεται να δυναμιτίσει τον τρόπο με τον οποίο οργανώνονται και διοικούνται τα Πανεπιστήμια, αλλά και να περιορίσει τον βασικό θεσμό της αξιολόγησης στον μεγαλύτερο εργοδότη της χώρας- το Υπουργείο Παιδείας. Όσο για τον πρόσφατο νόμο του Υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης, κανείς σώφρων παρατηρητής δεν θα μπορούσε να δικαιολογήσει τις αλλαγές στην αντιμετώπιση των πειθαρχικών παραπτωμάτων, και τον αποσυντονισμό της όποιας προσπάθειας εξορθολογίκευσης των κρατικών δομών.
Αυτό που λείπει από την Ελλάδα είναι εφαρμοσμένη γνώση, και η δυνατότητα να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε κατάματα τα οργανωτικά προβλήματα που μας έχουν φέρει εδώ που βρισκόμαστε. Πολιτικές μεγαλοστομίες, κορώνες περί εθνικής υπερηφάνειας, περί κοινωνικού προσώπου, περί «φιλολαϊκών πολιτικών» είναι ως επί το πλείστον παραπετάσματα καπνού, δεξιάς και αριστερής προέλευσης, που κρύβουν λαθροχειρία, βόλεμα, ή ανικανότητα. Για να αντιμετωπίσουμε αυτά τα βαθιά ριζωμένα προβλήματα πρέπει να καταφέρουμε να δούμε πώς ακριβώς είναι οργανωμένο το κράτος, πως διαδρά με την ιδιωτική οικονομία, και πώς μπορούμε να το βελτιώσουμε.
Με δεδομένη την ανάγκη μιας καλύτερης αντίληψης του πώς λειτουργεί το Δημόσιο αλλά και πως είναι διαρθρωμένοι οι πολιτικοί και οικονομικοί φορείς, είναι λογικό να κοιτάξουμε προς την πλευρά όσων μπορούν να βοηθήσουν. Και, αυτήν την τόσο κρίσιμη εβδομάδα, τυχαίνει να γιορτάζουμε και τα 30 χρόνια του ΜΒΑ στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΑΣΟΕΕ για τους παλιότερους). Καίτοι το ΜΒΑ κατευθύνεται κυρίως σε όσους ενδιαφέρονται να διοικήσουν επιχειρήσεις, ολοένα και περισσότερο γίνεται σαφές ότι οι εφαρμοσμένες γνώσεις στην οργάνωση, την διοίκηση, την οργανωτική συμπεριφορά, τη στρατηγική, την ορθολογική ανάλυση αποφάσεων και κόστους, τον ποσοτικό έλεγχο ή την διαχείριση αλλαγής είναι απαραίτητες για τον εθνικό οικονομικό μετασχηματισμό που χρειαζόμαστε.
Καθώς θα κλείνει η κρίσιμη αυτή εβδομάδα, στη γιορτή για τα 30χρονα του ΜΒΑ, ας αναρωτηθούμε πώς ακριβώς θα μπορέσουμε να πάρουμε όσα ξέρουμε για την χρηστή διοίκηση, πώς θα μπορέσουμε να προωθήσουμε τις ιδέες για μια καλύτερη οργάνωση τόσο του ιδιωτικού όσο και του Δημόσιου τομέα, και πως θα μπορέσουμε να ασκήσουμε πίεση έτσι ώστε να βελτιώσουμε όχι μόνο την λειτουργία του κράτους (και της οικονομίας), αλλά και το επίπεδο της πολιτικής συζήτησης. Έχει φτάσει πια η ώρα που η ατέρμονη και ναρκισσιστική ενασχόληση με πολιτικές θεωρίες θα πρέπει να δώσει την θέση της σε μια ρεαλιστική προσέγγιση, εστιασμένη στην εφαρμογή. Μια τέτοια μεταστροφή δεν θα είναι εύκολη, και θα απαιτήσει πολλή δουλειά. Είναι όμως η μόνη μας ελπίδα για να ανακάμψουμε.
Ο κ. Ιακωβίδης θα είναι ομιλητής στην Ημερίδα "re:business" που διοργανώνει το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών στο Συνεδριακό και Εκθεσιακό Κέντρο του Ζαππείου, στις 26 Ιουνίου, για τον εορτασμό των 30 ετών του MBA. Για περισσότερες πληροφορίες εδώ.