Ζούμε σε μια περίοδο ρευστή, μεταβαλλόμενη, σε μια κινούμενη άμμο, που τίποτα δεν είναι δεδομένο, δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα, κανένα σημείο αναφοράς για να πιαστούμε και να ξαποστάσουμε υπαρξιακά. Ίσως γι' αυτό παρατηρείται η τάση να ερμηνεύουμε αυτή την ποικιλόμορφη, θολή πραγματικότητα με κουτάκια, με νοητικά δηλαδή καλούπια. Είναι ίσως η ασυναίσθητη προσπάθεια μας να ερμηνεύσουμε αυτόν τον πολύπλοκο και απροσδιόριστο κόσμο απλοποιώντας τον μέσω της σχηματοποίησής του∙ η προσπάθεια να τον κατανοήσουμε δίδοντας του σχήμα και μορφή, οριοθετώντας το με ανελαστικά νοητικά πλαίσια.
Ίσως έτσι λοιπόν να εξηγείται η ολοένα και η πιο επιφανειακή ανάγνωση ενός ολοένα και πιο δυσανάγνωστου κόσμου. Είναι ίσως η προσπάθεια, έστω και ασυναίσθητης -υπαρξιακής- άμυνας μας μπροστά στην πρωτόγνωρη για την ανθρώπινη ιστορική εμπειρία πολυπλοκότητας του κόσμου. Όσο πιο σύνθετη και για αυτό ασαφής καθίσταται η πραγματικότητα τόσο αυξάνεται η τάση να την ερμηνεύουμε και κατ' επέκταση να την κατανοούμε σχηματικά, επιφανειακά. Μοιάζει ο κόσμος μας σαν μια πεταλούδα που προσπαθούμε να την κάνουμε δική μας κυνηγώντας την με την απόχη μας.
Για αυτό ενδεχομένως τα πάντα ερμηνεύονται και αντιμετωπίζονται με όρους σωστού-λάθους, καλού-κακού, διπολικά και απόλυτα. Σαν η ζωή να είναι ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής και πρέπει κάθε φορά να βρίσκουμε τη σωστή απάντηση σημειώνοντας το αντίστοιχο κουτάκι. Έτσι ερμηνεύεται και προσπαθεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της τρομοκρατίας, έτσι ερμηνεύτηκαν εδώ στη χώρα μας και τα πρόσφατα επεισόδια για την επέτειο της δολοφονίας του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Ισλάμ-Δύση, ταραξίες-φιλήσυχοι νομοταγείς πολίτες. Ελάχιστοι δείχνουν να έχουν τη θέληση να εμβαθύνουν ουσιαστικά στην πραγματικότητα και να προσπαθήσουν να ανεύρουν τις αιτίες για όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας και μάς αφορούν άμεσα. Αντιθέτως, οι περισσότεροι από εμάς στηρίζουμε την απολυτότητα της κρίσης μας, σαν να είμαστε λαμπαδηδρόμοι της αλήθειας, στα αποτελέσματα, στα επιγενόμενα. Το αποτέλεσμα θεωρείται συγχρόνως και η αιτία. Η συνέπεια της πράξης συνιστά αυτομάτως και την αιτία της. Η αιτιοκρατική μέθοδος ανάγνωσης του κόσμου έχει συναιρεθεί στο αποτέλεσμα, το αποτέλεσμα είναι η αιτία και το αιτιατό μαζί.
Και τελικά ίσως η τάση μας για απλούστευση αυτού του κόσμου να μην βασίζεται μόνο στην ανταπόκρισή μας σε ένα βαθύτερο υπαρξιακό αίτημα. Ίσως να συνίσταται και στην ευκολία για χάρη της ταχύτητας. Ταχύτητα για ποιο λόγο όμως; Ίσως να βιαζόμαστε να ξοδέψουμε τις ζωές μας. Κάποιοι μάλλον θα έπρεπε να διαβάσουν τη Βραδύτητα του Κούντερα.
Ανεξάρτητα όμως από τις ερμηνείες που δίνουμε στην πραγματικότητα, η πραγματικότητα είναι ένα αυτόνομο μέγεθος με δίκη της βούληση που μας υπερβαίνει. Όσο εμμένουμε στη σχηματική, απλοϊκή ερμηνεία της τα προβλήματα θα παραμένουν, θα μεταλλάσσονται και θα διογκώνονται. Μόνο αν εγκύψουμε πραγματικά πάνω από τις πραγματικές αιτίες, ίσως να μπορέσουμε να την κατανοήσουμε σε βάθος και να της προσδώσουμε, στο μέτρο του εφικτού, το σχήμα που θέλουμε. Σε κάθε άλλη περίπτωση θα συνεχίσει να αναπτύσσει τη δική της δυναμική μέχρι να μας πνίξει. Διότι η πραγματικότητα δεν εγκλωβίζεται σε κουτάκια.