eethene
Το επόμενο σημαντικό σημείο της συζήτησης θα πρέπει να επικεντρωθεί στην, κατά κοινή ομολογία, πολιτική στειρότητα των καιρών μας. Στειρότητα η οποία ίσως θα πρέπει να υποθέσουμε πως μπορεί να οφείλεται στην πολιτική ένδεια και αδυναμία παραγωγής νέων ιδεών μιας μεγάλης μερίδας των πολιτικών (προσώπων). Τούτο μάλλον δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς πως η μακρόχρονη τριβή με τα κοινά μοιραία τούς έχει οδηγήσει σε πολιτική κόπωση και τους έχει καταστήσει ίσως απλούς γραφειοκρατικούς διεκπεραιωτές πια.
Από τη δεκαετία του 1980 έχει συντελεστεί μία σταδιακή αναβίωση της θεώρησης αρχών στις διεθνείς σχέσεις. Συγκεκριμένα, τα τελευταία δέκα περίπου χρόνια, νομίζω πως η ηθική διάσταση στη διεθνή πολιτική έχει αναγνωριστεί σχεδόν ως θεμελιώδης στις συζητήσεις των κρατουσών διεθνών σχέσεων. Τεκμήριο αποτελεί και το Oxford Handbook of International Relations, στο οποίο είχε προστεθεί κεφάλαιο για την ηθική σε καθεμιά από τις θεωρητικές προσεγγίσεις των διεθνών σχέσεων. Η νύξη είναι, ασφαλώς, προφανής: η ηθική είναι κεντρική στο έργο εντός της πειθαρχίας, όχι περιφερειακή.
Στους αρχαίους Έλληνες, ειδικά κατά την περίοδο της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, ευθύνη (εύθυνα: ισιώνω κυριολεκτικά, τιμωρώ μεταφορικά) ήταν η θεσμοθετημένη λογοδοσία των αξιωματούχων (σ.σ.: Οι επιφορτισμένοι με την «ευθυγράμμιση» σε περίπτωση παρεκτροπής ήταν οι «Εύθυνοι» ενώ οι ελεγχόμενοι ήταν οι «υπεύθυνοι». Όσοι εξαιρούνταν από τη διαδικασία ήταν οι «ανυπεύθυνοι» ή «ανεύθυνοι»). Πέραν όμως από αυτή, τη θεσμοθετημένη λογοδοσία, η οποία αφορούσε κυρίως ζητήματα οικονομικά, κάθε πολίτης την περίοδο εκείνη είχε μέσα του βαθιά ριζωμένη την έννοια και το καθήκον της πολιτικής ευθύνης.
Όσοι συμμετείχαν στο πείραμα, πίστευαν πως αφορούσε τη μνήμη και την ικανότητα αποστήθισης λέξεων. Συγκεκριμένα, τους έλεγαν πως οφείλουν, αναλαμβάνοντας το ρόλο του «δασκάλου» έναντι αμοιβής 4 δολαρίων/ώρα, να τιμωρήσουν με μια μηχανή ηλεκτροσόκ το «μαθητευόμενο» σε κάθε λάθος απάντηση. Ο «μαθητευόμενος» δεν ήταν φοιτητής, αλλά ηθοποιός, που είχε προσληφθεί από το Μίλγκραμ για την ενσάρκωση ακριβώς αυτού του «ρόλου» και δεν υπήρχε ηλεκτρισμός, ούτε ηλεκτροσόκ, γεγονός που ο «δάσκαλος» δε γνώριζε. Ούτε, βέβαια, ότι ο ηθοποιός υποκρινόταν.
Σώζεται η Ελλάδα με καλύτερη διαχείριση; Διαχειριστικό π.χ. είναι το πρόβλημα, αν λύνεται με εναλλαγή κομμάτων εξουσίας και νέο πρωθυπουργό, αν κάνει τη διαφορά αν ο υπουργός ονομάζεται Μάκης Φωτίου αντί Θεανώ Βορίδη, αν το πλεόνασμα γίνει 1,54% αντί 2,43%, αν οι καταληστευμένοι ψηφοφόροι αποκοιμίζονται καλύτερα με Tavor φορομειώσεων (π.χ. μείωση 30% ΕΝΦΙΑ) αντί με Lexotanil παροχών (π.χ. μποναμά 386 Ευρώ). Το πρόβλημα είναι διαχειριστικό αν λύνεται από 500 «τεχνοκράτες» ψευτο-ειδικούς με ή χωρίς γραβάτα. Το πρόβλημα είναι διαχειριστικό αν λύνεται με μερεμέτια γραφειοκρατικού στόκου και χ συνεδριάσεις επιτροπών (όπου έστω χ<3435). Το πρόβλημα είναι διαχειριστικό, αν δεν είναι σοβαρό.