Αγαπημένε μου σύζυγε,
Έχουν περάσει περίπου 30 ημέρες από τότε που κράτησες την σπίθα της ζωής ανάμεσα στα χέρια σου και τα έκλεισες.
Από τότε, προσπαθώ να βρω νόημα στον κόσμο.
Στον Ινδουισμό, μία θρησκεία που άρχισα να γνωρίζω ακόμα κι αν είχα χάσει την πίστη μου από καιρό, έχουμε μία τελετή στην ενδέκατη ημέρα και μία τελετή στην τριακοστή ημέρα.
Δεν είχα καταλάβει ποτέ για ποιο λόγο υπήρχαν αυτές, αλλά, ίσως, θέλουν να σηματοδοτήσουν τη συνειδητοποίηση.
Στις 11 ημέρες, είχα καταλάβει ότι ο θάνατός σου με είχε κάνει διαφορετικό άνθρωπο.
Όλα έμοιαζαν, μύριζαν διαφορετικά και είχαν άλλη γεύση. Άνθρωποι που γνώριζα για χρόνια, τώρα έμοιαζαν ξένοι σε σχέση με αυτό που ένιωθα και ότι δεν μπορούσαν να καταλάβουν τίποτα.
Σε έβλεπα παντού. Σε έβλεπα στην θάλασσα, σε φανταζόμουν στις αλλαγές και τα κύματα του νερού. Σε έβλεπα στον τάφο σου, στις φρέζιες που τόσο αγαπούσες. Σε έβλεπα στα πουλιά, για τα οποία είχες τόσες εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, στα ουράνια τόξα που φώτιζαν τον ουρανό την ημέρα που αποφάσισες να πεις αντίο.
Ήσουν ένας μεγαλόσωμος, Νεοζηλανδός άντρας στην πραγματική ζωή, και πάλι σε έβλεπα σαν κάτι πολύ εύθραυστο.
Αναρωτήθηκα αν έπρεπε να σου γράψω αυτό το γράμμα, με τόσο δημόσιο τρόπο, αλλά σκεπτόμενη το πόσο είχαμε μιλήσει τον τελευταίο χρόνο για την ψυχική σου ασθένεια και πόσο πολύ πιστεύαμε ότι αν δεν μιλήσουμε για αυτό συμβάλλουμε στην ενοχή και το στίγμα που υπάρχει στην κοινωνία, ξέρω ότι θα ήθελες να το κάνω. (Πιάνω τον εαυτό μου να το κάνω συχνά αυτό: «Είμαι σίγουρη ότι ο Ρομπ θα ήθελε να φάω αυτή τη σοκολάτα», και άλλες τέτοιες σημαντικές αποφάσεις ζωής).
Το ξέρω, γιατί πίστευες ότι είχα τη δυνατότητα να ευαισθητοποιήσω τον κόσμο σχετικά με την κατάθλιψη, μία ψυχική ασθένεια που πάλεψες μαζί της για όλη σου τη ζωή.
Το ξέρω ότι ήθελες να μιλήσω ανοιχτά, ώστε αν κάποιος ήθελε έναν φίλο ή κάποιον άλλον να μιλήσει και περνούσε τα ίδια που περνούσες εσύ, θα μπορούσα να τον βοηθήσω. Είτε ιδιωτικά, είτε δημόσια.
Ξέρω ότι και οι δύο συμφωνούσαμε ότι η σιωπή σχετικά με τις ψυχικές ασθένειες δημιουργεί ένα τοξικό περιβάλλον για τους άντρες, που όλοι περιμένουν, όπως έλεγες κι εσύ, «φίλε, να υποφέρεις σιωπηλά και συνέχισε τη ζωή σου».
Υπάρχουν πολλά που ανακάλυψα από τότε που αποφάσισες να «πάρεις» τη ζωή σου.
Πρώτα απ' όλα, αν και δεν υπάρχει ιεράρχηση στον θάνατο, δεν υπάρχει κάποιος που είναι καλύτερος από κάποιον άλλον, μπορούμε να πούμε ότι το να ζήσει κάποιος πολλά χρόνια είναι καλύτερο από το να ζήσει λίγα. Δεν ξέρω σε ποια θέση στέκεται η αυτοκτονία, αλλά μπορώ να πω με σιγουριά ότι κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν ΠΟΛΥ άβολα.
Με συμβούλευσαν να μην λέω στους γύρω μου, τον τρόπο με τον οποίο πέθανες και στην άβολη κατάσταση που έπρεπε να διαλέξω φέρετρο για την κηδεία και τον τρόπο που θα γίνει η τελετή (και με ρώτησαν αν ο Ρόμπερτ ήταν οικολόγος), ήμουν προσεκτική.
Μέχρι την 30ή μέρα, κατάλαβα ότι όταν συμβαίνουν τα χειρότερα και τα πιο συνταρακτικά γεγονότα που μπορούν να συμβούν, χάνεις όλη την ενέργεια που έχεις για να διατηρήσεις οποιαδήποτε στρατηγική.
Υπάρχει και ένα θυμός που με διαπερνά. Εάν είχες πεθάνει από καρκίνο, θα είχα κρατήσει το θάνατό σου ή τις συνθήκες του θανάτου σου μυστικό; Φυσικά και όχι. Αντίθετα, θα γίνονταν αγώνες δρόμου και cupcakes για νικήσουμε τον καρκίνο.
Ήταν λες και ο τρόπος που πέθανες υποδηλώνει αδυναμία, ενώ εγώ ήξερα πόσο σκληρά πάλεψες για να μείνεις σε αυτό τον κόσμο.
Παρά τα όσα σου έφερε η ζωή, κατάφερες τόσα πολλά. Αγάπησες βαθιά, ήσουν ευγενικός και καλός και βοηθούσες οποιονδήποτε πάλευε (ακόμα και τον άστεγο που ήταν στην στάση λεωφορείου στη γειτονιά μας και τον άφησες να μείνει στον καναπέ μας) και ήσουν ο πιο έξυπνος άντρας που γνώρισα ποτέ. Γιατί να μην θέλω να έχω την τιμή να σε γνωρίσω, λοιπόν;
Και, ίσως, αυτό να λέει πάρα πολλά για τον Γολγοθά που πρέπει να ανεβούμε ώστε να καταλάβει ο κόσμος ότι η ψυχική ασθένεια είναι ακριβώς το ίδιο με τον καρκίνο. Είναι το ίδιο με την ανακοπή. Όση αγάπη κι αν δώσεις, όση ιατρική φροντίδα ή χρήματα κι αν δώσεις δεν μπορείς να το αποφύγεις, αν είναι σε τελικό στάδιο.
Όταν κάποιος αυτοκτονεί, υπάρχει θυμός απέναντι στο πρόσωπό του, που δεν είναι αντίστοιχος με μία σωματική ασθένεια. Κανείς δεν πρόκειται να πει: «Δεν το πιστεύω ότι ο Λάρι πέθανε από καρκίνο. Πώς μπόρεσε;»
Ως επακόλουθο, πολλοί είναι εκείνοι που μου έχουν πει: «Είμαι θυμωμένος μαζί του». Αυτό ήταν κάτι που υπήρχε γενικά: πώς μπόρεσες και πήρες την απόφαση να μας αφήσεις σε τόσο βαθύ πένθος. Υπήρχε οργή για τη ζωή που εγκατέλειψες και τους ανθρώπους που άφησες πίσω.
Ίσως, αυτή να είναι μία λογική αντίδραση και σίγουρα κι εγώ σκέφτηκα «πώς μπόρεσες να μου το κάνεις αυτό;» τις πρώτες μέρες μετά τον θάνατό σου, νομίζω, ότι μετά από λίγο πρέπει να θυμόμαστε μόνο τις καλύτερες και τις πιο σημαντικές στιγμές σου.
Δεν λέω ότι τα έχω λύσει όλα. Δεν είμαι σίγουρη ότι θα καταλάβω ποτέ απόλυτα την απόφασή σου να βάλεις τέλος στην ζωή σου.
Όταν βρήκα το κουράγιο να βάλω το χέρι μου στο στήθος σου για μία τελευταία φορά και ένιωσα το πόσο κρύος ήσουν, ότι η ψυχή σου είχε εξαφανιστεί και ότι τα μάτια σου δεν θα ανοίξουν ποτέ ξανά, κατάλαβα ότι ήταν ένα τετελεσμένο γεγονός. Κατάλαβα ότι κάθε ηλίθιος μπορεί να δημιουργήσει ζωή- ένα επεισόδιο από την τηλεοπτική σειρά "16 and Pregnant" θα σας το επιβεβαιώσει- αλλά μόλις σάς έχει δοθεί, πρόκειται για ένα δώρο και μάλιστα πολύτιμο.
Νομίζω ότι ο θυμός προέρχεται από το γεγονός ότι δεν γνωρίζαμε ότι ο χρόνος μας ήταν μετρημένος. Πυροδοτείται από την ενοχή που νιώθαμε όλοι.
Έπρεπε να σε αγκαλιάζουμε περισσότερο, να περνάμε χρόνο μαζί σου, να απομνημονεύουμε κάθε κομμάτι σου, να σου λέμε ότι σε αγαπάμε- να είχαμε μία ακόμα μέρα μαζί σου- επειδή, βαθιά μέσα μας νιώθουμε ότι αν τα είχαμε κάνει όλα αυτά, δεν θα είχες αυτοκτονήσει. Στο τέλος, υπάρχει χώρος μόνο για την αγάπη.
Αυτό που προσπαθώ να πω είναι ότι το καταλαβαίνω. Με την αυτοκτονία, αυτό που μοιάζει με επιλογή για άλλους ανθρώπους για εσένα δεν ήταν. Η αγάπη μας- και είχες έναν ωκεανό από ανθρώπους που ένιωθαν έτσι για εσένα- δεν μπορούσαν να σε κρατήσουν σε αυτόν τον κόσμο, στον οποίο εσύ ένιωθες ότι δεν υπήρχε καμία δυνατότητα, καμία ελπίδα.
Καθώς γράφω αυτό το κείμενο, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που νιώθουν με αυτόν τον τρόπο. Μερικοί από αυτούς δεν θα κάνουν ποτέ αυτή την τραγική, τελική επιλογή και κάποιοι θα την κάνουν. Αν και δεν έχω ακόμα τις απαντήσεις (ίσως να τις έχω σε 30 μέρες), γνωρίζω ότι πρέπει να μιλήσουμε για αυτό.
Πρέπει να διευκολύνουμε τους ανθρώπους που θέλουν να βρουν βοήθεια ότι το σκοτάδι απειλεί να τους ρουφήξει μέσα στην τρύπα του. Πρέπει να τους δώσουμε χώρο, φωνή και να καταλάβουμε τι σημαίνει να είναι κανείς φοβισμένος και ευάλωτος και να μην το αντιμετωπίζουμε ως αδυναμία. Πρέπει να πούμε ότι πρέπει να χρηματοδοτήσουμε κινήσεις σχετικά με τις ψυχικές ασθένειες, ότι πρέπει να είναι τόσο ψηλά στη λίστα με τις προτεραιότητές μας, όσο η καταπολέμηση της παχυσαρκίας ή του καρκίνου.
Δεν λέω ότι τίποτα από όλα αυτά θα σε είχε σώσει, αλλά λέω ότι αρνούμαι να σε θυμάμαι με θυμό και ντροπή, όταν είχαμε τόσο τεράστια αγάπη.
Για τον Ρόμπερτ Όουεν Μπελ, 23 Δεκεμβρίου 1975- 28 Μαΐου 2015
Αν νιώθετε ότι έχετε επηρεαστεί από οτιδήποτε διαβάσατε στο blog μου και θέλετε να επικοινωνήσετε μαζί μου, μπορείτε να μου στείλετε email. Εάν χρειάζεστε βοήθεια, μπορείτε να καλέσετε στην Γραμμή Βοήθειας για την Κατάθλιψη στο 1034.