Ένας σταθμός ορόσημο της παιδικής ηλικίας είναι όταν ένα παιδί μαθαίνει να διαβάζει. Αρχικά, ξεκινάει με απλά πράγματα, όπως να συλλαβίζει το όνομά του/της, και μετά να το διαβάζει από ένα φύλλο χαρτί, κάτι που κάνει τόσο υπερήφανους τους γονείς και τους δασκάλους του παιδιού. Απλές λέξεις γρήγορα μετατρέπονται σε ολόκληρα βιβλία. Ξαφνικά, όλος ο κόσμος όπως περιγράφεται σε μια σελίδα, ανοίγεται μπροστά τους και απο δω και μπρός... τίποτα δεν είναι πια το ίδιο.
Κανείς δεν μπορεί να διαφωνήσει ως προς την σπουδαιότητα που έχει στην ζωή το να είναι ικανός κάποιος να διαβάζει. Όπως ένας σοφός κάποτε είπε, «Όσο περισσότερο διαβάζεις τόσο περισσότερα πράγματα θα ξέρεις. Όσο περισσότερα μαθαίνεις σε τόσο περισσότερα μέρη θα ταξιδέψεις.» Με την ευκαιρία, μόλις ανέφερα τα λόγια του Dr. Seuss, τον Αμερικάνο συγγραφέα και εικονογράφο που μέσα απ΄τα 46 δημοσιευμένα παιδικά βιβλία του, έχει παίξει σημαντικό ρόλο στο να διδάξει να διαβάζουν εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο - συμπεριλαμβάνομαι κι εγώ σ'αυτά τα παιδιά!
Όλοι οι άνθρωποι θέλουν να διαβάσουν. Όμως για να το κατορθώσουν όχι μόνο χρειάζονται να έχουν την ικανότητα, αλλά να έχουν και τα απαραίτητα υλικά με τα οποία να διαβάσουν. Εδώ είναι που οι δημόσιες βιβλιοθήκες παίζουν τον ρόλο τους. Και ακόμη, οι βιβλιοθήκες σήμερα πρέπει συνεχώς να τροφοδοτούνται για να ανταποκρίνονται και να παρακολουθούν στις εξελίξεις. Αυτό σημαίνει οτι όχι μόνο πρέπει να περιλαμβάνουν στο υλικό τους «παλαιούς τόμους συγγραμμάτων» αλλά και να είναι πλήρως εξοπλισμένες ηλεκτρονικά με μοντέρνο τεχνολογικό υλικό.
Σ'αυτήν την κατεύθυνση, τα τελευταία 15 χρόνια, το Bill and Melinda Gates Foundation έχει δώσει μεγάλη έμφαση στο πιστεύω του ότι οι βιβλιοθήκες είναι σοβαρά αναγκαίες για όλον τον κόσμο, με το Access to Learning Award και το πρόγραμμα Global Libraries.
Το 2010, η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Βέροιας στην περιοχή της Μακεδονίας στην Βόρεια Ελλάδα, ήταν μια απ'τις τελευταίες βιβλιοθήκες που τιμήθηκαν με αυτό το επιθυμητό βραβείο. Σύμφωνα με το Ίδρυμα, η βιβλιοθήκη της Βέροιας παρέχει «δημιουργική χρήση πληροφοριών και τεχνολογίας και προσφέρει μια σειρά προγραμμάτων, εκπαιδευτικών και πολιτιστικών που καλύπτουν τις ανάγκες για πάνω απο 180.000 ανδρώπους.» Μετά την βράβευσή της, η Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας έχει επεκτείνει τις δραστηριοτητές της και έτσι το 2011 ίδρυσε το Future Library, μια ΜΚΟ προερχόμενη κατ'ευθείαν απ΄τα βραβεία ATLA.
Σήμερα, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος είναι ο κύριος δωρητής του Future Library και έχει σπουδαία σχέδια για την προόδό του. Το 2016, όταν η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας μεταφερθεί στην νέα της θέση στο Κέντρο Πολιτισμού (ΚΠΙΣΝ) το Ίδρυμα φιλοδοξεί να δώσει έμφαση στην αναγκαιότητα των βιβλιοθηκών σαν κέντρα δημιουργικότητας και γνώσης, με το να αναπτύξει ένα δίκτυο βιβλιοθηκών σ'όλες τις γωνίες της Ελλάδας που θα είναι όλες συνδεδεμένες με την Εθνική Βιβλιοθήκη.
Η σπουδαιότητα αυτού του εγχειρήματος είναι πολύ μεγάλη, τόσο για τον ελληνικό πληθυσμό όσον και για την αναζωογόνηση των βιβλιοθηκών της χώρας. Από την έναρξη λειτουργίας του εδώ και τέσσερα χρόνια, το Future Library Network δημοσίων και δημοτικών βιβλιοθηκών στην Ελλάδα έχει προωθήσει όλες τις μορφές γνώσεις, δημιουργίας, τεχνολογικής μελέτης και καινοτομίας.
Τώρα αποτελείται από 140 Δημόσιες και Δημοτικές βιβλιοθήκες, με 7354 μέλη. Έχει ανακαινήσει 8 παιδικές βιβλιοθήκες στην Κεντρική Μακεδονία και έχει ιδρύσει 9 εργαστήρια Media Labs σε όλη την χώρα. Έχει φιλοξενήσει περισσότερες από 9800 εκδηλώσεις σε πάνω από 100 Ελληνικές πόλεις με περισσότερους από 300,000 συμμετέχοντες. Έχει επίσης οργανώσει εκπαιδευτικά προγράμματα για «μελλοντικούς βιβλιοθηκάριους» και έχει διανήμει 50,000 βιβλία και κάθε είδους τεχνολογικό εξοπλισμό σε πάνω από 120 βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα. Η ετήσια καλοκαιρινή του καμπάνια έχει μέχρι στιγμής φιλοξενήσει 8,402 δραστηριότητες εν γένει, για 200,000 παιδιά που έχουν ώς στόχο να προωθήσουν το διάβασμα και την δημιουργικότητα.
Όσον αφορά τον εγκάρδιο αναγκαλισμό του προγράμματος από την Ελληνική κοινότητα, ο Κος Πρωτοψάλτου, συνιδριτής και Διευθυντής του προγράμματος Future Library, είπε, «Ο κόσμος δεν θελει να ειναι απλά αποδέκτης αλλα θέλει να συμμετέχει δημιουργικά στο σχεδιασμό των βιβλιοθηκών του μέλλοντος. Σε αυτη τη βάση αναπτυξαμε το Future Library. Η συμμετοχή του κόσμου είναι πολύ μεγάλη.»
Σύμφωνα μα τον Κο Πρωτοψάλτου, το κλειδί για την προσέλκηση κόσμου είναι οι βιβλιοθήκες να κατασταθούν σαν «μονοπάτια» του μέλλοντος.
«Πιστεύω οτι τα media labs που δημιουργήσαμε σε 10 πόλεις της χώρας με την χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, ειναι μια πρόταση η οποία ανανέωσε τις δημόσιες βιβλιοθήκες. Πειραματιστήκαμε με νέες υπηρεσίες και με ένα νέο τρόπο επικοινωνίας με τον κόσμο. Θα έλεγα οτι οι βιβλιοθήκες πήραν άρωμα start-up. Σημερα έρχονται νέοι για να χρησιμοποιήσουν τα στούντιο ηχογράφησης, να σχεδιάσουν σε 3D εκτυπωτή, να παρακολουθούν εργαστήρια ρομποτικής, να πάρουν μέρος σε hakathons. Εάν συνεχίσουμε σε αυτη τη βάση θα βοηθήσουμε στο να δημιουργηθούν νεα επαγγέλματα και να υποστηριχθούν οι τοπικές οικονομίες.»
Και ο Κος Πρωτοψάλτου και οι συνεργάτες του στο Future Library πάνε την επιτυχία τους ένα βήμα πιο μακριά. Το Future Library είναι μέρος του the International Network of Emerging Library Innovators (INELI-Balkans) μια πρωτοβουλία που χρηματοδοτείται από δωρεά του Bill and Melinda Gates Foundation. Ο σκοπός του INELI-Balkans είναι η ίδρυση ενός υποστηρίξιμου δικτύου βιβλιοθηκών στην περιοχή των Βαλκανίων, με σκοπό την προαγωγή της γνώσης μέσω της ανταλλαγής των εμπειριών των μελών του. Ο στόχος του είναι ότι δια μέσου αυτής της καινοτόμου συνεργασίας, η προεξάρχουσα τεχνολογική πρόοδος στην σημερινή κοινωνία (η οποία θα μπορούσε να φανεί σαν κάτι αρνητικό στην καρδιά του σχεδιασμού των βιβλιοθηκών) θα μεταφραστεί σε ευκαιρίες για πρόοδο και ανανέωση.
Ο Κος Πρωτοψάλτου μοιράστηκε ότι με την υποστήριξη του Bill and Melinda Gates Foundation στο INELI-Balkans,
«Επεκτείνουμε το δίκτυο μας στα Βαλκάνια. Θα δημιουργήσουμε κάτι σαν θερμοκοιτίδα, incubator, για βιβλιοθήκες. Εστιάζουμε στους ανθρώπους, στους πρωτοπόρους. Θα βοηθήσουμε με εκπαίδευση, με πόρους και φυσικά με το δίκτυο μας. Σε κάθε περίπτωση θα βρούμε τις δυνάμεις εκείνες που μπορούν να φέρουν στην περιοχή των Βαλκανίων μια διαφορετική, δημιουργική έκρηξη.»
Το σύνθημα του Future Library είναι, «Μοιραζόμαστε ιδέες, εμπνέουμε την κοινότητα.» Πιστεύω ότι αυτό συνοψίζει τέλεια αυτό το προτοπορο εμπνευσμένο σχέδιο και τον σκοπό του!
Το άρθρο είναι μετάφραση του αγγλικού, Reviving the Library in Greece: The Future is Now for the Future Library Network and the INELI-Balkans Project, που αναρτήθηκε στο Huffington Post IMPACT στις 4/3/2014.