Υποσημειώσεις: Ολοκαύτωμα

Υπάρχει μια στοιχειώδης αρχή στο φαινόμενο της μαζικής ενημέρωσης, το κανάλι της διάψευσης, διαμαρτυρίας, διευκρίνισης, δεν πρέπει πότε να ξεπερνά ως προς την ακτίνα της επιρροής το κανάλι της συκοφαντίας, κατηγορίας, καταγγελίας.
ASSOCIATED PRESS

Αναφέρει ο Umberto Eco στη "Σημειολογία στην Καθημερινή Ζωή» την περίπτωση μιας δήλωσης του Roger Peyrefitte που άφηνε την υπόνοια ότι ο Πάπας είναι ομοφυλόφιλος, η οποία δημοσιεύτηκε σ ένα περιοδικό κυκλοφορίας λίγων χιλιάδων τευχών. Ένας ανυπόστατος υπαινιγμός που διαψεύστηκε απ το Βατικανό σε όλα τα ΜΜΕ, σε όλο τον κόσμο.

Υπάρχει μια στοιχειώδης αρχή στο φαινόμενο της μαζικής ενημέρωσης, το κανάλι της διάψευσης, διαμαρτυρίας, διευκρίνισης, δεν πρέπει πότε να ξεπερνά ως προς την ακτίνα της επιρροής το κανάλι της συκοφαντίας, κατηγορίας, καταγγελίας.

Συγχαρητήρια λοιπόν στο Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο που με την ανακοίνωση του έκανε γνωστή ευρύτερα μια γελοιογραφία που θα περνούσε αβρόχοις ποσί σαν μια ακόμη σατιρική υπερβολή υπέρ του αντιμνημονιακού αγώνα.

Φυσικά και πέρα απ αυτό και οι κρίνοντες κρίνονται και η σάτιρα* σατιρίζεται και το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο έχει δικαίωμα να μην καταλαβαίνει τα αυτονόητα. Παρ' ολα αυτά με νωπό το παράδειγμα του Charlie Hedbo, η ανακοίνωση δεν μπορεί πάρα να αναφερθεί στη συνθήκη της ελευθερίας της έκφρασης και της Τέχνης χωρίς όρια ως μια κοινώς αποδεκτή δυτική «αξία» την οποία όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση τα ξεπερνά. Οξύμωρο;

Υπαρχει όμως κατά τη γνώμη μου ακομη ένα πιο παράδοξο που δεν είδα τόσες μέρες να έχει επισημανθεί.

Αναφέρει η ανακοίνωση «..να καταγγείλουμε το συγκεκριμένο σκίτσο ως αισχρό και προσβλητικό για την Κοινότητά μας» και παρακάτω «Αυτή την τραγικότητα του Ολοκαυτώματος, ο σκιτσογράφος σας θέλησε να την κάνει χιούμορ. Απαράδεκτη επιλογή, ατυχέστατη, προσβλητική της μνήμης και του σεβασμού που οφείλουμε σε αυτήν».

Προσπαθώ ακόμη να καταλάβω πως είναι προσβλητικό το σκίτσο απέναντι στο Ολοκαύτωμα. Η μαζική επικοινωνία λειτούργει με γενικεύσεις κι απλουστεύσεις ώστε να εκφράσει κώδικες με τους οποίους θα ταυτιστείς ώστε να κατανοήσεις το μήνυμα. Όταν υπάρχει μια φυσική καταστροφή για παράδειγμα και στις ειδήσεις χρησιμοποιούν τη φράση «σκηνές Αποκάλυψης» ή βομβαρδισμένου τοπιού, δεν το κάνουν για να μειώσουν την Αποκάλυψη ή την καταστροφικότητα των βομβών αλλά για να υπογραμμίσουν και να δώσουν έμφαση στην καταστροφή.

Ομοίως εδώ, σα σχήμα καθ' υπερβολή ο σατιρικός δημιουργός θέλοντας να δώσει έμφαση στη σκληρότητα της μνημονικής πολίτικης, είδε τον Σόιμπλε σα Ναζί αξιωματικό, σαν ολοκαύτωμα τη λιτότητα του ελληνικού λάου κι όχι το αντίστροφο. Να υποβαθμίσει δηλαδή την τραγικότητα του ολοκαυτώματος. Το σκίτσο χρησιμοποιεί καταφανώς το ολοκαύτωμα σα σύμβολο τραγικότητας.

Καλό ή κακό χιούμορ, επιτυχής ή ανεπιτυχής η σύγκριση είναι άλλης τάξεως ζήτημα και είναι μια κριτική πάνω στο καλλιτεχνικό έργο. Η χρήση όμως αυτής καθαυτής της εβραϊκής τραγωδίας ως σημαινόμενο συμφοράς παγκοσμίου βεληνεκούς, όχι μόνο θα 'πρεπε να μην ενοχλεί αλλά να επιδιώκεται.

Οι μνήμες διατηρούνται στα μουσεία αλλά δεν παραμένουν ζωντανές. Η «συμβολοποιηση» και διακίνηση τους στην κοινωνία μέσω της μαζικής κουλτούρας είναι που τις ανανεώνει και τις κράτα ζωντανές.

*Τα όρια της σάτιρας είναι η ευστοχία της.

Δημοφιλή