Συνέντευξη Σαμάνθα Κριστοφορέτι: «Τι χρειάζεται πρωτίστως ένας αστροναύτης; Να ξέρει να διαβάζει»

Ευρωπαία ιταλικής εθνικότητας: έτσι αυτοπροσδιορίζεται η ίδια στον προσωπικό λογαριασμό της στο Twitter, μέσα από τον οποίο περίπου 80.000 ακόλουθοι έχουν συχνά μια ευκαιρία να πάρουν μια εικόνα όσων η καθημερινότητα στο διάστημα περιλαμβάνει. Το πλήρες βιογραφικό της ίδιας, ωστόσο, είναι αν μη τι άλλο εντυπωσιακό: σπουδές μηχανολόγου μηχανικού στη χώρα της, τις Η.Π.Α., την Γερμανία, τη Γαλλία και τη Ρωσία, με διακρίσεις για τις επιδόσεις της και εξειδίκευση στην αεροδιαστημική προώθηση· τέσσερις γλώσσες και εκμάθηση μιας πέμπτης· μία από τις ελάχιστες γυναίκες πιλότους της ιταλικής πολεμικής αεροπορίας, με περισσότερες από 500 ώρες πτήσεις· από το 2009, τέλος, αστροναύτης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος.
Enrico Pascatti

Ευρωπαία ιταλικής εθνικότητας: έτσι αυτοπροσδιορίζεται η ίδια στον προσωπικό λογαριασμό της στο Twitter, μέσα από τον οποίο περίπου 80.000 ακόλουθοι έχουν συχνά μια ευκαιρία να πάρουν μια εικόνα όσων η καθημερινότητα στο διάστημα περιλαμβάνει.

Το πλήρες βιογραφικό της ίδιας, ωστόσο, είναι αν μη τι άλλο εντυπωσιακό: σπουδές μηχανολόγου μηχανικού στη χώρα της, τις Η.Π.Α., την Γερμανία, τη Γαλλία και τη Ρωσία, με διακρίσεις για τις επιδόσεις της και εξειδίκευση στην αεροδιαστημική προώθηση· τέσσερις γλώσσες και εκμάθηση μιας πέμπτης· μία από τις ελάχιστες γυναίκες πιλότους της ιταλικής πολεμικής αεροπορίας, με περισσότερες από 500 ώρες πτήσεις· από το 2009, τέλος, αστροναύτης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος.

Κατά τη διάρκεια της αποστολής Futura, από τον Νοέμβριο του 2014 έως τον Ιούνιο του 2015, η 37χρονη τότε Κριστοφορέτι έμεινε στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό για σχεδόν 200 ημέρες(για την ακρίβεια, 199 ημέρες, 16 ώρες και 42 λεπτά), κατέχοντας πλέον το ρεκόρ παραμονής γυναίκας στο διάστημα. Στο πλαίσιο της παραμονής της, πραγματοποίησε πειράματα και μετρήσεις για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος, αλλά πρόλαβε να συγκεντρώσει και το ενδιαφέρον των Μέσων, λαμβάνοντας τον λιγότερο σημαντικό ίσως τίτλο του πρώτου μπαρίστα στο διάστημα, όταν και έφτιαξε έναν καφέ εσπρέσο και κοινοποίησε τη φωτογραφία της.

Συναντηθήκαμε το Μάιο, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εκδήλωσης Νεολαίας, όπου είχε κληθεί να μιλήσει για τις εμπειρίες της. Είχαμε την ευκαιρία να πραγματοποιήσουμε μια συνέντευξη, στην οποία απάντησε με ζωντάνια και υπομονή σε μια σειρά ερωτημάτων: από τη δική της πορεία, την ύπαρξη γυναικών αστροναυτών και τις δυσκολίες που καμιά φορά μαζί τους φέρνουν ευκαιρίες και προκλήσεις, έως τις αγαπημένες της ταινίες, τον ύπνο και το φαγητό στο διάστημα.

Το λογοπαίγνιο φαντάζει ίσως τετριμμένο όσο και πρόχειρο μαζί, αλλά εάν μπορείς να καταλάβεις ένα πράγμα για την ίδια μιλώντας μαζί της, είναι πραγματικά το πόσο «προσγειωμένη» είναι.

«Στην ερώτηση εάν είναι δύσκολο για μια γυναίκα να γίνει πιλότος ή αστροναύτης, θα έλεγα πως είναι δύσκολο για τον καθένα. Γι' αυτό και δεν υπάρχουν πολλοί, άλλωστε».

«Νομίζω πως το ζήτημα όσον αφορά το μικρό αριθμό των γυναικών αστροναυτών, είναι στην πραγματικότητα ένα ζήτημα που μας πηγαίνει πίσω στον αριθμό των γυναικών που βρίσκονται στις δουλειές εκείνες, από τις οποίες επιλέγονται αστροναύτες. Δε γίνεσαι αστροναύτης κατευθείαν μετά το σχολείο ή το πανεπιστήμιο, πρέπει να έχεις πρώτα μια καριέρα. Και οι καριέρες από τις οποίες επιλέγουμε άτομα- επιστήμες, μηχανική, αεροπορία- αφορούν πεδία στα οποία οι γυναίκες ακόμη υπο-εκπροσωπούνται, και ως συνέπεια δεν υπάρχουν τόσο πολλές γυναίκες ώστε να κάνουν αίτηση για την επιλογή».

«Η δική μου επιλογή έγινε το 2009 και περίπου 1 στους 6 αιτούντες ήταν γυναίκα. Θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε στην επόμενη επιλογή, που ίσως πραγματοποιηθεί νωρίς στην επόμενη δεκαετία, εάν αυτό θα έχει αλλάξει. Η NASA έκανε μια επιλογή ατόμων το 2013, όπου βασικά από τα 8 άτομα που επιλέχθηκαν, 4 ήταν γυναίκες και 4 άνδρες».

«Δε μπορώ να πω πως στην προσωπική μου ιστορία έχω αντιμετωπίσει ζητήματα έμφυλης ανισότητας. Είμαι επίσης το είδος του ανθρώπου που δεν εκλαμβάνει κάποια πράγματα απαραίτητα έτσι, το είδος του ανθρώπου που κοιτάει τη μεγάλη εικόνα, τα μεγάλα πράγματα».

Photo credits: Enrico Pascatti

«Ίσως κάτι σημαντικό, το οποίο όμως για μένα αποδείχθηκε πλεονέκτημα, είναι πως όταν τελείωσα το Λύκειο το 1996, οι γυναίκες δεν μπορούσαν να ενταχθούν στον ιταλικό στρατό, οπότε δεν μπορούσα να γίνω πιλότος. Από την άλλη όμως, για μένα αποδείχθηκε πλεονέκτημα, καθώς είχα τη δυνατότητα να πάω στο πανεπιστήμιο, να πάρω ένα πτυχίο μηχανικής στη Γερμανία και, όταν επιτράπηκε τελικά στις γυναίκες να βρίσκονται στον στρατό, μπορούσα ακόμη να υποβάλλω αίτηση, γιατί άλλαξαν το όριο ηλικίας για ένα μικρό μεταβατικό στάδιο. Έτσι, είχα τη δυνατότητα και να πάρω το πτυχίο μου και να πραγματοποιήσω εκπαίδευση πιλότου. Οπότε, ξέρετε, κάποιες φορές στη ζωή τα πράγματα που μπορεί να φαντάζουν άσχημα, αποδεικνύονται ωφέλιμα».

«Είναι δύσκολο να πω τι ήταν εκείνο ακριβώς που με ενέπνευσε όταν ήμουν μικρή. Ανήκω σε μια γεννιά, για παράδειγμα, που δεν είδε το Apollo. Οπότε, εάν κάνετε αυτή την ερώτηση σε ανθρώπους που ζούσαν το εξήντα, όλοι θα πουν πως το να βλέπουν τον Άρμστρονγκ και τον Άλντριν να περπατούν στο φεγγάρι ήταν συγκλονιστική εμπειρία. Εγώ δεν είχα κάτι ανάλογο, δεν υπάρχει μια στιγμή που μπορώ να πω πως τότε πήρα την απόφασή μου. Είναι κάτι που μεγάλωσε μαζί μου και νομίζω πως σίγουρα κατά το Γυμνάσιο, αλλά νομίζω ήδη και από το Δημοτικό ίσως, είχα αποφασίσει πως θέλω να πετάξω στο διάστημα».

«Νομίζω πως η απόφασή μου οφείλεται σε ένα συνδυασμό πραγμάτων: ταινίες επιστημονικής φαντασίας όπως το Star Trek, διαβάσματα, πραγματικά καλοί καθηγητές στο σχολείο που μου παρείχαν ένα ωφέλιμο μαθησιακό περιβάλλον που είχε να κάνει με την ανακάλυψη και το να είσαι πραγματικά περίεργος για το πως δουλεύουν τα πράγματα. Ίσως ακόμη και το γεγονός πως είχα μια πολύ μη-εποπτευόμενη παιδική ηλικία, ζώντας σε ένα μικρό χωριό όπου μπορούσες να μεγαλώσεις ελεύθερα, όπου πηγαίναμε με φίλους και παιδιά της ηλικίας μου στο δάσος και εξερευνούσαμε, σε ένα πνεύμα περιπέτειας».

«Η πιο σημαντική δεξιότητα που πρέπει να έχει κανείς αν θέλει να γίνει αστροναύτης είναι βασικά να μπορεί να διαβάζει, γιατί οτιδήποτε κάνουμε βασίζεται σε προδιαγραφές και σε οδηγίες. Οπότε, ως αστροναύτης, δεν χρειάζεται να κάνεις ανακαλύψεις ή να σκεφτείς νέα πράγματα. Απλά πρέπει να ακολουθείς τις προδιαγραφές. Στο έδαφος υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δουλεύουν πάνω στην κάθε δραστηριότητα και αποφασίζουν τον τρόπο που πρέπει να γίνει κάθε πράγμα. Ακούγεται σαν πλάκα αλλά μας αρέσει να λέμε στον κόσμο των αστροναυτών, ότι η σπουδαιότερη και η πιο σημαντική ικανότητα είναι να ξέρεις να διαβάζεις».

«Πολλοί άνθρωποι έχουν την αντίληψη πως ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός είναι μικρός, αλλά στην πραγματικότητα είναι μεγάλος, τεράστιος για έξι άτομα. Οπότε, αν θέλεις να είσαι μόνος σου μπορείς εύκολα να μείνεις μόνος. Αν θες να έχεις παρέα, εύκολα βρίσκεις κάποιον που θέλει να κάτσει μαζί σου. Αν θες να καλέσεις τους φίλους ή την οικογένειά σου, μπορείς. Δεν είναι τόσο δραματικά, όσο φαίνονται, τα πράγματα».

«Δεν ξέρω εάν υπάρχει κάτι που να μην μου άρεσε στην καθημερινότητά μου στο διάστημα. Εννοώ πως σαφώς και υπάρχουν ορισμένα πράγματα που είναι πιο ενδιαφέροντα, κάποια που είναι πιο πολύ ρουτίνα. Αλλά, δεν υπήρξε κάτι που να μίσησα, ήταν πραγματικά ευχάριστος ο καιρός που πέρασα».

«Δεν θα έλεγα πως ένιωσα την ανάγκη για να πιω έναν εσπρέσο. Ήμουν εκεί πάνω (σ.σ στο διάστημα) για περίπου έξι μήνες χωρίς καφέ οπότε, ξέρετε, νομίζω πως μπορείς να επιβιώσεις στο διάστημα χωρίς εσπρέσο. Αλλά, βέβαια, ήταν ωραίο που μπορούσα να τον έχω και ήταν αστείο, που ο κόσμος έδειξε μεγάλη ανταπόκριση, κάτι που δεν περίμενα. Δεν είμαι σίγουρη για το τί θα έφερνα μαζί μου την επόμενη φορά. Μάλλον θα προσπαθούσα να φέρω μερικά ζεστά φούτερ, γιατί για μένα έκανε λίγο κρύο εκεί πάνω, οπότε φορούσα συνέχεια φούτερ και δεν είχα πολλά. Νομίζω την επόμενη φορά θα προσπαθήσω να χρησιμοποιήσω λίγο από τον προσωπικό μου χώρο για να φέρω περισσότερα».

«Η σύντομη απάντηση, αναφορικά με το αν είχα μεταφυσικές σκέψεις και σχετικά συμπεράσματα όσο βρισκόμουν στο Διάστημα, είναι πως όχι. Δεν νομίζω πως το να πετάξεις έως τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό είναι μια τόσο δραματική εμπειρία, ώστε να σε αλλάξει ριζικά. Δεν έχω ακούσει ποτέ για κάποιον που πήγε στον Δ.Δ.Σ. και ξαφνικά μεταμορφώθηκε σε θρήσκο. Νομίζω πως ιστορικά, αυτό ίσως να συνέβη κατά κάποιο τρόπο σε ορισμένους από τους αστροναύτες του Apollo- φαντάζομαι πως το να πηγαίνεις στο φεγγάρι είναι μια άλλης τάξεως εμπειρία. Από την άλλη, πιστεύω πως συνέβη μόνο σε ανθρώπους που ήδη είχαν μια σχετική κλίση».

«Νομίζω πως οι αστροναύτες είναι απλώς σαν τους υπόλοιπους ανθρώπους. Κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικές πεποιθήσεις, και αυτό στο οποίο πιστεύουμε στο διάστημα είναι ο σεβασμός στις πεποιθήσεις του καθενός».

«Μου άρεσε πολύ ο ύπνος στο διάστημα. Προφανώς, δεν είχα κρεβάτι, γιατί δεν μπορείς να ξαπλώσεις. Έχουμε όλοι μια μικρή καμπίνα που κατά κάποιον τρόπο μοιάζει με τους παλιούς τηλεφωνικούς θαλάμους. Και εκεί έχεις έναν υπνόσακο, μπορείς να γλιστρήσεις μέσα του. Ανάλογα με τις προτιμήσεις σου, μπορείς να δέσεις τον υπνόσακο κάπου, μπορείς να πιέσεις τον εαυτό σου στον τοίχο, εάν θέλεις. Προσωπικά, προτιμούσα να πλέω ελεύθερα και, ναι, μου άρεσε».

«Ούτε το φαγητό ήταν άσχημο. Υπάρχει μια καλή ποικιλία επιλογών, μπορείς να πάρεις μαζί σου και λίγο της δικής σου επιλογής. Στο μεγαλύτερο μέρος του, πρόκειται για ένα συγκεκριμένο μενού και μπορεί να υπάρχουν πράγματα που σου αρέσουν λιγότερο ή περισσότερο, αλλά υπάρχει και ένας αριθμός κοντέινερ που μπορείς να γεμίσεις με ό,τι εσύ επιλέγεις. Ένας ιταλός σεφ είχε δημιουργήσει μερικές συνταγές για μένα, τις οποίες πραγματικά λάτρεψα. Στην πραγματικότητα, πολύ θα μου άρεσε να τις έχω σπίτι μου τώρα, μου λείπουν».

«Νομίζω πως υπάρχει ένα ντοκιμαντέρ που είχε κυκλοφορήσει, τουλάχιστον στην Ιταλία, αποτελούμενο από υλικό που είχε τραβηχτεί κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης μας, οπότε, ναι, υπάρχει ήδη μια μικρή ταινία που με αφορά. Αυτό είναι μάλλον υπερ-αρκετό».

«Προσπαθώ να κάνω ό,τι μπορώ για να διαδώσω το ενδιαφέρον για την ανακάλυψη του διαστήματος στα νέα παιδιά. Από την άλλη, εγώ ειμαι παθιασμένη για το διάστημα, αλλά υπάρχουν πολλά άλλα πράγματα που έχουν ενδιαφέρον. Οπότε, καταλαβαίνω απόλυτα εάν το πάθος κάποιου αφορά οτιδήποτε άλλο. Δεν πρόκειται να πω πως όλοι μας πρέπει να έχουμε τα ίδια ενδιαφέροντα, αυτό το ένα συγκεκριμένο πάθος που έχω εγώ».

«Θα είμαι πολύ βαρετή, όσον αφορά τις αγαπημένες μου ταινίες. Αλλά θα επιλέξω κλασσικές όπως το 2001 Space Odyssey και μία τελείως διαφορετική, το Bladerunner».

«Στην ερώτηση εάν νιώθω Ιταλίδα, Ευρωπαία ή πολίτης του κόσμου, νομίζω πως η απάντηση είναι: νιώθω και τα τρία μαζί».

Δημοφιλή