Το δημοψήφισμα της Ιταλίας για το Σύνταγμα πραγματοποιείται σήμερα, Κυριακή 4 Δεκεμβρίου, μαζί με τις προεδρικές αυστριακές εκλογές. Τα γεγονότα αυτά ακολουθούν μια σειρά σημαντικών γεγονότων ανά τον κόσμο, ανάμεσα στα οποία το δημοψήφισμα που έκανε ο Τσίπρας στην Ελλάδα, το Brexit, και τέλος τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές που οδήγησαν τον Ντόναλντ Τραμπ στη νίκη.
Η ιταλική ψήφος παίζει επίσης πολύ μεγάλο ρόλο. Έρχεται σαν το αποκορύφωμα μιας οξείας εκστρατείας και θα υπαγορεύσει τη μοίρα του Πρωθυπουργού Ρέντσι. Έχει στοιχηματίσει όλα του τα λεφτά στην ψήφο υπέρ του «Ναι» και το αποτέλεσμα αυτών των εκλογών θα επηρεάσει το μέλλον της Ευρώπης, της Ιταλίας και του Δημοκρατικού Κόμματος.
Η Ιταλία είναι μία από τις χώρες που ίδρυσαν την ΕΕ. Έχει λάβει τεράστιας προσοχής εξαιτίας του τεράστιου δημόσιου χρέους της και ένα «Όχι» σε μία από τις μεταρρυθμίσεις -κλειδιά που ζητούν οι Βρυξέλλες, μπορεί να είναι το «κερασάκι στην τούρτα» μιας ασταθούς Ευρώπης. Ένα «Όχι» θα μπορούσε να είναι το τελευταίο χτύπημα στο ευρώ καθώς και ένα άλμα προς το σκοτάδι για τη Ρώμη, με την τυπική ακυβερνησία της.
Από την άλλη, το «Ναι» δε θα φέρει απαραιτήτως μια φάση ειρηνικής ανάπτυξης. Στην πράξη, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια περίοδο βεντέτας και ακόμη και σε κάτι πιο δραματικό, πρόωρες εκλογές. Η νίκη του «Ναι» είναι απίθανη, αλλά όχι αδύνατη, δεδομένης της ανόδου των «μαύρων κύκνων» σε διάφορα πολιτικά συστήματα.
Η ειρωνεία είναι ότι η Ευρώπη ήταν ο βασικός στόχος για τον Πρωθυπουργό, που είναι πίσω στις δημοσκοπήσεις, με μια οικονομία που δεν έχει απογειωθεί, και του οποίου οι επιθέσεις ενάντια στους γραφειοκράτες της Ευρώπης είναι ένα από τα ελάχιστα σημεία που έχουν καταφέρει να εξεγείρουν του Ιταλούς ψηφοφόρους. Οι Βρυξέλλες είναι ένας εύκολος στόχος και ο εθνικισμός είναι πάντα ένα γεμάτο όπλο. Δεν ξέρουμε όμως αν θα είναι αρκετό. Ούτε ξέρουμε αν οι σειρήνες που χτύπησαν από τους εθνικούς παρατηρητές (των εκλογών) θα είναι ικανές να βοηθήσουν το σκοπό του Ρέντσι εκ μέρους της ολοένα αυξανόμενης ανησυχίας των αγορών.
Το αποτέλεσμα αυτού του δημοψηφίσματος θα έχει επίδραση στο Δημοκρατικό Κόμμα του Ρέντσι καθώς και στην Ευρώπη και την ιταλική κυβέρνηση γενικά.
Οι προτεινόμενες συνταγματικές μεταρρυθμίσεις προέκυψαν από απλές υποθέσεις - ποιος δε θα ήθελε ένα απλοποιημένο ιταλικό συνταγματικό σύστημα; Παρόλα αυτά, οι μεταρρυθμίσεις προκάλεσαν μεγάλη αντιπαράθεση. Ας δούμε το πιο σημαντικό και διχαστικό σημείο αυτού του δημοψηφίσματος: υπάρχουν αυτοί που απαιτούν ένα τέλος στον αποκαλούμενο «τέλειο κοινοβουλευτικό σύστημα των δύο σωμάτων» (« perfect bicameralism») - για να αποφεύγεται το φαινόμενο του να πηγαινοέρχεται ένας νόμος συνεχώς από το ένα σώμα στο άλλο, όταν και τα δύο έχουν παρόμοιες αρμοδιότητες - και αυτοί που επιθυμούν την κατάργηση της Γερουσίας
Το όλο θέμα, με μια πρώτη ματιά, θα μπορούσε να φαίνεται εντελώς τεχνικό και μη ενδιαφέρον, αλλά σίγουρα απέκτησε ενδιαφέρον όταν ο Ρέντσι το έκανε προσωπικό. Η καταστροφική του δήλωση: «Αν το Όχι υπερισχύσει, παραιτούμαι», τράβηξε την προσοχή πολλών αντιπάλων του, που τώρα θεωρούν τη λαϊκή ψήφο σα μια ευκαιρία να ξεφορτωθούν τον Πρωθυπουργό.
Οι παραδοσιακοί εχθροί του, συμπεριλαμβανομένων των λαϊκιστικών παρατάξεων όπως η Λέγκα του Βορρά του Σαλβίνι και το κίνημα των Πέντε Αστεριών του Μπέπε Γκρίλο έχουν συνενωθεί με γκρουπ που δεν εκτιμούν καθόλου το άστοχο στυλ του Ρέντσι.
Διακεκριμένοι συνταγματολόγοι που εξαιρέθηκαν από την αναθεώρηση σίγουρα δεν χάρηκαν -το λιγότερο που μπορούμε να πούμε- με τον Πρωθυπουργό. Αυτό περιλαμβάνει μέρη της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς. Για παράδειγμα, ο πρώην Πρόεδρος Τζώρτζιο Ναπολιτάνο, ενώ αρχικά ήταν υποστηρικτής του «Ναι», δεν εκτίμησε τον τρόπο που ο Ρέντσι το μετέτρεψε σε προσωπική υπόθεση. Ακόμα και ο Μπερλουσκόνι πλέον υποστηρίζει το «Όχι».
Όπως προαναφέρθηκε, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος αυτού θα έχει σημασία για το Δημοκρατικό Κόμμα του Ρέντσι καθώς και στην Ευρώπη και την ιταλική κυβέρνηση συνολικά. Με τον Ρέντσι στο ρόλο του γραμματέα, η ίδια η παράταξη είναι διαιρεμένη όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις αυτές. Πρώην ηγέτες όπως ο Πιερ Λουίτζι Μπερσάνι και ο πρώην Πρωθυπουργός Ντ' Αλέμα ηγούνται της μάχης κατά του «Ναι», σε μια μάχη που προμηνύει μελλοντικές ρήξεις εντός της παράταξης. Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, η παράταξη θα βγει πληγωμένη από αυτό το δημοψήφισμα, με το ρίσκο να διαιρεθεί και γεμάτη αντιπαραθέσεις και πιθανότητα βεντέτας.
Σε πρώτη ματιά, αυτό θα μπορούσε να είναι το σενάριο «όλοι εναντίον ενός» -όμως κάτι τέτοιο δεν είναι εντελώς ακριβές. Δεν είναι όλοι εναντίον των μεταρρυθμίσεων του Πρωθυπουργού. Συνταξιούχοι και επιχειρηματικές ενώσεις, που και οι δύο αποτελούν σημαντική μερίδα του εκλογικού σώματος, δεν είναι εναντίον των μεταρρυθμίσεων. Αν ο Ρέντσι καταφέρει να πείσει τους ψηφοφόρους του ότι το σχέδιο του θα φέρει την αλλαγή, ίσως έχει πιθανότητες.
Με τη νίκη του Τραμπ, η κατάσταση έχει αλλάξει λίγο. Οι λαϊκιστές έχουν ανακτήσει δύναμη και ο Ρέντσι έχει προσπαθήσει να «πουλήσει τον εαυτό του» σαν αντι-θεσμική φιγούρα. Το πρόβλημα είναι, πάντως, ότι ως τώρα τον θεωρούν πιθανότατα σαν μέρος του συστήματος.
Τέλος, ας μην υποτιμάμε αυτούς που απέχουν από την ψηφοφορία. Η συζήτηση γύρω από αυτό το δημοψήφισμα μπορεί να έδωσε στους ψηφοφόρους την εντύπωση ότι πρόκειται περισσότερο για ένα πόλεμο συμμοριών παρά για μια συζήτηση για το τι είναι καλύτερο για τη χώρα.
Η κινητοποίηση αναποφάσιστων ψηφοφόρων -και των Ιταλών στο εξωτερικό- θα είναι αποφασιστικός παράγοντας για το ζήτημα. Το μόνο βέβαιο είναι πως από τις 5 Δεκέμβρη και μετά, η Ευρώπη, η Ιταλία και το Δημοκρατικό Κόμμα δε θα είναι πια ίδια.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στη The World Post και μεταφράστηκε στα ελληνικά για τη HuffPost Greece