Είδα: Τον «Φάουστ» σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου

Φανταστείτε λοιπόν, αυτό το έργο με το τεράστιο φιλολογικό βάρος-που ακροθιγώς επιχειρούμε να προλογίσουμε-να αναζητά τη σκηνική αναπαράσταση του. Η ανάγνωση της Κατερίνας Ευαγγελάτου (μέσα από τη μετάφραση του Σπύρου Ευαγγελάτου) είναι διαυγής, μοντέρνα και παρακολουθεί με συνέπεια τα εναλλασσόμενα ύφη της γραφής - από τη σάτιρα, στο στοχασμό και την τραγωδία. Επιλέγει δηλαδή μια ει δυνατόν βατή ερμηνεία του, έχοντας βεβαίως περιορίσει σημαντικά το κείμενο - με όποιο κόστος μπορεί να έχει αυτό σε ένα δαιδαλώδες έργο.
tospirto.net

Κάθε φορά που ένα θηριώδες λογοτεχνικό κείμενο συναντά το δεδομένο της σκηνικής μεταφοράς του κάνουμε (ρητά) λόγο για μια πρόκληση. Πόσω μάλλον, όταν πρόκειται για τον «Φάουστ» του Γκαίτε, ένα θεμέλιο στη σκέψη του σύγχρονου δυτικού ανθρώπου. Ήταν μια μάχη ζωής για το δημιουργό του (γραφόταν επί 60 χρόνια και ολοκληρώθηκε ένα χρόνο πριν το θάνατο του) μέσα από το οποίο κατάφερε να αποτυπώσει με ποιητικούς όρους την τραγική και περιπετειώδη μετάβαση του ανθρώπου σε μια νέα εποχή. Ο Φάουστ είναι ο κυνηγός της απόλυτης εμπειρίας καθώς ο Μεσαίωνας σβήνει και μπαίνει το φως της Αναγέννησης. Δεν του αρκεί που είναι σοφός, πάνσοφος. Έρχεται να ενσαρκώσει την ανθρώπινη βουλιμία για νέες εμπειρίες και να καεί ζώντας τις. Ο Γκαίτε πάλι είναι το γνήσιο τέκνο του Ρομαντισμού (αν και γράφει στην απαρχή του Ρεαλισμού) ένας ιδεαλιστής, φορτισμένος με συναίσθημα και δίψα για εσωτερικές αλήθειες. Σαν να γεφυρώνονται αυτά τα δύο κομβικής σημασίας περάσματα για το ευρωπαϊκό πνεύμα σε ένα έργο, σε έναν ήρωα. Ο Φάουστ, που πλέον ανήκει στη σφαίρα του συμβόλου, σηματοδοτεί ένα ρήγμα στη δυτική πραγματικότητα.

Φανταστείτε λοιπόν, αυτό το έργο με το τεράστιο φιλολογικό βάρος-που ακροθιγώς επιχειρούμε να προλογίσουμε-να αναζητά τη σκηνική αναπαράσταση του. Η ανάγνωση της Κατερίνας Ευαγγελάτου (μέσα από τη μετάφραση του Σπύρου Ευαγγελάτου) είναι διαυγής, μοντέρνα και παρακολουθεί με συνέπεια τα εναλλασσόμενα ύφη της γραφής - από τη σάτιρα, στο στοχασμό και την τραγωδία. Επιλέγει δηλαδή μια ει δυνατόν βατή ερμηνεία του, έχοντας βεβαίως περιορίσει σημαντικά το κείμενο - με όποιο κόστος μπορεί να έχει αυτό σε ένα δαιδαλώδες έργο. Επικεντρώνει την «πλοκή» στο ανανεούμενο αίτημα ανίερων αναζητήσεων που οδηγεί τον Φάουστ. Σε αυτή την περιπέτεια, ο Μεφιστοφελής είναι κατά τη χριστιανική εκδοχή ο Διάβολος μα επί της ουσίας είναι η αγωνία του ίδιου του ήρωα να σκάψει πιο βαθιά στη μοίρα του -στη μοίρα του νεωτερικού ανθρώπου. Παραπέμποντας ευθέως στην εξέλιξη των τελευταίων γενεών της Δύσης που ναι μεν πηγαίνουν μπροστά μα αυτό δεν σημαίνει ότι κατακτούν το καλύτερο.

Ο ακόλαστος τυχοδιωκτισμός του Φάουστ τυγχάνει μιας εντυπωσιακής εικαστικής αποτύπωσης. Σε συνεργασία με τη σκηνογράφο Εύα Μανιδάκη (το σιδερένιο της πατάρι γίνεται σύμβολο των ψυχικών τοπίων πάνω στα οποία περπατά ο Φάουστ), τη φαντασμαγορική φωτιστική εργασία της Ελευθερίας Ντεκώ και τον κινησιολογικό σχεδιασμό της Πατρίσια Απέργη (με αποκορύφωμα τη σκηνή της νύχτας της Βαλπούργης) η Ευαγγελάτου δημιουργεί μια ακολουθία σκηνών ζωηρού εικονοκλαστικού αισθήματος. Ρυθμό αντλεί και από την ηχητική σύνθεση του Γιώργου Πούλιου.

Αν κάπου η παράσταση «χαλαρώνει» είναι στις ερμηνείες. Σωστές και στέρεες, μα όχι και υπερβατικές-μια και όλη η παράσταση απευθύνεται και πετυχαίνει μια οργανωμένη υπέρβαση. Ο Νίκος Κουρής, στο ρόλο του καθηγητή Φάουστ έχει το μέγεθος του ήρωα που ερμηνεύει, τη διαθεσιμότητα, την ωραία τοποθέτηση της φωνής αλλά υστερεί σε εσωτερικότητα για να αποδώσει το αίσθημα ματαιότητας που τον πνίγει. Ο Μεφιστοφελής του Αργύρη Πανταζάρα είναι δαιμονικός, αεικίνητος, εκφραστικός, ποιότητες ερμηνείας που ωστόσο έχει καταθέσει ξανά και που περιμένουν το επόμενο βήμα του. Η, μεταξύ τους, χημεία και ο συντονισμός τους πάντως είναι καλός και αλληλοσυμπληρούμενος. Αδύναμη, παρότι φέρει φυσιογνωμικά την αθωότητα του κοριτσιού είναι η Μαργαρίτα της Νάνσυ Σιδέρη ενώ το σύνολο των τριάντα ηθοποιών του Πειραϊκού Συνδέσμου ενσωματώνεται αποτελεσματικά στην παράσταση, ειδικά στις έξοχα χορογραφημένες σκηνές.

Στέλλα Χαραμή

Διαβάστε περισσότερα για ό,τι συμβαίνει στις τέχνες στο www.tospirto.net

Δημοφιλή