Από το 2009 και κάθε χρόνο, μεταξύ 21 μέχρι 30 Ιουνίου, διεξάγεται στο Yulin της Κίνας το περίφημο Φεστιβάλ κατανάλωσης σκυλίσιου κρέατος. Συνολικά, υπολογίζεται ότι θανατώνονται περισσότεροι από 10.000 σκύλοι με απεχθή τρόπο: είτε ψήνονται ζωντανοί είτε βράζονται... πάλι ζωντανοί. Φιλοζωϊκές οργανώσεις έχουν ξεσηκωθεί επιχειρώντας να σταματήσουν το βάρβαρο καθ' ημάς έθιμο.
Αν και η ιστορία του Φεστιβάλ κρατάει από το 2009, είχαν διαρρεύσει φήμες ότι φέτος θα ακυρωνόταν λόγω και της διεθνούς κατακραυγής. Ωστόσο, οι φήμες αυτές ενδεχομένως να μην ευσταθούν, όπως αναφέρεται και στο περιοδικό Forbes. Μιλώντας με τον Αναπληρωτή Καθηγητή στο Τμήμα Περιβάλλοντος (Τομέας Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών του Περιβάλλοντος), κ. Ιωσήφ Α. Μποτετζάγια, ο ίδιος υπογραμμίζει τις ηθικές διαστάσεις του Φεστιβάλ και συγκρίνει αυτή την «αμαρτωλή» παράδοση των Κινέζων με αντίστοιχα δυτικοευρωπαϊκά έθιμα.
Από τις Ισπανικές ταυρομαχίες της Σεβίλλης στο κινέζικο βράσιμο ζωντανών σκύλων του Yiulin
Βλέπουμε στην «ευρωπαϊκή» Ισπανία -αλλά και σε άλλες χώρες- να θανατώνουν ταύρους στις περίφημες ταυρομαχίες και στη «μακρινή» Κίνα να βράζουν ζωντανούς τους σκύλους. Παρατηρούμε όμως ότι η αντίδραση από κοινωνίες (π.χ. φιλοζωικούς συλλόγους) είναι ακριβώς η ίδια και στις δύο περιπτώσεις καθότι «έχουμε κακοποίηση και βασανισμό ενός συναισθανόμενου πλάσματος» όπως αναφέρει ο κ. Ιωσήφ Α. Μποτετζάγιας. «Σε ολόκληρο τον κόσμο η αντίδραση του φιλοζωικού κινήματος σε τέτοιες πρακτικές βασίζεται στη βασική ιδέα του Άγγλου φιλοσόφου Τζέρεμι Μπένθαμ (Jeremy Bentham) όπως διατυπώθηκε πριν σχεδόν 200 χρόνια:
"Μπορεί να έρθει η μέρα που τα υπόλοιπα ζώα θα αποκτήσουν αυτά τα δικαιώματα τα οποία ποτέ δεν θα έπρεπε να είχαν στερηθεί παρά μόνο από έναν τύραννο [..] Ίσως έρθει μια μέρα που θα αναγνωρίσουμε ότι ο αριθμός των ποδιών, το αν έχεις τρίχωμα ή το που τελειώνει το ιερό οστό, είναι εξίσου ανεπαρκής λόγοι για να εγκαταλείψουμε ένα συναισθανόμενο πλάσμα στην ίδια μοίρα [στα καπρίτσια ενός βασανιστή]. Τι άλλο υπάρχει που να σηματοδοτεί αυτή την ανυπέρβλητη γραμμή; Μήπως η ικανότητα της εκλογίκευσης ή μήπως η ικανότητα της ομιλίας; Μα ένα ενήλικο άλογο ή σκυλί είναι, πέρα από κάθε σύγκριση, πιο λογικό και πιο συζητήσιμο ζώο από ένα βρέφος ηλικίας μιας ημέρας, ή μιας βδομάδας, ή ακόμα και ενός μηνός. Αλλά ας υποθέσουμε ότι ίσχυε το αντίθετο- τι θα άλλαζε; Το ερώτημα δεν είναι, Μπορούν να συλλογίζονται [τα ζώα]; Ούτε, μπορούν να μιλήσουν; Αλλά, μπορούν να υποφέρουν;" (Jeremy Bentham, Εισαγωγή στις Αρχές της Ηθικής και της Νομοθεσίας, 1823)».
Δηλαδή στην Ελλάδα εξαντλούμε επιλεκτικά την φιλοζωία μας στους σκύλους και κρατάμε την όρεξή μας για τα νόστιμα πρόβατα;
Συχνά ακούγεται το σλόγκαν ότι ο πολιτισμός σε μια κοινωνία φαίνεται από την συμπεριφορά της στα ζώα. Για παράδειγμα βλέποντας εμείς στην Ευρώπη να βράζουν ζωντανούς σκύλους στο φεστιβάλ Yulin ή να τους στριμώχνουν σε απελπιστικά μικρά κλουβιά νιώθουμε αποτροπιασμό. Πράγματι, όπως λέει ο Ιωσήφ Α. Μποτετζάγιας «ο πολιτισμός μας φαίνεται από τη συμπεριφορά μας απέναντι στους πιο αδύναμους, και τα μη-ανθρώπινα ζώα είναι τα πιο αδύναμα πλάσματα στον πλανήτη μας». Το Yulin μπορεί να είναι πιο σοκαριστικό για εμάς τους Ευρωπαίους καθώς περιλαμβάνει τα αγαπημένα μας σκυλιά, ωστόσο ο Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου μας καλεί «να αναλογιστούμε τις φάρμες γουνοφόρων ζώων στην βόρεια Ελλάδα -όπου τα μινκ περιμένουν -σε εξίσου μικρά κλουβιά- να πεθάνουν για να γίνουν οι γούνες που θα ντύσουν τη ματαιοδοξία μας, ή το Αττικό Πάρκο στα Σπάτα όπου τα δελφίνια ζουν αιχμάλωτα -σε εξίσου μικρές πισίνες- για να κάνουν κωλοτούμπες για την "ψυχαγωγία" μας».
Νέο φεστιβάλ μιας αρχαίας παράδοσης
Οι διατροφικές παραδόσεις και τα έθιμα πολιτισμών έχουν δημιουργηθεί και επικρατήσει λόγω συνθηκών, όπως το περιβάλλον ή ο αριθμός του πληθυσμού. Για παράδειγμα στην Ινδία η αγελάδα έχει αναγορευτεί από αρχαιοτάτων χρόνων σε ιερό ζώο. Στην προκολομβιανή Αμερική στράφηκαν στην ανθρωποφαγία λόγω έλλειψης μεγάλων οικόσιτων ζώων. Στην Κίνα η δημόσια και μαζική κατανάλωση στο Yiulin όπως αναφέρει ο κ. Ιωσήφ Α. Μποτετζάγιας, «είναι μια πολύ πρόσφατη "παράδοση"- ξεκίνησε μόλις πριν 10-15 χρόνια-, και στηρίζεται στην πρόληψη ότι η κατανάλωση σκυλίσιου κρέατος κατά το θερινό ηλιοστάσιο -όταν δηλαδή γίνεται το "φεστιβάλ"- φέρνει καλή τύχη. Υπήρξαν όμως άλλα, πανάρχαια αντίστοιχα φεστιβάλ, στο Qianxi, στη δυτική Κίνα. Εκεί, το 14ο αιώνα, ένας στρατός που είχε εισβάλει στην περιοχή είχε σφάξει όλα τα σκυλιά της πόλης την παραμονή της μάχης, ώστε να μην προδώσουν με τα γαβγίσματά τους την επικείμενη επίθεση. Μετά τη νίκη τους οι επιτιθέμενοι έστησαν ένα τσιμπούσι με το κρέας των σφαγιασθέντων σκυλιών, και έκτοτε, επί 600 χρόνια, οι κάτοικοι του Qianxi τιμούσαν την επέτειο της μάχης τρώγοντας μαζικά κρέας σκυλιών. Αυτή η πανάρχαια παράδοση καταργήθηκε το 2011 από τις τοπικές αρχές, κατόπιν της διεθνούς κατακραυγής. Όμως, η κατανάλωση σκυλίσιου κρέατος υπήρξε πολύ διαδεδομένη στην Κίνα από αρχαιοτάτων χρόνων- και δεν είναι παράνομο να φας αυτό το είδος κρέατος. Γι' αυτό και οι αρχές του Yiulin, υποστηρίζουν ότι δεν πρόκειται για κάποιο «φεστιβάλ» αλλά για την -νόμιμη- δημόσια, συγκέντρωση πολιτών που θέλουν να φάνε σκυλίσιο κρέας.
Αμαρτωλοί κυνοφάγοι και θεοσεβούμενοι ψήστες πασχαλινού οβελία
Κάλλιστα θα μπορούσε κάποιος μη Έλληνας, ένας Κινέζος, να κατηγορήσει τους Έλληνες για επίδειξη «βάρβαρης» συμπεριφοράς π.χ. στο ψήσιμο του πασχαλινού αρνιού; Δηλαδή στην Ελλάδα εξαντλούμε επιλεκτικά την φιλοζωία μας στους σκύλους και κρατάμε την όρεξή μας για τα νόστιμα πρόβατα; Τίθεται το ζήτημα, αν στις σχέσεις ανθρώπων-ζώων υπάρχει ηθική ή απλά πολιτισμική διαφορετικότητα την οποία πρέπει απλά αποδεχόμαστε. Θίγοντας το ζήτημα της ηθικής πίσω από την σχέση του ανθρώπου-ζώων, ο Ιωσήφ Μποτετζάγιας τονίζει πως «παρότι το κίνημα για τα δικαιώματα των ζώων υποστηρίζει ότι είναι υποκριτικό να αναγνωρίζουμε (ηθικά) δικαιώματα, και να προστατεύουμε ή να μην τρώμε, μόνο σε κάποια είδη, είναι γεγονός ότι κάθε ανθρώπινος πολιτισμός είχε/έχει "προνομιακές" σχέσεις με ορισμένα μη-ανθρώπινα ζώα». «Και αυτό που προκαλεί αποστροφή και σοκ σε εμάς, θεωρείται λογική συμπεριφορά από κάποιους άλλους. Η κατανάλωση, παραδείγματος χάρη, μοσχαρίσιου κρέατος από τους Ευρωπαίους, σοκάρει ένα Ινδουϊστή για τον οποίον οι αγελάδες είναι ιερά ζώα- και δεν τρώγονται. Η κατανάλωση κρέατος σκύλου ήταν πολύ πιο διαδεδομένη στο παρελθόν, κυρίως για ιατρικούς λόγους. Στο Περί Παθών του Ιπποκρατικού Corpus διαβάζουμε ότι σε όσους έχουν πιει καθαρτικό και δεν έχουν πυρετό τους δίνεις να φάνε -μεταξύ άλλων- "ή κρέας από αρνάκι γάλακτος, ή κοτοπουλάκι, ή κουτάβι", και το ίδιο μπορείς να κάνεις αν θέλεις να υγράνεις το στομάχι του ασθενούς».
«Όμως, η απέχθεια για την κατανάλωση του σκυλίσιου κρέατος από τις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες (Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός και Ισλάμ) έπαιξε σημαντικό ρόλο στη σταδιακή αλλαγή των στάσεων των ευρωπαϊκών/μεσογειακών λαών», τονίζει ο κ. Μποτετζάγιας. «Στη συνέχεια, αυτή η αποστροφή των Δυτικοευρωπαϊκών πολιτισμικών προτύπων για αυτή την κατανάλωση σκυλίσιου κρέατος, σταδιακά περιόρισε σημαντικά -ή και εξαφάνισε- την συγκεκριμένη πρακτική και από τις κοιτίδες της στην Αφρική και στην Άπω Ανατολή, όταν οι ιθαγενείς πληθυσμοί ήρθαν σε επαφή με τις αποικιοκρατικές δυνάμεις και τα πολιτισμικά τους πρότυπα συμπεριφοράς και διατροφής».
Αυτό που μένει να δούμε κατά τον κ. Μποτετζάγια είναι «αν θα έρθει κάποτε η μέρα που για τον μέσο Ευρωπαίο η κατανάλωση ενός προβάτου θα είναι εξίσου σοκαριστική και ανήκουστη όσο είναι σήμερα η κατανάλωση ενός κουταβιού ή ενός γατιού».