Με αφορμή τις απόψεις του Ερντογάν
Δεν είναι πολύ εύκολο να αποκωδικοποιηθεί πλήρως η πρόσφατη εξέλιξη της ρητορικής του Ερντογάν, που φαίνεται να ασκεί κριτική και να προσπαθεί να αποδομήσει ιδεολογικά μια από τις ισχυρότερες διεθνείς συνθήκες, τη Συνθήκη της Λωζάνης. [Ένα μέρος της αφορούσε την ελληνοτουρκική ανταλλαγή των πληθυσμών και των καθορισμό των ελληνοτουρκικών συνόρων]. Εάν συμβαίνει αυτό τελικά, η Τουρκία και ο εθνικισμός της είτε στην κεμαλική είτε στην ισλαμιστική του εκδοχή, θα έχουν κερδίσει την παγκόσμια πρωτοτυπία αμφισβητώντας για δεύτερη φορά μια από τις μεταπολεμικές συνθήκες που πάνω της βασίστηκε η γεωπολιτική ισορροπία.
Η πρώτη αμφισβήτηση έγινε από τον Μουσταφά Κεμάλ, όταν δεν αποδέχτηκε τη Συνθήκη των Σεβρών (η ανατολική εκδοχή της Συνθήκης των Βερσαλιών) μετά τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκείνη η αμφισβήτηση ήταν εντελώς πετυχημένη χάρη στους ανόητους της «μικράς πλην εντίμου Ελλάδος», που οδήγησαν στη Μικρασιατική Καταστροφή. Επέτρεψαν έτσι την οριστική εξόντωση των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων από ένα εθνικισμό που έμελλε να αποτελέσει οδηγό για το ναζιστικό κίνημα, δηλαδή το χειρότερο εθνικιστικό, μιλιταριστικό και ρατσιστικό κίνημα της Ευρώπης του Μεσοπολέμου. Ένα από τα αστεία του σύγχρονου νεο-ελλαδισμού είναι ότι υπάρχουν διάφοροι κύκλοι που έως σήμερα ακολουθούν την παράδοση του Ιωάννη Μεταξά και υμνούν τον τουρκικό ρατσισμό και τον Μουσταφά Κεμάλ. Να ένα πρόσφατο παράδειγμα: Νεότουρκοι, Μικρασιάτες και «Μεταμοντέρνοι»: Ιδεολογικές συγκρούσεις του καιρού μας.
Ο Ερντογάν έρχεται τώρα -μετά την αποτυχία του κεμαλικού πραξικοπήματος- να αμφισβητήσει τη Συνθήκη της Λωζάνης, η οποία είχε αντικαταστήσει τη Συνθήκη των Σεβρών και ρύθμισε για 90 χρόνια τις σχέσεις στην Εγγύς Ανατολή. Με τον τρόπο του Ερντογάν οι Τούρκοι αμφισβητούν για δεύτερη φορά μια διεθνή, ισχυρή μεταπολεμική συνθήκη. Θα τα καταφέρουν και τώρα;
Σίγουρα η ρητορική αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ανάκληση της ανάμνησης του οθωμανικού παρελθόντος, που είχε εξοβελιστεί και υποτιμηθεί από τους πραγματικούς κεμαλικούς εθνικιστές. Φαίνεται όμως ότι σε αυτή τη φάση -ανεξάρτητα των γενικεύσεων και της μεγαλοστομίας- η αμφισβήτηση της Συνθήκης της Λωζάνης εξυπηρετεί κυρίως το στόχο της αποδόμησης του Μουσταφά Κεμάλ στο πλαίσιο της εσωτερικής σύγκρουσης, καθώς και την προσπάθεια ιστορικής νομιμοποίησης της τουρκικής επέμβασης στα της Μοσούλης, κατά τη διαμόρφωση του νέου χάρτη της Μέσης Ανατολής, που επιχειρείται στις μέρες μας.