Τα παρατεταμένα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας, σε συνδυασμό με το μεταναστευτικό ζήτημα, εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται ως «κρίση», χωρίς να γίνεται συζήτηση για μια νέα πορεία προς τα εμπρός βάσει μακροπρόθεσμων ευεργετικών λύσεων. Από τη δική μου σκοπιά, ως Ελληνο-Αμερικανίδα επιχειρηματίας η οποία συχνά επισκέπτεται τους τεχνολογικούς κόμβους επιχειρηματικότητας της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας και της Αθήνας, θεωρώ πως υπάρχει αχτίδα ελπίδας για το μακροπρόθεσμο μέλλον της χώρας.
Σε όλες τις συζητήσεις για την Ελλάδα, από τις κραυγές για τη δημοσιονομική ευθύνη έως τη σοσιαλιστική ρητορική, δεν ακούμε καμία μακροπρόθεσμη λύση για το επικείμενο πρόβλημα. Ανεξάρτητα από το πώς η Ελλάδα χειρίζεται το χρέος της, η χώρα θα πρέπει να επανοικοδομήσει την οικονομία της, να δημιουργήσει αξίες, και όχι μόνο να διανέμει χρήματα τριγύρω. Τα καλά νέα είναι πως υπάρχει μια αναδυόμενη γενιά νέων Ελλήνων που κατανοούν πως η καινοτομία αποτελεί δρόμο προς την ανάπτυξη. Αυτοί οι Έλληνες, που στοχεύουν σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι ενός υψηλού μορφωτικού επιπέδου, δεν έχουν άλλες προοπτικές απασχόλησης και οδηγούν τη χώρα σε μια νέα πορεία προς την τεχνολογική επιχειρηματικότητα.
Η ελληνική οικονομία καταβαραθρώθηκε το 2008 από το χρέος και τα μέτρα λιτότητας και συρρικνώθηκε κατά 25% σε διάστημα έξι ετών. Η απώλεια ενός εκατομμυρίου θέσεων εργασίας είχε ως αποτέλεσμα να φτάσει η ανεργία στην κορυφή του 28% και η ανεργία στους νέους να αγγίξει το 58%. Από την αρχή της κρίσης, περισσότεροι από 200.000 Έλληνες έχουν μεταναστεύσει -πολλοί από αυτούς νέοι, υψηλής εξειδίκευσης και μόρφωσης. Μετά από 17 τρίμηνα ύφεσης, το πρώτο τρίμηνο του 2014 η οικονομία άρχισε να βελτιώνεται αλλά οι Έλληνες παρέμεναν απογοητευμένοι από τους χαμηλούς μισθούς, την υψηλή φορολογία και την καλπάζουσα ανεργία. Αυτό οδήγησε τους περισσότερους να ψηφίσουν το 2015 το αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, που εναντιωνόταν στις πολιτικές λιτότητας ενώ υποσχόταν να επαναπροσλάβει χιλιάδες εργαζομένους στην κυβέρνηση, να παγώσει τα σχέδια ιδιωτικοποιήσεων και να αυξήσει το όριο του κατώτατου μισθού. Οι συζητήσεις σήμερα επικεντρώνονται στη χρηματοδότηση του συνταξιοδοτικού προγράμματος. Το ενδιαφέρον εξαντλείται στην ανακατανομή και όχι στη δημιουργία πλούτου και το φλέγον ζήτημα παραμένει το γεγονός πως δεν υπάρχει πλέον διαθέσιμος πλούτος. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που η επιχειρηματικότητα που δραστηριοποιείται σε τομείς τεχνολογίας αποτελεί μια συναρπαστική νέα ευκαιρία για τη χώρα.
Οι Έλληνες είμαστε επιχειρηματίες εκ φύσεως. Από το σύνολο των Ελλήνων μεταναστών στο εργατικό δυναμικό της Αμερικής, το 16% είναι ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων, το υψηλότερο ποσοστό από κάθε άλλη μεταναστευτική ομάδα. Υπάρχουν πολλοί νέοι και μορφωμένοι Έλληνες που επιδιώκουν να δημιουργήσουν μια νέα κινητήριο δύναμη ανάπτυξης με τις νεοφυείς επιχειρήσεις τους που δραστηριοποιούνται σε τομείς τεχνολογίας.
Ευτυχώς αυτοί οι επιχειρηματίες δεν εργάζονται στο κενό. Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν ενδείξεις μιας αναδυόμενης επιχειρηματικότητας σε τομείς της τεχνολογίας που είναι φιλικές προς το παγκόσμιο περιβάλλον. Θερμοκοιτίδες και επιταχυντές, όπως τα Egg, The Cube, I4G, Alexander Innovation Zone, και Venture Garden αναφύονται και αναλαμβάνουν δράση. Ερευνητικά κέντρα όπως το Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. Δημόκριτος, το Corallia και το South East European Research Center ανθίζουν ενώ η νομοθεσία έχει ξεκινήσει να αίρει τα εμπόδια για την επιχειρηματικότητα. Διαγωνισμοί για νεοφυείς επιχειρήσεις, που διοργανώνουν το MIT Enterprise Forum Greece και το Hellenic Entrepreneurship Award, παρέχουν ένα σημαντικό καταλύτη για την δημιουργία μιας αναπτυσσόμενης κοινότητας επιχειρηματιών, καθώς και τα κεφάλαια νέων εγχειρημάτων, όπως οι Openfund, Venturefriends, PJ Tech Catalyst, Quest Holdings και Odyssey Venture Partners είναι πρόθυμοι να επενδύσουν σε νέα υποσχόμενα ξεκινήματα.
Ο ετερόκλιτος ελληνικός πολιτισμός εμφανίζει ομοιότητες με τον επιτυχημένο πολιτισμό της γείτονος χώρας του Ισραήλ: σημαντικά ταλέντα, επιμονή, αυτοπεποίθηση, κριτική και ανεξάρτητη σκέψη. Και οι δύο χώρες έχουν επίσης μια ισχυρή παγκόσμια προοπτική. Το επιχειρηματικό οικοσύστημα του Ισραήλ εμφανίζεται ακόμα δυναμικότερο, με το 44% του πληθυσμού να απολαμβάνει πανεπιστημιακή μόρφωση (σε αντίθεση με το 27% της Ελλάδας) και το 4% των δαπανών του ΑΕΠ της να διοχετεύεται στην έρευνα και την ανάπτυξη (σε αντίθεση με το αντίστοιχο 1% της Ελλάδας). Και οι δύο χώρες απαιτούν τη στρατιωτική θητεία αλλά η πολιτική κατάσταση στο Ισραήλ παρέχει χειροπιαστή τεχνολογική και ηγετική εμπειρία, δημιουργώντας παίκτες ομάδας που δέχονται την αποτυχία. Τα δεδομένα αυτά έχουν προσελκύσει 30 φορές περισσότερα επιχειρηματικά κεφάλαια κατά κεφαλή στο Ισραήλ από ότι στην Ευρώπη. Περίπου 20 κεφαλαιακές επιχειρήσεις έχουν επενδύσει 1.2 δισ. Δολάρια στην Ελλάδα, όμως υπάρχει μεγάλος πλούτος από την ναυτιλία ή άλλες διαθέσιμες βιομηχανίες εφόσον αποδειχθεί η επιτυχία. Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες που οι Έλληνες επιχειρηματίες μπορούν να εκμεταλλευτούν, από συγκεκριμένα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στους τομείς της γεωργίας/τροφίμων, του τουρισμού, της πληροφορικής και των logistics. Αυτό που χρειάζεται τώρα η ελληνική κυβέρνηση είναι ένα σημαντικό άνοιγμα στις αγορές, τη μείωση της γραφειοκρατίας και την παροχή φορολογικών κινήτρων για την ενθάρρυνση των επενδύσεων σε τομείς τεχνολογίας.
Οι Έλληνες επιχειρηματίες δεν περιμένουν η κυβέρνηση να λύσει τα προβλήματά τους. Προχωρούν μπροστά. Μερικές προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η Ελλάδα, όπως οι υψηλοί δείκτες ανεργίας, η περιορισμένη πρόσβαση σε κεφάλαια, και η μικρή, τοπική αγορά- στην πραγματικότητα ενισχύουν τις αρχές των ισχυρών νεοφυών επιχειρήσεων: τη διαθεσιμότητα ενός μορφωμένου ανθρώπινου δυναμικού που κινητοποιούνται από τη δικαιοσύνη, την έμφαση στην αποδοτικότητα και τις αρχές της παγκοσμιοποίησης. Οι νεοφυείς επιχειρήσεις χρειάζονται χρόνο προκειμένου να εδραιωθούν και να επηρεάσουν την οικονομία και δεν αποτελούν άμεση λύση για την κρίση ρευστότητας στην Ελλάδα, αλλά μέσα στα επόμενα χρόνια η αύξηση του αριθμού των αναπτυσσόμενων startupsθα μπορούσε να μειώσει δραματικά την ανεργία. Ήδη η επιχειρηματικότητα αποτελεί μια νέα φιλοδοξία. Τώρα που οι βάσεις για την ανάπτυξη ενός γόνιμου οικοσυστήματος καινοτομίας έχουν τεθεί, η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να ευδοκιμήσει και να θριαμβεύσει.