Η φράση «γυναίκες στον στρατό» από μόνη της περιέχει πάρα πολλά διαφορετικά ζητήματα, από τον ζωτικής σημασίας τομέα της Εθνικής Άμυνας μέχρι το πάντα επίκαιρο θέμα της ισότητας των φύλων. Κάποτε και μόνο η σκέψη μιας γυναίκας «στα χακί» φαινόταν παράξενη- ωστόσο αυτό έχει αλλάξει εδώ και πολλά χρόνια, και ειδικά για τις νεότερες γενιές δεν πρόκειται για κάτι αξιοπερίεργο: Ενδεικτικά, οι περισσότεροι άνδρες που έχουν υπηρετήσει τη θητεία τους έχουν βρεθεί μπροστά σε ένστολες, με αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη εξοικείωση με το συγκεκριμένο ζήτημα.
Στο πλαίσιο του εβδομαδιαίου αφιερώματος της HuffPost Greece στη σύγχρονη γυναίκα, μιλήσαμε με τρεις γυναίκες οι οποίες υπηρετούν στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, μία από το κάθε Όπλο, οι οποίες περιέγραψαν την εμπειρία τους όσον αφορά στο θέμα «γυναίκες στον στρατό».
Υποπλοίαρχος Φλωρεντία Σφακιανού
Η υποπλοίαρχος (Οικονομικό) Φλωρεντία Σφακιανού εισήλθε στο Πολεμικό Ναυτικό το 2006, με αθλητική διάκριση ως Ολυμπιονίκης στον υδάτινο στίβο το 2004, και εν συνεχεία τελείωσε την ΑΣΟΕΕ. Κάνει λόγο για πάρα πολύ καλή αντιμετώπιση, τόσο από ανωτέρους, όσο και από ομόβαθμους και κατωτέρους. «Δεν έχω αισθανθεί να δημιουργείται κάποια διάκριση λόγω φύλου – όπως στην καθημερινότητά μου, έτσι και στο στράτευμα».
Αν και αναγνωρίζει ότι «στην Ελλάδα, σε πολλές περιπτώσεις, κάποια πράγματα δεν έχουν ολοκληρωθεί ως διαδικασίες», εκτιμά ότι γίνονται πολύ οργανωμένα βήματα ώστε να εξαλειφθούν οι διαφορές. «Οτιδήποτε μπορεί να δημιουργεί κάποια ανισότητα μπορεί να βελτιώνεται και να γίνεται καλύτερο, αυτή είναι η διάθεση. Νομίζω ότι όπου και αν βρίσκεσαι μπορεί να ακούσεις ιστορίες, αλλά η γενική εικόνα είναι καλή, δηλαδή ότι η εικόνα όσον αφορά στην αντιμετώπιση των γυναικών μπορεί να βελτιωθεί, αλλά ήδη βρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδο».
Όσον αφορά στο αν θα πρότεινε καριέρα στις ένοπλες δυνάμεις σε μια κοπέλα που σκέφτεται κάτι τέτοιο, η υποπλοίαρχος εκτιμά ότι θα της πρότεινε να το σκεφτεί πολύ σοβαρά: «Είναι ένας χώρος με τις ιδιαιτερότητές του, η σταδιοδρομία ενός ένστολου είναι συγκεκριμένη και προδιαγεγραμμένη. Θα της έλεγα να μιλήσει με όσο περισσότερο κόσμο μπορεί που είναι στο στράτευμα και να μοιραστεί εμπειρίες αλλά πιστεύω ότι η στάση μου θα ήταν θετική. Ωστόσο πιστεύω όμως ότι η συγκεκριμένη δουλειά είναι κάτι που θα πρέπει να το θέλεις πολύ για να το ακολουθήσεις».
Η ίδια πάντως, αναγνωρίζει ότι τα πράγματα τα περίμενε πολύ διαφορετικά, «με πολλά στερεότυπα και ίσως πολύ πιο συντηρητικό περιβάλλον, αλλά αυτό που βρήκα είναι πολύ κοινοί τρόποι σκέψης και πολύ θετική αντιμετώπιση».
Όσον αφορά στις αντιδράσεις του κοινωνικού περιγύρου της; «Κάποιοι ενθουσιάζονται, έχουν περιέργεια, θέλουν να μάθουν πώς είναι, να ρωτήσουν τι κάνεις κάθε μέρα. Και φυσικά θα υπάρξουν οι διστακτικοί και επιφυλακτικοί, όπως μπορεί να ήμουν και εγώ πριν, λόγω άγνοιας (“Γυναίκα στον στρατό; Και τι κάνεις εκεί;”). Τους απαντώ ότι όλοι έχουν να προσφέρουν, ανεξαρτήτως φύλου. Το τι είναι αυτό, είναι μια άλλη συζήτηση».
Διαβάστε επίσης: Καλλιόπη Αθανασιάδη: Επιβίωσε από ένα φριχτό ατύχημα, έγινε κορυφαία θωρακοχειρουργός και μάχεται για τα δικαιώματα των γυναικών
Υποσμηναγός Νεκταρία Καστρινάκη
Η υποσμηναγός Νεκταρία Καστρινάκη βρίσκεται 26 χρόνια στο στράτευμα, υπηρετώντας στην Πολεμική Αεροπορία, στον κλάδο του εφοδιασμού/ μεταφορών. Περιγράφει τη μακρά της εμπειρία ως αναμφίβολα θετική. «Ο στρατός στο μυαλό των περισσοτέρων είναι ανδροκρατούμενος οργανισμός, ωστόσο σαν γυναίκα δεν αντιμετώπισα κανένα πρόβλημα, καθώς η αποδοχή ήταν πολύ θετική και η συνεργασία άψογη. Δεν μπορώ να πω ότι με τα χρόνια που πέρασαν παρατήρησα κάποια εμφανή διαφορά όσον αφορά στην αποδοχή μας εντός του στρατεύματος αλλά και εκτός, από τον κόσμο. Φυσικά, οι ερωτήσεις βέβαια ήταν πάρα πολλές, σχετικά με το πώς εργάζεται και τι κάνει μια γυναίκα στις ένοπλες δυνάμεις, πώς αντιμετωπίζεται, τι προσφέρει, όλα αυτά».
Όπως η ίδια υπογραμμίζει, το θέμα δεν ήταν εξαρχής αν η γυναίκα είναι ικανή να κάνει κάτι . «Ήταν απλά θέμα χρόνου και εξέλιξης. Απλά ακολουθήσαμε το ρεύμα της εποχής, ήταν θέμα χρόνου».
Όσον αφορά σε πιθανά προβλήματα σεξιστικής συμπεριφοράς, η κ. Καστρινάκη διευκρινίζει ότι οι άνδρες συνάδελφοι είναι πάντα τυπικοί και ευγενικοί, «ήταν από την αρχή». Από εκεί και πέρα ωστόσο, αναγνωρίζει ότι «ως γυναίκα, σε οποιαδήποτε εργασία μπορείς να αντιμετωπίσεις προβλήματα και δυσκολίες. Το πώς τα αντιμετωπίζεις έχει να κάνει με την εν γένει στάση σου - αλλά και στο ότι, στις ένοπλες δυνάμεις, οι άνδρες συνάδελφοι είναι πλήρως συνειδητοποιημένοι στον ρόλο τους και την αποστολή τους και θέλουν μια γυναίκα συνάδελφο να τη βλέπουν ως συνάδελφο, ως ίσοι προς ίσο. Δεν υπάρχουν θέματα τέτοια, ή περιθώρια τέτοια από τους άνδρες συναδέλφους. Είναι και το πλαίσιο αυστηρό: Είναι και στο μυαλό όλων πώς αντιμετωπίζουμε δουλειά και εργασία, καθώς ο ρόλος μας είναι απαιτητικός και δεν υπάρχουν περιθώρια για οτιδήποτε άλλο στον χώρο της εργασίας».
Θα σύστηνε την καριέρα στο στράτευμα σε άλλες γυναίκες; «Ανεπιφύλακτα. Είναι πολύ ενδιαφέρων κλάδος, και η γυναίκα έχει πολλά να προσφέρει. Αν μια γυναίκα θέλει να ανελιχθεί, η υπηρεσία φροντίζει για πάρα πολλά πράγματα, δίνει πολλές ευκαιρίες, και αυτό μπορεί να ικανοποιήσει και μιά γυναίκα που θέλει να προχωρήσει ακόμα παραπάνω. Το επίπεδο του κόσμου που εισέρχεται στις ένοπλες δυνάμεις είναι πολύ πιο υψηλό από τα παλαιότερα χρόνια, αυτό φαίνεται και από τα μόρια για τις στρατιωτικές σχολές».
Υπολοχαγός Γεωργία Παπαϊωάννου
Η υπολοχαγός Τεχνικού Γεωργία Παπαϊωάννου εντάχθηκε στο στράτευμα το 1988, μέσω πανελληνίου διαγωνισμού. «Υπήρχαν δυσκολίες τότε, υπήρχε μία αντιμετώπιση που ήταν αρνητική στην αρχή όταν έβλεπαν μια στρατευμένη γυναίκα. Στην πορεία βέβαια υπήρξε εξέλιξη, με βελτίωση τόσο των συνθηκών όσο και των προοπτικών. Το αποδέχτηκε και ο κόσμος, ήταν αισθητή η βελτίωση κατά την πορεία της καριέρας μου». Σε αυτό το πλαίσιο, η υπολοχαγός επισημαίνει τη μέριμνα που υπάρχει για το ένστολο προσωπικό, ειδικά σε σχέση με θέματα οικογένειας και μητρότητας: «Η άδεια κύησης αυξήθηκε, δημιουργήθηκαν παιδικοί σταθμοί, υπάρχουν τα ΚΑΑΥ, διεξάγονται εκπαιδεύσεις και σεμινάρια κ.α».
Ερωτηθείσα αν έχει αντιμετωπίσει φαινόμενα σεξισμού στο στράτευμα, απαντά αρνητικά. «Η συμπεριφορά των ανδρών προς το στρατευμένο γυναικείο προσωπικό είναι καλύτερη, αντιμετωπίζεται με πολύ πιο “ανώδυνο” τρόπο από την εποχή που είχα καταταχθεί στο στράτευμα. Δεν μου έχει τύχει κάποια συμπεριφορά που θα χαρακτήριζα σεξιστική, ούτε στο παρελθόν ούτε τώρα». Ωστόσο, επισημαίνει ότι παλαιότερα υπήρχε κάποιες φορές ένα μικρό θέμα όσον αφορά στην αντιμετώπιση, «το πώς σε βλέπει ένας άντρας αξιωματικός των ενόπλων δυνάμεων...ίσως να μην ήταν τόσο αποδεκτό παλαιότερα».
Όσον αφορά στο θέμα του πώς μπορούν να συμβαδίσουν τα «κεφάλαια» της καριέρας στις ένοπλες δυνάμεις και της οικογένειας (ένα πρόβλημα το οποίο υφίσταται τόσο για τις γυναίκες, όσο και για τους άνδρες, καθώς είναι γνωστό ότι οι μεταθέσεις, τα ωράρια υπηρεσιών κτλ αποτελούν σημαντικό πρόβλημα για πολλές οικογένειες στρατιωτικών), η κ. Παπαϊωάννου, μητέρα η ίδια, αναγνωρίζει ότι υπάρχουν δυσκολίες, κάνοντας λόγο για «διαταραχή της οικογενειακής ισορροπίας».
«Αν και προσωπικά συνυπηρέτησα με τον σύζυγό μου, ο οποίος είναι αστυνομικός, σε περιπτώσεις συναδέλφων που δεν ισχύει η συνυπηρέτηση υπάρχει θέμα μεγάλο. Όσον αφορά στις μεταθέσεις, τίθεται προφανώς το θέμα των χρημάτων, ενώ δεν είναι και ό,τι καλύτερο και τα παιδιά να αλλάζουν περιβάλλον».
Φτάνοντας στο σήμερα, η κ. Παπαϊωάννου αναγνωρίζει ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης- και επισημαίνει τον τομέα της υγείας, εκτιμώντας ότι θα έπρεπε να υπάρξει μαιευτική κλινική. Κλείνοντας, προτείνει ανεπιφύλακτα σε κοπέλες που θα ενδιαφέρονταν να μπουν στις ένοπλες δυνάμεις να το κάνουν, καθώς «οι συνθήκες έχουν βελτιωθεί πολύ...με τα σημερινά δεδομένα σε κάποια φίλη μου θα πρότεινα να επιλέξει το στρατιωτικό επάγγελμα».