Νέα μελέτη DNA καταρρίπτει τη θεωρία του Φαλμεράυερ για την καταγωγή των σύγχρονων Ελλήνων

Νέα μελέτη DNA καταρρίπτει τη θεωρία του Φαλμεράυερ για την καταγωγή των σύγχρονων Ελλήνων
East Pediment's Group of the Temple of Aegina, Aphaia, Greece. Reconstruction. 19th century. Detail. Glyptothek Museum. Munich. Germany. (Photo by: PHAS/UIG via Getty Images)
East Pediment's Group of the Temple of Aegina, Aphaia, Greece. Reconstruction. 19th century. Detail. Glyptothek Museum. Munich. Germany. (Photo by: PHAS/UIG via Getty Images)
PHAS via Getty Images

Την αμφιλεγόμενη θεωρία του Γιάκομπ Φίλιπ Φαλμεράυερ σχετικά με τη φυλετική καταγωγή των Νεοελλήνων καταρρίπτει νέα έρευνα διεθνούς επιστημονικής ομάδας (στην οποία πρωτοστάτησαν Έλληνες ερευνητές), πάνω στο DNA και την καταγωγή των Ελλήνων της Πελοποννήσου.

Ο Αυστριακός δημοσιογράφος, πολιτικός και ιστορικός, στα βιβλία του «Ιστορία της χερσονήσου της Πελοποννήσου κατά τους Μεσαιωνικούς Χρόνους» και «Περί της καταγωγής των σημερινών Ελλήνων», τη δεκαετία του 1830, διατύπωνε την άποψη ότι οι σύγχρονοι Έλληνες δεν έχουν καμία σχέση, από φυλετικής άποψης, με τους αρχαίους Έλληνες, αλλά αντ'αυτού προέρχονται από Σλάβους που εισέβαλαν στον Ελλαδικό χώρο κατά τον Μεσαίωνα και Αλβανούς που αναμείχθηκαν με Ελληνόφωνους μεν, όχι Έλληνες στο γένος, Βυζαντινούς πρόσφυγες από Μικρά Ασία, Βόσπορο και αλλού. Η θεωρία του, που υποστηρίζει την ελληνική φυλετική ασυνέχεια και την πρακτική εξαφάνιση της φυλής των αρχαίων Ελλήνων (πλην κάποιων δυσπρόσιτων περιοχών), προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, δεχόμενη έντονα πυρά από Έλληνες λόγιους- κάτι που συνεχίζεται μέχρι σήμερα, με πολλούς να τη χαρακτηρίζουν ανιστόρητη. Αξίζει να σημειωθεί πως κατά την περίοδο της Κατοχής οι απόψεις του φέρονται να ήταν δημοφιλείς μεταξύ ναζιστικών κύκλων, ως «άλλοθι» για τις φρικαλεότητες που διεπράχθησαν από γερμανικά στρατεύματα.

Τη θεωρία αυτή καταρρίπτει νέα έρευνα διεθνούς ομάδας επιστημόνων (με ερευνητές από ιδρύματα σε ΗΠΑ, Ελλάδα και Λίβανο), με τίτλο «Genetics of the peloponnesean populations and the theory of extinction of the medieval peloponnesean Greeks» (Η γενετική των πελοποννησιακών πληθυσμών και η θεωρία της εξαφάνισης των μεσαιωνικών Πελοποννήσιων Ελλήνων), η οποία βασίστηκε σε μελέτες DNA.

Η έρευνα (η οποία δημοσιεύτηκε στο European Journal of human Genetics), όπως φαίνεται και από τον τίτλο της, επικεντρώνει στην Πελοπόννησο, «ένα από τα λίκνα του κλασικού Ευρωπαϊκού πολιτισμού και σημαντικό παράγοντα της αρχαίας ευρωπαϊκής ιστορίας». Αναλυτικότερα, αναφέρεται πως, βάσει της θεωρίας του Φαλμεράυερ, οι μεσαιωνικοί Πελοποννήσιοι εξαλείφθηκαν πλήρως από Σλάβους και Άβαρους εισβολείς, και αντικαταστάθηκαν από Σλάβους εποίκους κατά τον 6ο μΧ αιώνα. «Ο Φαλμεράυερ υποστήριξε πως κατά τον 6ο μΧ αιώνα, μεγάλοι στρατοί Αβάρων και Σλάβων σάρωσαν τα Βαλκάνια και εξόντωσαν τους πληθυσμούς των Ελλήνων, που μέχρι τότε είχαν επιτυχώς αντέξει στις στις επιθέσεις βαρβάρων και την θρησκευτική καταστολή των Βυζαντινών. Οι Πελοποννήσιοι Έλληνες, πέρα από κάποια απομεινάρια που ήταν κλεισμένα σε παραθαλάσσια κάστρα, κατασφάχτηκαν ή αναγκάστηκαν να φύγουν, και οι Πελοπόννησος κατοικήθηκε από σλαβικές φυλές. Οι Σλάβοι κράτησαν την ταυτότητά τους για μερικούς αιώνες, αλλά εν τέλει εξελληνίστηκαν υπό την επιρροή της Ορθόδοξης Εκκλησίας και τις αλληλεπιδράσεις με τους εξελληνισμένους πληθυσμούς της Μικράς Ασίας που εγκαταστάθηκαν στην Πελοπόννησο από τους Βυζαντινούς. Από τότε που δημοσιοποιήθηκε η θεωρία του Φαλμεράυερ, είναι σε εξέλιξη μια έντονη διαφωνία σχετικά με την καταγωγή των Πελοποννήσιων μεταξύ των ιστορικών» αναφέρεται στην έρευνα, όπου παρουσιάζεται το επίμαχο σημείο της θεωρίας του Αυστριακού.

Στο πλαίσιο της νέας έρευνας, χρησιμοποιήθηκαν 2,5 εκατομμύρια μονονουκλεοτιδικοί πολυμορφισμοί για τη διερεύνηση της γενετικής δομής των πελοποννησιακών πληθυσμών σε ένα δείγμα 241 ατόμων που προέρχονταν από ολόκληρη την Πελοπόννησο, προκειμένου να εξεταστεί η υπόθεση της αντικατάστασης των μεσαιωνικών Ελλήνων Πελοποννήσιων από Σλάβους.

«Διαπιστώσαμε σημαντική ανομοιογένεια των πελοποννησιακών πληθυσμών που υποδεικνύεται από γενετικά ξεχωριστά υποσύνολα πληθυσμών και από ρεύματα ροής γονιδίων στην Πελοπόννησο. Μέσω PCA (principal component analysis – ανάλυση κύριων συνιστωσών) και ανάλυση μείγματος/ επιμειξίας (admixture), οι Πελοποννήσιοι διαφέρουν ξεκάθαρα από τους πληθυσμούς της “πατρίδας” των Σλάβων και μοιάζουν πολύ με τους Σικελούς και τους Ιταλούς. Χρησιμοποιώντας μια νέα μέθοδο....διαπιστώσαμε ότι η σλαβική καταγωγή πελοποννησιακών πληθυσμιακών υποσυνόλων κυμαίνεται από 0,2% μέχρι 14,4%. Τα πληθυσμιακά υποσύνολα που ο Φαλμεράυερ θεωρούσε ότι είναι σλαβικής ή μεσανατολικής προέλευσης δεν έχουν τέτοιες καταγωγές. Η έρευνα αυτή απορρίπτει τη θεωρία της εξαφάνισης των μεσαιωνικών Πελοποννήσιων και επιδεικνύει πώς η γενετική μπορεί να ξεκαθαρίσει σημαντικές πλευρές της ιστορίας ενός ανθρώπινου πληθυσμού» αναφέρεται σχετικά, ενώ σημειώνεται πως από την έρευνα εξαιρέθηκαν οι Μανιάτες και οι Τσάκωνες, τους οποίους ο Φαλμεράυερ θεωρούσε «επιζώντες» που άντεξαν στη συγκεκριμένη «σλαβική εισβολή» (αν και για τους Τσάκωνες υποστήριζε επίσης πως, αν και μιλούσαν μια δωρική διάλεκτο, δεν είχαν δωρικές καταβολές, αλλά ήταν και αυτοί Σλάβοι, απλά από μια φυλή που είχε μεταναστεύσει νωρίτερα- θεωρία που επίσης εμφανίζεται αβάσιμη, καθώς, σύμφωνα με τη νέα έρευνα, οι διαφορές με τους υπόλοιπους Πελοποννήσιους οφείλονται στην απομόνωσή τους).

Όσον αφορά σε ένα από τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία της έρευνας, αυτό των γενετικών ομοιοτήτων με τους Σικελούς και τους Ιταλούς, φαίνεται πως οι Ιταλοί και οι Σικελοί λειτουργούν ως συνδετική «γέφυρα» μεταξύ των Πελοποννήσιων και άλλων Ευρωπαϊκών πληθυσμών (Βάσκοι, Ανδαλουσιανοί και Γάλλοι). Επίσης, αξίζει να υπενθυμίσουμε πως η Σικελία και η Κάτω Ιταλία αποτελούσαν την επικράτεια που έμεινε στην ιστορία ως «Μεγάλη Ελλάδα» (Magna Grecia), δηλαδή τις πανάρχαιες ελληνικές αποικίες στη Σικελία και τη νότια Ιταλία, με ιστορία αιώνων.

Δημοφιλή