Πριν από περίπου 66 εκατομμύρια χρόνια, ένας αστεροειδής σήμανε το τέλος της εποχής των δεινοσαύρων στον πλανήτη, συγκρουόμενος με τη Γη με ταχύτητα 43.000 χλμ/ ώρα. Η σύγκρουση ήταν ένα κατακλυσμιαίο γεγονός, οδηγώντας σε ένα «ντόμινο» εξελίξεων που οδήγησαν σε μαζικό αφανισμό ειδών, μεταξύ των οποίων και οι δεινόσαυροι (αν και απόγονοί τους επιβιώνουν μέχρι σήμερα- πρόκειται για τα πτηνά).
Τι συνέβη όμως στον ίδιο τον αστεροειδή; Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, έγινε κυριολεκτικά…σκόνη: Πέφτοντας στη Γη «με ενέργεια περίπου 8 δισ. φορές μεγαλύτερη από αυτήν μιας ατομικής βόμβας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο αστεροειδής βασικά εξατμίζεται» είπε στο Live Science ο Σον Γκούλικ, καθηγητής και συν- διευθυντής στο Center for Planetary Systems Habitability στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, Όστιν. Ο αστεροειδής έγινε «λεπτή σκόνη που πήγε στα ανώτατα στρώματα της ατμόσφαιρας και έπεσε σαν βροχή» σε όλο τον πλανήτη, πρόσθεσε.
Δεκαετίες τέτοιας «βροχής» είχαν ως αποτέλεσμα τον σχηματισμό της αποκαλούμενης «ανωμαλίας του ιριδίου» (iridium anomaly)- ενός λεπτού στρώματος βράχου που έχει 80 φορές περισσότερο ιρίδιο από οπουδήποτε αλλού στον φλοιό της Γης, είπε ο Γκούλικ. Αν και το ιρίδιο συναντάται πολύ σε αστεροειδείς, στο εξώτερο στρώμα της Γης σχεδόν δεν υπάρχει- ένα στοιχείο που συνδέει το εν λόγω 66 εκατομμυρίων ετών στρώμα με τον αστεροειδή που αφάνισε τους δεινόσαυρους.
Το μόνο γνωστό κομμάτι του αστεροειδούς που επιβιώνει μέχρι σήμερα είναι ένα μικροσκοπικό θραύσμα που είχε βρει ο Φρανκ Κάιτ, γεωχημικός στο UCLA. Το συγκεκριμένο κομμάτι βράχου είχε βρεθεί σε δείγμα από τη Χαβάη, όπως είχε αναφέρει στο Nature ο Κάιτ το 1998. Περισσότερα θραύσματα υποτίθεται πως είχαν βρεθεί το 2022, μα οι ισχυρισμοί αυτοί δεν πέρασαν το «τεστ» του peer review (αξιολόγηση από ομότιμους).
«Θα έπρεπε να φανούμε πολύ τυχεροί για να βρούμε ένα μεγαλύτερο κομμάτι» είπε ο Γκούλικ- μα αν γινόταν αυτό, οι επιστήμονες θα μάθαιναν περισσότερα για το σοκ που υπέστη ο ίδιος ο αστεροειδής και θα έκαναν ακόμα πιο ακριβείς εκτιμήσεις για τις πιέσεις και τις θερμοκρασίες που βίωσε, για παράδειγμα.
Ο αστεροειδής, πάντως, άφησε πίσω μια σειρά από στοιχεία για το ταξίδι του, περιλαμβανομένου ενός γιγαντιαίου κρατήρα που δημιούργησε όταν συγκρούστηκε με τη Γη. Με πλάτος 180 χλμ και βάθος 20 χλμ, ο κρατήρας Τσικξουλούμπ στο σημερινό Μεξικό αποτελεί το «αποτύπωμα» του αστεροειδούς. Καλυμμένος με βράχους και ιζήματα που συσσωρεύονταν επί εκατομμύρια χρόνια, είναι ορατός σήμερα και στην επιφάνεια (αν και το μεγαλύτερο μέρος του είναι κρυμμένο στον Κόλπο του Μεξικού).
Η πρόσκρουση δημιούργησε ένα θηριώδες τσουνάμι, ύψους άνω του ενός χιλιομέτρου, που ταξίδεψε σε όλο τον ωκεανό, με την ταχύτητα των νερών να φτάνει τα 140 χλμ/ ώρα και τα κύματα να αφήνουν τα ίχνη τους στον πυθμένα της θάλασσας. Πέρα από την εξόντωση των άτυχων πλασμάτων που βρίσκονταν κοντά στο σημείο της πρόσκρουσης και τις περιοχές που επλήγησαν από το τσουνάμι, o αστεροειδής προκάλεσε την έναρξη ενός «ντόμινο» γεγονότων, μεταξύ των οποίων όξινη βροχή και «θύελλα» φωτιάς σε όλο τον κόσμο. Το πιο καταστροφικό από όλα αυτά ήταν το τεράστιο νέφος που κάλυψε όλο τον πλανήτη, προκαλώντας πτώση της θερμοκρασίας, εμποδίζοντας το φως του ήλιου και τη φωτοσύνθεση και φέρνοντας όλεθρο στην τροφική αλυσίδα- ένας «πυρηνικός χειμώνας». Όλα αυτά θεωρείται πως οδήγησαν στην εξαφάνιση των δεινοσαύρων (πλην των προγόνων των πτηνών) και τον αφανισμό περίπου του 75% των ειδών στον πλανήτη.
«Η έκλυση ενέργειας ήταν σαν έναν ολοκληρωτικό πυρηνικό πόλεμο, ξανά και ξανά, 10.000 φορές» είπε ο Άλαν Χίλντεμπραντ, πλανητικός επιστήμονας και επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κάλγκαρι. Ο Χίλντεμπραντ ήταν ένας από αυτούς που συνέταξαν το άρθρο σχετικά με την ανακάλυψη του κρατήρα το 1991, συνδέοντας τον κρατήρα με το τέλος των δεινοσαύρων.
