Η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών ανακοίνωσε στις 13 Οκτώβρη ότι το Βραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών για το 2025 απονεμήθηκε στους Joel Mokyr, Philippe Aghion και Peter Howitt για το πρωτοποριακό τους έργο σχετικά με την οικονομική ανάπτυξη που καθοδηγείται από την καινοτομία. Το έργο τους συνδυάζει την οικονομική ιστορία, τη θεωρία και την πολιτική ανάλυση, εξηγώντας πώς οι κοινωνίες μεταβαίνουν από τη στασιμότητα στη βιώσιμη ανάπτυξη. Η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών αναγνώρισε τους τρεις επιστήμονες «για την εξήγηση της οικονομικής ανάπτυξης που καθοδηγείται από την καινοτομία», υπογραμμίζοντας τις ξεχωριστές αλλά συμπληρωματικές τους συμβολές στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι ιδέες, οι θεσμοί και η τεχνολογική αλλαγή αλληλοεπιδρούν και διαμορφώνουν τη μακροχρόνια ευημερία.
Η ανακοίνωση μας έδωσε μια νέα ευκαιρία να συζητήσουμε με τους φοιτητές και τις φοιτήτριες μας τη σημασία της επιστημονικής έρευνας αλλά και της διασύνδεσης της με την κοινωνία και τη χάραξη πολιτικής. Επιπλέον μας δόθηκε η ευκαιρία να συζητήσουμε τις δράσεις στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο που φέρνουν τους φοιτητές και τις φοιτήτριες μας πιο κοντά σε σημαντικά πρόσωπα και εξελίξεις της επιστήμης μας.
Το πιο πρόσφατο παράδειγμα αποτέλεσε η ευκαιρία της υποψήφιας διδακτόρισσας στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και μέλος του δικτύου GY-Energy Network, Χρυσούλας Χήτου, να παραβρεθεί το καλοκαίρι στο 2025 Lindau Nobel Laureate Meeting. Η συμμετοχή της ακολούθησε μια απαιτητική διαδικασία αξιολόγησης και επιλογής και κατέστη δυνατή χάρη στην υποτροφία που μου παρείχε το Lindau Nobel Laureate Meetings. Σημαντικό ρόλο στην διαδικασία έπαιξε η παρότρυνση, η καθοδήγηση και η συνεχή υποστήριξη της από τους επιβλέποντες καθηγητές της (Στέλλα Τσάνη, Νικόλαο Μυλωνίδη και Αντώνη Αδάμ).
Η εμπειρία της αναδεικνύει τη σημασία να δίνονται ευκαιρίες στους νέους ερευνητές στην Ελλάδα να συμμετέχουν σε διεθνείς δράσεις. Ακόμη περισσότερο αναδεικνύει τη δυνατότητα του Ελληνικού Πανεπιστήμιου και των ανθρώπων που το υπηρετούν, να προετοιμάζουν την επόμενη γενιά επιστημόνων. Μια γενιά, που όπως η Χρυσούλα αποδεικνύει, μπορεί επάξια να εκπροσωπήσει το εγχώριο Ακαδημαϊκό οικοσύστημα σε Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, αρκεί να τις δίνονται οι ευκαιρίες και η κατάλληλη υποστήριξη.
Το Λιντάου (Lindau), ένα γραφικό μέρος στη λίμνη της Κωνσταντίας, στη Γερμανία, δεν είναι μόνο ένας τόπος με παραμυθένια σπίτια, καταπράσινα πάρκα και φιλόξενους κατοίκους. Εδώ και δεκαετίες αποτελεί το σταυροδρόμι όπου συναντώνται γενιές επιστημόνων στο πλαίσιο των Lindau Nobel Laureate Meeting. Μία συνάντηση που κάθε φορά μετατρέπεται σε παγκόσμιο εργαστήρι ιδεών, έμπνευσης και διαλόγου ανάμεσα σε νομπελίστες και νέους ερευνητές από κάθε γωνιά του κόσμου.
Ανάμεσα στους συμμετέχοντες φέτος βρέθηκε και η Χρυσούλα, εκπροσωπώντας το μοναδικό ελληνικό πανεπιστήμιο που είχε παρουσία στη συνάντηση και- όπως ενημερωθήκαμε- πιθανότατα το μοναδικό όλα αυτά τα χρόνια στις συναντήσεις του Lindau Nobel Meeting in Economic Sciences, που πραγματοποιείται περίπου κάθε τρία χρόνια.
Το πρόγραμμά ήταν πυκνό: Πρωινές διαλέξεις από νομπελίστες, μεσημεριανά διαλείμματα που μετατρέπονταν σε ευκαιρίες για ουσιαστικές συζητήσεις, απογευματινοί επιστημονικοί περίπατοι με νομπελίστες στις όχθες της λίμνης, και κοινωνικές εκδηλώσεις που έδιναν τον τόνο της χαλαρότητας αλλά και της ουσιαστικής δικτύωσης. Όπως χαρακτηριστικά περιγράφει η Χρυσούλα: “Αν η επιστήμη έχει παράδεισο, τότε σίγουρα μοιάζει κάπως έτσι” και συνεχίζει: “Αν έπρεπε να συμπυκνώσω την εμπειρία σε τρεις λέξεις, αυτές θα ήταν:
- Educate – γιατί οι γνώσεις που πήρα από διαλέξεις και προσωπικές συζητήσεις είναι ανεκτίμητες.
- Inspire – γιατί η έμπνευση που αντλείς όταν συνομιλείς με επιστήμονες που έχουν διαμορφώσει τη θεωρία και την πράξη των Οικονομικών είναι ανεξίτηλη.
- Connect – γιατί η ουσία βρίσκεται στις σχέσεις που δημιουργούνται: φιλίες, μελλοντικές συνεργασίες, δίκτυα που ανοίγουν νέους δρόμους με ερευνητές από Αμερική, Ασία, Αφρική και Ευρώπη.
Περίπου 20 Νομπελίστες παρέστησαν στη συνάντηση, ανάμεσά τους οι Douglas Diamond, Philip Dybvig, Joshua Angrist, Guido Imbens, Paul Romer, Oliver Hart, Lars Peter Hansen, Eric Maskin, Robert Aumann, James Heckman και Robert Merton. Όλοι τους, πέρα από την επιστημονική τους διαδρομή, στάθηκαν δίπλα στους νέους ερευνητές με απλότητα: πρόθυμοι να μιλήσουν, να ακούσουν και να ενθαρρύνουν.
Συζητώντας με τη Χρυσούλα για την εμπειρία της, κανείς δεν μπορεί παρά να χαίρεται για τα όσα αποκόμισε αλλά και να αισθάνεται υπερήφανος/η όταν την ακούει να λέει πως η Ελλάδα πρέπει να έχει δυναμική παρουσία σε τέτοιες συναντήσεις. «Με τη στήριξη προς τους νέους επιστήμονες, μπορούμε να ενισχύσουμε τη φωνή μας στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Κι όπως μας υπενθύμισε ο Simon Johnson: “Dream big”» λέει χαρακτηριστικά.
Νόμπελ και ιστορίες οι οποίες μας υπενθυμίζουν πως κάποτε όλοι/ες μας ήμασταν νέοι (ερευνητές). Επιπλέον, μια υπενθύμιση πως είναι καθήκον της ακαδημαϊκής κοινότητας, και όχι μόνο, να στηρίζει τη νέα γενιά και να τη βοηθά να δώσει τον καλύτερο της εαυτό, τις καλύτερες ιδέες και όλο το δυναμισμό της για ένα καλύτερο αύριο. Με την ελπίδα ότι περισσότεροι νέοι/ες ερευνητές/τριες από την Ελλάδα θα είναι παρόντες/ουσες στις μελλοντικές συναντήσεις με Νομπελίστες!
