Φαίνεται να έχουμε σιγά-σιγά αποδεχτεί τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, χωρίς ίσως να συνειδητοποιούμε το πόσο φοβερά αλλάζει τα πάντα. Κάθε τομέας και κάθε επάγγελμα θα βιώσουν προκλήσεις, κινδύνους ή ευκαιρίες. Κι αυτό γιατί η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να καταστήσει τον άνθρωπο πολύ δυνατότερο αλλά και ταυτόχρονα πολύ πιο ευάλωτο. Και ένα είναι σίγουρο, η εκπαίδευση δεν θα είναι ποτέ ξανά ίδια.
Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης από τους μαθητές μπορεί να δημιουργήσει το εξής οξύμωρο, να τους καταστήσει μέσα σε ένα λεπτό φορείς περισσότερης γνώσης από αυτήν που διαθέτει ο δάσκαλός τους. Κανένας εκπαιδευτικός, όσο μορφωμένος κι αν είναι, δεν μπορεί να διαθέτει τον όγκο των πληροφοριών, που διαθέτει η τεχνητή νοημοσύνη. Κι έτσι ξαφνικά ο δάσκαλος βρίσκεται σε μια θέση ευάλωτη, σε μια εποχή στην οποία ήδη είναι πολύ αποδυναμωμένος ο ρόλος του.
Τυγχάνει να συνομιλώ με εκπαιδευτικούς σε σεμινάρια ή σε ψυχοεκπαιδευτικά προγράμματα σε σχολικές τάξεις, τα οποία συντονίζω. Έχω κάποια γνώμη για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα, αφού διαρκώς ακούω τους ίδιους προβληματισμούς και βλέπω τις ίδιες δυσκολίες στις τάξεις. Σίγουρα δεν είναι όλοι τέλειοι, εγώ μιλώ για εκείνους που αγαπούν τα παιδιά, έχουν διάθεση και σέβονται τη δουλειά τους. Επίσης, στο παρόν κείμενο μιλώ για τα προβλήματα του εκπαιδευτικού χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζω ότι υπάρχουν πολλές στιγμές χαράς, αγάπης και έμπνευσης στη δουλειά τους. Όταν δουλεύουμε με παιδιά υπάρχουν μαγικές στιγμές.
Ο σημερινός δάσκαλος δεν χρήζει εκτίμησης από την πολιτεία, δεν αμοίβεται ικανοποιητικά, δεν βιώνει ασφάλεια. Δεν αποτελεί πια φορέα πειθαρχίας, αλλά αντίθετα είναι συχνά κατηγορούμενος και βιώνει αισθήματα ανεπάρκειας λόγω των πολλών προβλημάτων που υπάρχουν σήμερα στα σχολεία και στις οικογένειες.
Έχει μερικές φορές να αντιμετωπίσει την υπερπροστασία στον σημερινό τρόπο ανατροφής των παιδιών και την έλλειψη συλλογικότητας. Οι οικογένειες σήμερα αντιμετωπίζουν δυσκολίες λόγω ραγδαίων αλλαγών στον τρόπο της ζωής μας. Για παράδειγμα, η συνεχής χρήση της τεχνολογίας επιφέρει διάσπαση προσοχής ή και εθισμό στα παιδιά. Ο σημερινός δάσκαλος βρίσκεται σε τάξεις, όπου μετά την πανδημία υπάρχουν αρκετοί μαθητές με μαθησιακές και κοινωνικές δυσκολίες ή και μαθητές με νευροαναπτυξιακές διαταραχές, για τη διαχείριση των οποίων δεν έχει αρκετή υποστήριξη. Χωρίς επαρκή υποστήριξη βρίσκεται απέναντι στο φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού.
Ο εκπαιδευτικός σήμερα φοβάται για τη σωματική ασφάλειά του, αφού μπορεί να δεχτεί επιθέσεις και απειλές από γονείς ή και μαθητές. Τα παραπάνω συμβαίνουν σε μεγάλο βαθμό επειδή καλείται να εκπροσωπήσει ένα εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο έχει σαφώς αποτύχει. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πόσο αγχωμένοι και δυσαρεστημένοι είναι διαρκώς για τα θέματα του σχολείου οι περισσότεροι μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί και το πόσο χαμηλό είναι το μαθησιακό επίπεδο σήμερα.
Μέσα λοιπόν σε αυτό το κλίμα, έρχεται τώρα η τεχνητή νοημοσύνη για να τον κάνει να νιώσει ακόμη περισσότερη αβεβαιότητα. Πώς θα διαχειριστεί τα παιδιά που χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη; Πώς θα διαχειριστεί την αμφισβήτηση που ίσως δεχτεί, όταν αυτά τα παιδιά ή οι γονείς τους θεωρήσουν πως ξέρουν καλύτερα; Πώς θα αναθεωρήσει και ο ίδιος μέσα του τον ρόλο του, που πια δεν είναι ξεκάθαρος, μέσα σε μια εποχή στην οποία αλλάζουν όλα τόσο ραγδαία;
Ένας παλιός μου καθηγητής και πλέον φίλος, που είναι φιλόλογος σε γυμνάσιο μου είπε πριν λίγο καιρό:
«Ξέρω πως αν πω στα παιδιά να απαντήσουν σε μια ερώτηση, θα ρωτήσουν την τεχνητή νοημοσύνη. Οπότε βρίσκω εγώ από πριν την απάντηση της τεχνητής νοημοσύνης και τους ζητώ να τη σχολιάσουν».
Θεώρησα πραγματικά ευρηματικό αυτόν τον τρόπο. Ο δάσκαλος, λοιπόν, δεν πρέπει να αρνηθεί την τεχνητή νοημοσύνη. Δεν πρέπει να προσβληθεί από αυτήν κι έτσι να την υποτιμήσει. Πρέπει να πείσει τους μαθητές ότι ο ίδιος όντας γνώστης του αντικειμένου και ως πιο έμπειρος στη ζωή είναι σε θέση να χειριστεί καλύτερα την τεχνητή νοημοσύνη και να βοηθήσει τους μαθητές να κάνουν ορθή χρήση. Πρέπει να σεβαστεί την ανάγκη των παιδιών να πειραματίζονται με την τεχνολογία και να συμβαδίζουν με την εποχή τους. Μόνο έτσι μπορεί να εμπνεύσει σεβασμό και θαυμασμό, τα βασικά συναισθήματα που χρειάζεται να νιώθει κάποιος για να διδαχθεί από κάποιον κάτι.
Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι ο δάσκαλος χρειάζεται να δεχτεί να εκπαιδεύεται διά βίου και πρέπει να έχει υποστήριξη από την πολιτεία ή άλλους φορείς, που διαθέτουν τεχνογνωσία.
Και όλα αυτά, επειδή στη σημερινή εποχή κανένας δεν πρόκειται να επιβιώσει με την κεκτημένη γνώση του, όσο συσωρευμένη κι αν είναι, αλλά μόνο με την ευελιξία του. Η ευελιξία ήταν πάντα άλλωστε τόσο στο ανθρώπινο είδος, όπως και σε άλλα είδη του ζωικού και φυτικού βασιλείου, το μόνο που καθορίζει σε τόσο μεγάλο βαθμό την επιβίωση σε περιόδους ραγδαίων αλλαγών.
