Όπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις, πρόσφατες και μη, κανένα κόμμα δεν έχει αυτοδυναμία, εκτός και αν το εκλογικό σώμα ελλείψει εναλλακτικών μετακινηθεί σταδιακά ή την τελευταία στιγμή στη ΝΔ. Αν η ΝΔ δεν επιτύχει αυτοδυναμία, ο κ. Μητσοτάκης, που έχει μεταλλάξει την ΝΔ τελείως προς το Κέντρο, μην πούμε και πιο πέρα, έχει δηλώσει ότι δεν θα επιδιώξει συνεργασία με πιο δεξιά κόμματα, ενώ φέρεται να προσκαλεί συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ. Η τελευταία συνεργασία ΠΑΣΟΚ με ΝΔ όμως μόνο το ΠΑΣΟΚ δεν ευνόησε. Αν το ΠΑΣΟΚ συνεργαστεί με τη ΝΔ, μάλλον θα εξαφανιστεί τελείως. Άρα αυτό που εικάζεται, ότι μετεκλογικά μπορεί να συνεργαστεί η ΝΔ με το ΠΑΣΟΚ άσχετα από το τι λέγεται τώρα, μάλλον δεν ευσταθεί.
Κατά τη διάρκεια της κρίσης και αφού άρχισε το ΠΑΣΟΚ να πέφτει, πολλά ικανά στελέχη του μετακόμισαν στη ΝΔ, και πολλά, κάποιος θα έλεγε λιγότερο ικανά αν όχι απλά ανίκανα, στελέχη μετακόμισαν στο ΣΥΡΙΖΑ. Το ΠΑΣΟΚ έχει αποδυναμωθεί, και κάποιοι καταλογίζουν πρόβλημα ηγεσίας. Η αλήθεια μπορεί να είναι ότι ο κ. Ανδρουλάκης δεν είναι χαρισματικός, και αυτό μπορεί να είναι μια εκτίμηση, αλλά μήπως ο κ. Μητσοτάκης είναι χαρισματικός; Θα έλεγα ότι όχι δεν είναι. Καμία σύγκριση με Κωνσταντίνο Καραμανλή ή Ανδρέα Παπανδρέου. Εκεί που ο κ. Μητσοτάκης διαφέρει από πολλούς είναι ότι παρόλες τις ατέλειες και προβλήματα (π.χ., υποκλοπές, Τέμπη, ΟΠΕΚΕΠΕ, αγροτική οικονομία), he gets the job done (που λένε οι Αγγλοσάξωνες), δηλαδή παράγει έργο. Και ο κόσμος πλέον δεν θέλει χαρισματικούς εθνοσωτήρες, θέλει πολιτικούς που θα του λύσουν τα καθημερινά προβλήματα σε οικονομία, υγεία, παιδεία, ασφάλεια κ.λ.π. Εν αντιθέσει, παρόλες τις εξαγγελίες, ο κ. Ανδρουλάκης κρατάει το ΠΑΣΟΚ ένα κλειστό κόμμα και τον πολιτικό του περίγυρο τελείως ελεγχόμενο. Στο πρώτο θέμα, διαφέρει τελείως από τον κ. Μητσοτάκη που όταν δει κάποιον ικανό τον προσελκύει.
Έχουμε λοιπόν δύο ζητήματα. Πως θα γίνει το ΠΑΣΟΚ πιο ελκυστικό στους ψηφοφόρους, και με ποιους θα συνεργαστεί μετεκλογικά; Η απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι εύκολη. Το ΠΑΣΟΚ πρέπει να γίνει πιο ανοιχτό και να κινητοποιήσει τον κόσμο με συγκεκριμένες και στοχευμένες προτάσεις, πριν και μετά το Συνέδριο, που προσφέρουν ρεαλιστικές λύσεις στα καθημερινά προβλήματα και ανησυχίες των πολιτών. Πως θα βελτιώσει το ΠΑΣΟΚ την παιδεία και την υγεία; Πως θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας; Πως θα τονώσει την αγροτική οικονομία; Πως θα εξαλείψει τη γραφειοκρατία; Τι θα κάνει για τα εθνικά θέματα; Τι θα κάνει με την εγκληματικότητα και νεανική παραβατικότητα; Πως θα επιλύσει το μεγάλο πρόβλημα της έλλειψης στάθμευσης σε μεγάλες και μικρές πόλεις; Δεν είναι ότι το ΠΑΣΟΚ ή οι δελφίνοι του δεν κάνουν προτάσεις ήδη. Κάνουν, αλλά δεν υπάρχει μία επίσημη λεπτομερής ατζέντα με χρονοδιαγράμματα και κοστολογήσεις. Ας κάνει μια online πλατφόρμα το ΠΑΣΟΚ και ας προσκαλέσει τον κόσμο να προτείνει λύσεις σε χρόνια προβλήματα τις οποίες θα επεξεργαστούν τα αρμόδια όργανα του ΠΑΣΟΚ. Τι θα κάνει το ΠΑΣΟΚ διαφορετικά τις πρώτες 100 ημέρες που θα έχει πλεονάζων πολιτικό κεφάλαιο; Τι θα κάνει τον πρώτο χρόνο; Τι θα κάνει ανά τομέα;
Το δεύτερο κύριο ζήτημα είναι λίγο πιο πολύπλοκο. Με ποιους να συνεργαστεί το ΠΑΣΟΚ μετεκλογικά; Ας πάρουμε την περίπτωση της πρωτοβουλίας του κ. Τσίπρα. Ο κ. Τσίπρας μπορεί να είναι ο άρχων της κυβίστησης και ο ιδιοκτήτης του τρίτου μνημονίου, αλλά είναι αναμφίβολα πολιτικά οξυδερκής. Έβαλε τα πολιτικά βαρίδια στον εξώστη, μεταφορικά και ουσιαστικά. Δηλαδή, ο κ. Τσίπρας θεωρεί τον ΣΥΡΙΖΑ πολιτικό βαρίδι και προσπαθεί να απαγκιστρωθεί από αυτόν εδώ και χρόνια ενώ αναβαπτίζει τον εαυτό του, και όχι μόνο με την «Ιθάκη». Δεν ξέρουμε αν θα το επιτύχει. Αλλά αν ο κ. Τσίπρας κρατάει τον ΣΥΡΙΖΑ σε απόσταση, νομίζω το ΠΑΣΟΚ πρέπει να κάνει το ίδιο ενώ διατηρεί ένα δίαυλο επικοινωνίας με τον κ. Τσίπρα.
Τολμώ να πω ότι το ΠΑΣΟΚ δεν πρέπει να αποκλείσει εκ προοιμίου οποιαδήποτε συνεργασία με το κίνημα της κ. Καρυστιανού. Το ΠΑΣΟΚ πρέπει να επανέλθει στις ρίζες του και να ξαναγίνει κίνημα αλλαγής. Υπό αυτή την οπτική, μία μετεκλογική συνεργασία ή έστω σύμπλευση σε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες με το κίνημα της κ. Καρυστιανού μπορεί να αποδώσει καρπούς. Υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι το τελευταίο κίνημα δεν ενστερνίζεται ακραίες απόψεις, πραγματικά ενδιαφέρεται να αλλάξει τα κακώς κείμενα, και το εκλογικό σώμα θα το υποστηρίξει. Μπορεί βέβαια το κίνημα της κ. Καρυστιανού να έχει προς το παρόν πολεμικές απόψεις εναντίον του πολιτικού κατεστημένου, αλλά στην πράξη δεν θα έχει άλλη επιλογή παρά να συνεργαστεί. Βέβαια, εικάζω ότι το κίνημα της κ. Καρυστιανού δεν θα θέλει να συνεργαστεί και με τον κ. Τσίπρα, ως τον πολιτικό υπεύθυνο για το Μάτι, συνεπώς μετεκλογικά το ΠΑΣΟΚ μπορεί θεωρητικά να συνεργαστει είτε με τον κ. Τσίπρα είτε με την κ. Καρυστιανού. Αυτό νομίζω είναι το σενάριο που φοβάται ο κ. Μητσοτάκης.
* Ο Φάνης Τσουλουχάς, tsoulouhas.eu, είναι Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μερσέντ. Αυτό το άρθρο περιέχει αυστηρά προσωπικές απόψεις που δεν αντιπροσωπεύουν το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.
