Από τον Μάιο πολλά παιδιά σε διάφορες περιοχές έχουν μείνει χωρίς σχολικά λεωφορεία. Οι οικογένειες περίμεναν ότι το πρόβλημα θα είχε λυθεί -μετά από αλλεπάλληλες αναβολές- μέχρι τις 26 Σεπτεμβρίου, όπως είχε δεσμευθεί η Περιφέρεια. Όμως, η ανεπαρκής διαχείριση των σχολικών δρομολογίων και η αδυναμία αξιοποίησης του συστήματος γεωγραφικών πληροφοριών (GIS), εξαιτίας της έλλειψης κατάλληλης εκπαίδευσης του προσωπικού, κυρίως, οδήγησαν – σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες – σε ελλιπείς ή/και λανθασμένες εγγραφές και την όλη διαδικασία ανάθεσης των σχολικών δρομολογίων σε φιάσκο. Εκατοντάδες δρομολόγια κηρύχθηκαν άγονα μόνο στην Αττική και ιδιαίτερα στην Ανατολική Αττική, όπου οι αποστάσεις και η ανύπαρκτη συγκοινωνία επιδεινώνουν το πρόβλημα.
Το περιστατικό δείχνει ξεκάθαρα πόσο κρίσιμη είναι η ψηφιακοποίηση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους, αλλά κυρίως οι όροι με τους οποίους αυτός υλοποιείται. Αν και έχουν γίνει βήματα, όπως η δημιουργία νέων ψηφιακών υπηρεσιών, αυτά είναι αποσπασματικά. Η ψηφιακοποίηση φαίνεται να περιορίζεται στην αγορά μεμονωμένων εφαρμογών, χωρίς συνολική στρατηγική και χωρίς να έχει απλοποιηθεί πρώτα η ίδια η διαδικασία που ψηφιακοποιείται. Έτσι, αντί να μειώνεται η πολυπλοκότητα και να αυξάνεται η αποτελεσματικότητα, συμβαίνει ακριβώς το αντίστροφο.
Ο ανθρώπινος παράγοντας είναι καθοριστικός για την επιτυχή ενσωμάτωση οποιασδήποτε τεχνολογικής λύσης. Η χρήση σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων απαιτεί προσωπικό με δεξιότητες, εκπαίδευση και κουλτούρα εξυπηρέτησης. Η τεχνολογία καταλήγει άχρηστη, χωρίς την ένταξη των ανθρώπων στη διαδικασία, όπως καταδεικνύει η περίπτωση που συζητάμε. Η αδυναμία χρήσης του υπάρχοντος συστήματος γεωγραφικών πληροφοριών (GIS), λόγω έλλειψης εξειδικευμένων υπαλλήλων, προκάλεσε καθυστερήσεις, χωρίς κανείς να είναι υπεύθυνος και χωρίς να υπάρχει σαφή διαδικασία επίλυσης.
Παράλληλα, άλλες χρήσιμες υποδομές, όπως κατάλληλα οχήματα για τη μεταφορά μαθητών από τους Δήμους, που θα μπορούσαν να συνδράμουν στη διαδικασία, δεν υπάρχουν, ενώ το θεσμικό πλαίσιο, όπως αυτό των δημοσίων συμβάσεων ή της οικονομικής ενίσχυσης προς τους γονείς που θα αναλάβουν οι ίδιοι τη μεταφορά των μαθητών, αποδείχθηκε δυσλειτουργικό και αναποτελεσματικό.
Το αποτέλεσμα είναι ένα διοικητικό αδιέξοδο που συνεχίζει να πλήττει μαθητές και γονείς, αρκετές ημέρες μετά την έναρξη των μαθημάτων, χωρίς να διαφαίνεται άμεση λύση.
Προφανώς, η τεχνολογία από μόνη της δεν αρκεί για να λύσει προβλήματα. Η κρίση με τα σχολικά λεωφορεία είναι μια ευκαιρία να θυμηθούμε ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η απλούστευση-απλοποίηση διαδικασιών, για να είναι ουσιαστικά, οφείλουν να ξεκινούν από τον στρατηγικό σχεδιασμό και να προβλέπουν ανασχεδιασμό ροών εργασίας, διαλειτουργικότητα και σαφή κατανομή ευθύνης, ώστε να συνδέονται θετικά με την καθημερινότητα του πολίτη και με απτά αποτελέσματα: λιγότερη ταλαιπωρία, σαφήνεια, έγκαιρες υπηρεσίες, διαφάνεια, εξοικονόμηση πόρων.
Η ψηφιακή μεταρρύθμιση στην Ελλάδα χρειάζεται:
· Ανάπτυξη συνολικής ψηφιακής στρατηγικής που να εμπλέκει όλους τους φορείς και να περιλαμβάνει θεσμική και οικονομική υποστήριξη,
· Εστίαση στην εκπαίδευση και ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων του προσωπικού, ώστε να μπορεί να αξιοποιεί εργαλεία, όπως το GIS, αποτελεσματικά,
· Ανασχεδιασμό των διοικητικών διαδικασιών πριν από την ψηφιακοποίηση, ώστε να απλοποιούνται και να μειώνονται τα ψηφιακά διοικητικά βάρη,
· Τεχνολογική αναβάθμιση με διαλειτουργικά συστήματα, που θα επιτρέπουν μια ολοκληρωμένη και ομοιόμορφη διαχείριση των διαδικασιών.
Η περίπτωση των σχολικών λεωφορείων αποτελεί μια ευκαιρία να δούμε με ρεαλισμό τη δυσκολία αλλά και την αναγκαιότητα της ψηφιακής μεταρρύθμισης στη δημόσια διοίκηση. Χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό, εκπαίδευση και απλοποίηση, η τεχνολογία δεν μπορεί να εκπληρώσει την υπόσχεσή της για καλύτερη, γρηγορότερη και πιο διαφανή δημόσια υπηρεσία, αλλά ενδεχομένως να δημιουργεί νέα, πολύπλοκα προβλήματα.
Η μάθηση από τα λάθη αυτά πρέπει να ενταχθεί στην καθημερινή πρακτική της δημόσιας διοίκησης, ώστε η επόμενη προσπάθεια ψηφιακού μετασχηματισμού να μην είναι εκ νέου… «εις μάτην».
