Το παρόν εξετάζει την προέλευση του τοπωνυμίου «Σούλι» σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας μέσω γλωσσολογικών, γεωγραφικών, γεωλογικών και ιστορικών δεδομένων. Προτείνεται η θεωρία ότι τ’ όνομα προέρχεται από το τουρκικό «su» (νερό) και το παραγωγικό επίθημα «-li», δηλώνοντας «τόπο που έχει νερό». Η μελέτη υποστηρίζεται από την στενή σύνδεση των περιοχών με υδροφόρα στοιχεία και την απουσία καταγεγραμμένων αναφορών πριν την οθωμανική περίοδο.
Εισαγωγή:
Το τοπωνύμιο «Σούλι» απαντάται σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, με χαρακτηριστικά παραδείγματα την περιοχή της Ηπείρου, την Αχαΐα, Κορινθία κ.α. Παρότι η καθιερωμένη επιστημονική άποψη αποδίδει την προέλευσή του σε αλβανικές ή βαλκανικές ρίζες, η παρούσα μελέτη εστιάζει σε μια γλωσσολογική και γεωγραφική προσέγγιση με βάση το οθωμανικό λεξιλόγιο. Στόχος είναι να τεκμηριωθεί η θεωρία της οθωμανικής προέλευσης, αξιοποιώντας παράλληλα τις γεωμορφολογικές συνθήκες των περιοχών.
Ιστορικό Πλαίσιο και Προηγούμενες Θεωρίες
Η καθιερωμένη ετυμολογία βασίζεται σε αλβανικές λέξεις όπως «sul» ή «shul» που σημαίνουν «κορυφή», «πάσσαλος» ή «παρατηρητήριο». Άλλες θεωρίες υποστηρίζουν ότι το τοπωνύμιο είναι προσωπωνύμιο, δηλαδή προέρχεται από όνομα ιδρυτή ή αρχηγού , του Σούλου.
Η παρούσα μελέτη παρουσιάζει μια τρίτη εκδοχή , χωρίς να αμφισβητεί τις άλλες.
Γλωσσολογική Ανάλυση:
Στην τουρκική γλώσσα, η λέξη «su» σημαίνει «νερό», ενώ το επίθημα «-li» είναι παραγωγικό και δηλώνει την παρουσία κάποιου χαρακτηριστικού σε έναν τόπο ή πρόσωπο. Έτσι, η σύνθεση «su-li» μπορεί να αποδοθεί ως «τόπος που έχει νερό», αν και γραμματικά, σωστά , θα ήταν «su-lu» / صولی.
Η μορφολογία αυτή συναντάται σε αρκετά τοπωνύμια εντός της οθωμανικής επικράτειας και αποτελεί μια λογική βάση για την προέλευση του τοπωνυμίου.
Ειδικότερα :
/ صولی “Sulu”, Osmanlıca’da su ile ilgili veya su anlamına gelen bir kelimedir. Etimolojik olarak, “sulu” kelimesi Arapça kökenli olup, “su” anlamına gelen “ma'” kelimesi ile bağlantılıdır. Osmanlıca’da, “sulu” kelimesi genellikle suyun varlığı, su ile ilgili durumlar veya suyun kullanıldığı yerler için kullanılır.
Açıklama:
- Köken:
“Sulu” kelimesi, Arapça’daki “su” anlamına gelen “ma'” kelimesinden türemiştir.
- Anlam:
Osmanlıca’da “sulu”, su ile ilgili veya su anlamına gelir. Su ile ilgili durumları, suyun varlığını veya suyun kullanıldığı yerleri ifade etmek için kullanılır.
- Kullanım:
Osmanlıca metinlerde, “sulu” kelimesi genellikle su kaynakları, su yolları, suyun kullanıldığı yerler veya su ile ilgili işlerle ilgili olarak geçer.
Örneğin, bir metinde “suli havuz” ifadesi, su havuzu anlamına gelirken, “suli yol” ifadesi su yolu veya dere yatağı gibi bir anlam taşıyabilir.
Özetle, “sulu” kelimesi Osmanlıca’da su ile ilgili her türlü durumu ifade etmek için kullanılan bir kelimedir.
Osmanlıca Türkçe Sözlük, lügât, لغت’
Μετάφραση :
Η λέξη «sulu» είναι οθωμανική και σημαίνει ή σχετίζεται με το νερό. Ετυμολογικά, η λέξη «sulu» είναι αραβικής προέλευσης και σχετίζεται με τη λέξη «ma’» που σημαίνει «νερό». Στα οθωμανικά τουρκικά, η λέξη «sulu» χρησιμοποιείται γενικά για να περιγράψει την παρουσία νερού, καταστάσεις που σχετίζονται με το νερό ή μέρη όπου χρησιμοποιείται νερό.
Εξήγηση:
Προέλευση:
Η λέξη «sulu» προέρχεται από την αραβική λέξη «ma’» που σημαίνει «νερό».
Σημασία:
Στα οθωμανικά τουρκικά, η λέξη «sulu» σημαίνει ή σχετίζεται με το νερό. Χρησιμοποιείται για να περιγράψει καταστάσεις που σχετίζονται με το νερό, την παρουσία νερού ή μέρη όπου χρησιμοποιείται νερό.
Χρήση:
Στα οθωμανικά κείμενα, η λέξη «sulu» χρησιμοποιείται συχνά σε σχέση με πηγές νερού, υδάτινες οδούς, μέρη όπου χρησιμοποιείται νερό ή θέματα που σχετίζονται με το νερό.
Για παράδειγμα, σε ένα κείμενο, η φράση «suli Havuz» σημαίνει λίμνη νερού, ενώ η φράση «suli yol» μπορεί να σημαίνει υδάτινη οδό ή κοίτη ρυακιού.
Συνοπτικά, η λέξη «sulu» στα οθωμανικά τουρκικά σημαίνει νερό. Είναι μια λέξη που χρησιμοποιείται για να περιγράψει οποιαδήποτε κατάσταση.
Γεωγραφικά και Γεωλογικά Στοιχεία
Σε όλες τις περιοχές όπου υπάρχει το τοπωνύμιο «Σούλι», παρατηρείται σημαντική παρουσία νερού: πηγές, ποτάμια και υδρορροές. Συγκεκριμένα, το Σούλι της Ηπείρου βρίσκεται κοντά στον ποταμό Αχέροντα, ενώ τα Σούλια στην Αχαΐα και αλλού, είναι επίσης συνδεδεμένα με υδάτινους πόρους. Η γεωμορφολογία της περιοχής δεν υποστηρίζει την ερμηνεία της «κορυφής» ή «παρατηρητηρίου», αφού οι τοποθεσίες αυτές βρίσκονται σε μικρό υψόμετρο, κοιλάδες ή πεδινές περιοχές με πρόσβαση σε νερό, χωρίς να συνιστούν παρατηρητήρια ή βίγλες .
Μεθοδολογία Έρευνας:
Η έρευνα βασίστηκε σε,
Ανάλυση τοπωνυμίων σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας με τ’ όνομα «Σούλι».
Επιτόπια γεωγραφική παρατήρηση και μελέτη χαρτών για την ύπαρξη πηγών και υδροφόρων στοιχείων.
Έρευνα αρχειακού υλικού από οθωμανικές απογραφές (tahrir defterleri) και τοπικές πηγές.
Συγκριτική γλωσσολογική μελέτη με άλλα τουρκικά τοπωνύμια με επίθημα «-li».
Ανάλυση Περιοχών με Τοπωνύμιο «Σούλι»
1. Σούλι Ηπείρου: Βρίσκεται σε ορεινή περιοχή με άφθονα νερά, κοντά στον ποταμό Αχέροντα και παραπόταμους. Φημιζόταν για τα πηγάδια του.
2. Σούλι Αχαΐας: Υπάρχουν ποτάμια και πηγές που διασχίζουν την περιοχή, υποστηρίζοντας τη σχέση του τοπωνυμίου με το νερό.
3. Σούλι Αρκαδίας: Παρόμοια γεωγραφικά χαρακτηριστικά, με προεξέχουσα παρουσία υδάτινων πόρων.
4. Σούλι Κορινθίας : όντως αμφιθεατρικό, αλλά φέρεται να πήρε τ’ όνομά του απο Σουλιώτες πρόσφυγες μετά το 1803.
Ιστορικές Πηγές και Αρχειακό Υλικό
Η πρώτη καταγεγραμμένη εμφάνιση του τοπωνυμίου «Σούλι» βρίσκεται σε οθωμανικά αρχεία μετά τον 15ο αιώνα, χωρίς να υπάρχουν βυζαντινές ή αρχαιότερες πηγές. Τα αρχεία αυτά περιλαμβάνουν καταγραφές σε tahrir defterleri, τα οποία αποτελούν σημαντική πηγή για τη μελέτη των οθωμανικών τοπωνυμίων.
Συμπεράσματα:
Η παρούσα μικρή μελέτη, υποστηρίζει ότι το τοπωνύμιο «Σούλι» πιθανόν να προέρχεται από το τουρκικό «su» και το επίθημα «-li», δηλώνοντας «τόπο που έχει νερό». Η άφθονη παρουσία νερού σε όλες τις σχετικές περιοχές, η μορφολογική συμβατότητα και η έλλειψη προγενέστερων αναφορών ενισχύουν αυτήν την υπόθεση. Η καθιερωμένη ετυμολογία από αλβανικές ρίζες δεν εξηγεί πλήρως τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της περιοχής.
Προτάσεις για Μελλοντική Έρευνα:
Προτείνεται η διεξαγωγή περαιτέρω ερευνών με επίκεντρο:
Τη συστηματική ανάλυση αρχειακού υλικού από οθωμανικές απογραφές και kadı sicilleri.
Η λεπτομερής χαρτογράφηση των πηγών και υδροφοριών στις περιοχές Σούλι πανελλαδικά.
Η συγκριτική γλωσσολογική μελέτη με άλλα τουρκικά τοπωνύμια και παραγωγικά επιθήματα, αν όντως και αυτά βρίσκονται σε πηγές ή ύδατα.
Βιβλιογραφία:
1. Fourikis, N. (1934). Μελέτες για την ιστορία της Ηπείρου.
2. Μπαμπινιώτης, Γ. (2002). Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας.
3. Αρχεία Οθωμανικών Απογραφών (Tahrir Defterleri).
4. Σύγχρονα γεωγραφικά και γλωσσολογικά άρθρα.
