H Βίλα των Μυστηρίων στην Πομπηία μοιάζει σχεδόν με υποσημείωση -ένα μικρό, απομονωμένο τετράγωνο, μακριά από το αρχαίο αμφιθέατρο που κάποτε ήταν το επίκεντρο της ζωής της πόλης. Κι όμως, αυτή η προαστιακή έπαυλη, που χρονολογείται στον 2ο αιώνα π.Χ., αποτελεί σήμερα το απόλυτο σημείο αναφοράς για όσους επισκέπτονται τον αρχαιολογικό χώρο.
Η αίθουσα με τις περίφημες τοιχογραφίες, φιλοξενεί μερικά από τα πιο γνωστά και καλύτερα διατηρημένα δείγματα της αρχαίας ρωμαϊκής τέχνης, ενώ η εντυπωσιακή της έκταση -περίπου 3.700 τετραγωνικά μέτρα-, αποκαλύπτει τον πολυτελή τρόπο ζωής των ανώτερων τάξεων της Πομπηίας.
Παρόλο που έχουν πραγματοποιηθεί δύο ανασκαφές στη Βίλα, -η πρώτη ξεκίνησε το 1909, και η δεύτερη στα τέλη της δεκαετίας του 1920– ένα μικρό τμήμα της παρέμενε θαμμένο.
Σύμφωνα με τον Gabriel Zuchtriegel, διευθυντή του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηίας, περίπου το 10% της Βίλας των Μυστηρίων δεν ήταν προσβάσιμο στους αρχαιολόγους, εξαιτίας ενός αγροτόσπιτου που ανήκε σε ιδιώτη και το οποίο ήταν στο όριο του αρχαιολογικού χώρου. Το πάρκο απέκτησε τελικά το ακίνητο το 2023, και, μετά την κατεδάφισή του, ξεκίνησαν οι πρώτες εργασίες οι οποίες όμως έφτασαν έως ένα συγκεκριμένο σημείο.
Παρά το γεγονός ότι περίπου τέσσερα εκατομμύρια επισκέπτες υποδέχεται κάθε χρόνο η Πομπηία, ο Zuchtriegel επισημαίνει ότι απαιτούνται πρόσθετοι πόροι ώστε να πραγματοποιηθούν μεγάλες ανασκαφές όπως αυτή.
Για τον σκοπό αυτό, το πάρκο έχει ξεκινήσει εκστρατεία συγκέντρωσης πόρων ύψους 1,4 εκατομμυρίων ευρώ, η οποία λήγει στο τέλος του μήνα. Αν συγκεντρωθούν τα χρήματα όπως έχει προγραμματιστεί, ο Zuchtriegel ανέφερε ότι «οι ανασκαφές θα μπορούσαν να ξεκινήσουν στις αρχές του 2026». Στα τμήματα στα οποία αναμένεται να γίνουν ανασκαφές, περιλαμβάνονται τα δωμάτια των υπηρετών, οι οποίοι παρέμεναν στη βίλα ως εργαζόμενοι.
Μία ελπίδα για νέες τοιχογραφίες
Το μεγάλο ερώτημα είναι, φυσικά, αν οι αρχαιολόγοι θα ανακαλύψουν νέες τοιχογραφίες. Ο Zuchtriegel δηλώνει αισιόδοξος, αν και τονίζει ότι αυτό δεν αποτελεί τον βασικό σκοπό της έρευνας.
«Είναι πιθανό να βρούμε νέες τοιχογραφίες. Ωστόσο, πρέπει να έχουμε κατά νου μια βαθύτερη προκατάληψη της κλασικής αρχαιολογίας, που συχνά εστίαζε υπερβολικά στα “μεγάλα έργα τέχνης” και την “όμορφη αρχιτεκτονική” της ελίτ. Σίγουρα όλα αυτά είναι σημαντικά, αλλά εξίσου σημαντικό είναι επίσης, να μάθουμε περισσότερα για το πώς ζούσαν οι απλοί εργάτες και δούλοι», καταλήγει.
«Μόνο αν κατανοήσουμε το ευρύτερο “πλαίσιο” γύρω από τις διάσημες τοιχογραφίες της βίλας, μπορούμε να αντιληφθούμε την κοσμοθεωρία της κοινωνίας που τις δημιούργησε», πρόσθεσε.
Τα τμήματα της βίλας τα οποία δεν επηρεάζονται από τις εργασίες, παραμένουν ανοιχτά στο κοινό, σε μια περίοδο που ο αρχαιολογικός χώρος της Πομπηίας αντιμετωπίζει υπερσυνωστισμό, με ουρές στις εισόδους και συχνά παράπονα τουριστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Τον Νοέμβριο του 2024, οι αρχές της Πομπηίας ανακοίνωσαν όριο 20.000 επισκεπτών ημερησίως, ώστε να αποφευχθεί η συμφόρηση. Ωστόσο, όπως αποκάλυψε ο Zuchtriegel τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο αριθμός αυτός έχει ξεπεραστεί λιγότερες από δέκα φορές μέσα στη χρονιά. «Συνεχίζουμε να αυξάνουμε σταδιακά την επισκεψιμότητά μας», σημείωσε.
Με πληροφορίες από The Art Newspaper
