Μεγάλη πίεση ασκεί στα συνταξιοδοτικά συστήματα της ΕΕ το δημογραφικό, με λιγότερους εργαζόμενους (εισφορείς) να χρηματοδοτούν όλο και περισσότερους συνταξιούχους.
Όπως σημειώνεται σε σχετικό δημοσίευμα της Deutsche Welle, ο πληθυσμός της ΕΕ αναμένεται να μειωθεί από 451 εκατ. σήμερα σε περίπου 432 εκατομμύρια έως το 2070, ενώ το ποσοστό ηλικιωμένων αυξάνεται ραγδαία. Ήδη, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, περίπου το 25% του πληθυσμού είναι 65 ετών και άνω. Για να καλύψουν ακόμη και τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις καλύπτουν τα χρηματοδοτικά κενά από τον κρατικό προϋπολογισμό. Στη Γερμανία, αυτή η ενίσχυση ξεπέρασε φέτος τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ και αναμένεται να ξεπεράσει τα 150 δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2040.
Η Ιταλία δαπανά σήμερα, με 16% του ΑΕΠ, τα περισσότερα για συντάξεις στην Ευρώπη. Στη Γερμανία το αντίστοιχο ποσοστό κυμαίνεται γύρω στο 10%. Στην Ιταλία ωστόσο οι συντάξεις λειτουργούν συχνά και ως «δίκτυο κοινωνικής ασφάλειας» για ολόκληρες οικογένειες, καθιστώντας ενδεχόμενες περικοπές σχεδόν αδύνατες. Βάσει των εκθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πληθυσμιακή γήρανση, η Ελλάδα διέθεσε το 2022 το 14,5% του ΑΕΠ της για συντάξεις. Αναμένεται ότι μέχρι το 2040 το ποσοστό αυτό θα μειωθεί στο 13,7%. Η Ισπανία, η οποία έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά γεννήσεων στην Ευρώπη, θα αυξήσει, όπως όλα δείχνουν, σημαντικά για το λόγο αυτό, τα επόμενα χρόνια την κρατική χρηματοδότηση των συντάξεων.
Σουηδία και βαλτικές χώρες έχουν επιλέξει έναν διαφορετικό δρόμο: Μόνο ό,τι καταβάλλεται σε εισφορές μπορεί να καταβληθεί στους συνταξιούχους. Εάν, δηλαδή, τα έσοδα μειωθούν λόγω δημογραφικών αλλαγών, αναπροσαρμόζονται προς τα κάτω οι συντάξεις. Στα κράτη της Βαλτικής, τα ποσοστά σχετικής φτώχειας μεταξύ ηλικιωμένων είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη, επειδή οι συντάξεις δεν συμβαδίζουν με μισθούς και τιμές.
Εννέα κράτη-μέλη της ΕΕ συνδέουν το όριο συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής. Σε αυτές ανήκουν Δανία, Ολλανδία, Εσθονία και Σλοβακία.Στην Πορτογαλία ισχύει από το 2014 ο εξής κανόνας: για κάθε έτος αύξησης του προσδόκιμου ζωής, παρατείνεται κατά περίπου ένα οκτάμηνο το όριο συνταξιοδότησης. Έτσι σήμερα η ηλικία συνταξιοδότησης στην Πορτογαλία βρίσκεται στα 66 έτη και επτά μήνες. Ο ΟΟΣΑ προβλέπει ότι μακροπρόθεσμα το όριο συνταξιοδότησης σε αρκετές χώρες με αυτόματη αναπροσαρμογή του ορίου συνταξιοδότησης, ενδέχεται να φθάσει και ίσως ξεπεράσει τα 70 χρόνια. Στη Γαλλία τώρα, η οποία δεν διαθέτει παρόμοιο μηχανισμό προσαρμογής, η σταδιακή αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64 αναβλήθηκε για πολιτικούς λόγους μέχρι τις επόμενες προεδρικές εκλογές.
Ο ΟΟΣΑ αναφέρει ότι κατά μέσο όρο οι συντάξεις διαμορφώνονται στην Ευρώπη περίπου στο 61% του μισθού. Υπάρχουν ωστόσο σημαντικές διακυμάνσεις: Ενώ η Εσθονία, η Λιθουανία και η Ιρλανδία πέφτουν εν μέρει κάτω από το 40%, χώρες όπως Ολλανδία, Πορτογαλία και Τουρκία φτάνουν στις συντάξεις τους σε πάνω από το 90% μισθού, με την Ελλάδα να φθάνει το 88,5%. Η Γερμανία, η Γαλλία και η Σουηδία βρίσκονται γύρω στο 50%.
