Η πρώτη Διάσκεψη Κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης–Αιγύπτου πραγματοποιείται σήμερα (22/10) στις Βρυξέλλες, σε μια προσπάθεια να σηματοδοτηθεί μια νέα φάση στις σχέσεις των δύο πλευρών και να επισφραγιστεί η Στρατηγική και Ολοκληρωμένη Εταιρική Σχέση που εγκαινιάστηκε το 2024 στο Κάιρο. Την Ευρωπαϊκή Ένωση εκπροσωπούν ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ενώ την Αίγυπτο εκπροσωπεί ο Πρόεδρος Άμπντελ Φατάχ αλ-Σίσι. Μετά τη διάσκεψη θα ακολουθήσει ανεπίσημο δείπνο, στο οποίο έχουν προσκληθεί οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ.
Οι ηγέτες αναμένεται να συζητήσουν ζητήματα ενέργειας, όπως η χρηματοδότηση του υποθαλάσσιου καλωδίου “Medusa”, που θα συνδέσει την Ερυθρά Θάλασσα με τη Νότια Ευρώπη, καθώς και θέματα μετανάστευσης, επενδύσεων, περιφερειακής ασφάλειας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με στόχο την εμβάθυνση της συνεργασίας σε μια περιοχή στρατηγικής σημασίας.
«Η σημερινή πρώτη σύνοδος υψηλού επιπέδου σηματοδοτεί μια νέα φάση στη στρατηγική και συνολική εταιρική μας σχέση, ενισχύοντας περαιτέρω τη συνεργασία για την οικονομική ανθεκτικότητα, τη βιώσιμη ανάπτυξη και τις μεταρρυθμίσεις», δήλωσε η Επίτροπος για τη Μεσόγειο, Ντουμπράβκα Σούιτσα.
Μια εταιρική σχέση με πολλά λεφτά
Στο πλαίσιο αυτής της εταιρικής σχέσης, η ΕΕ έχει δεσμευθεί να διαθέσει στην Αίγυπτο 7,4 δισ. ευρώ για την περίοδο 2024–2027, σε επιχορηγήσεις και δάνεια, εκ των οποίων 5 δισ. ευρώ αφορούν δάνεια μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής (MFA) με ευνοϊκούς όρους. Πρόκειται για το δεύτερο μεγαλύτερο χρηματοδοτικό πακέτο που έχει εγκρίνει ποτέ η ΕΕ για τρίτη χώρα, μετά την Ουκρανία.
Νέα χρηματοδότηση 75 εκατ. ευρώ και κοινωνική συνοχή
Σύμφωνα με πληροφορίες του Euronews, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ανακοινώσει σήμερα πακέτο στήριξης ύψους 75 εκατ. ευρώ προς την Αίγυπτο, στο πλαίσιο της ευρύτερης εταιρικής σχέσης.
Το πακέτο αποσκοπεί στην προώθηση της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης και της ανθεκτικότητας, με έμφαση στη βελτίωση της πρόσβασης στην υγεία, την εκπαίδευση, το πόσιμο νερό και την αποχέτευση, ιδίως για γυναίκες και νέους.
«Η σημερινή πρώτη σύνοδος υψηλού επιπέδου σηματοδοτεί μια νέα φάση στη στρατηγική και συνολική εταιρική μας σχέση, ενισχύοντας περαιτέρω τη συνεργασία για την οικονομική ανθεκτικότητα, τη βιώσιμη ανάπτυξη και τις μεταρρυθμίσεις», δήλωσε η Επίτροπος για τη Μεσόγειο, Ντουμπράβκα Σούιτσα.
Η στρατηγική εταιρική σχέση και οι έξι πυλώνες συνεργασίας
Η Στρατηγική και Ολοκληρωμένη Εταιρική Σχέση ΕΕ–Αιγύπτου, που υπογράφηκε τον Μάρτιο του 2024, εδράζεται σε έξι βασικούς πυλώνες συνεργασίας:
• πολιτικές σχέσεις
• οικονομική σταθερότητα
• εμπόριο και επενδύσεις
• μετανάστευση και κινητικότητα
• ασφάλεια
• δημογραφία και ανθρώπινο κεφάλαιο
Στόχος είναι η ενίσχυση της μακροπρόθεσμης σταθερότητας και ευημερίας, καθώς και η οικοδόμηση μιας σχέσης ισότιμης συνεργασίας μεταξύ ΕΕ και Αιγύπτου.
Ενέργεια και πράσινη μετάβαση
Η ενέργεια και η πράσινη ανάπτυξη βρίσκονται στο επίκεντρο της συνεργασίας. Η πρέσβειρα της ΕΕ στο Κάιρο, Αγγελίνa Άιχορστ, ανέφερε ότι τα νέα ευρωπαϊκά προγράμματα εστιάζουν στην ενεργειακή ασφάλεια, την επισιτιστική επάρκεια και την πράσινη μετάβαση.
Ευρωπαϊκές επιχειρήσεις έχουν ήδη δεσμευθεί για επενδύσεις άνω των 40 δισ. ευρώ σε έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και πράσινου υδρογόνου, στο πλαίσιο της προσπάθειας της ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από τα ρωσικά καύσιμα.
Η αιγυπτιακή κυβέρνηση, από την πλευρά της, επιδιώκει «πράσινες ανταλλαγές χρέους» με ευρωπαϊκούς πιστωτές, ώστε να μετατρέψει μέρος του εξωτερικού χρέους της σε επενδύσεις σε ΑΠΕ, διαχείριση υδάτων και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, όπως δήλωσε η Υπουργός Σχεδιασμού Ράνια αλ-Μασάτ.
Αξίζει να τονισθεί ότι στη διακήρυξη του 2024 τονίστηκε η σημασία της ηλεκτρικής διασύνδεσης Gregy η οποία θα συνδέει την Αίγυπτο με την Ελλάδα και θα στοχεύει στη μεταφορά 100% πράσινης ενέργειας από Αίγυπτο στην Αττική και μέσω αυτής στην ευρωπαϊκή αγορά.
Επίσης, στη Κοινή διακήρυξη η ΕΕ δεσμεύεται να υποστηρίξει τις εργασίες του Φόρουμ Φυσικού Αερίου East Med με σκοπό την ενίσχυση της ενεργειακής συνεργασίας και της ασφάλειας εφοδιασμού με φυσικό αέριο στην περιοχή και του εμπορίου φυσικού αερίου με την ΕΕ.
Η Συμφωνία Σύνδεσης και οι εμπορικές σχέσεις ΕΕ–Αιγύπτου
Η Συμφωνία Σύνδεσης ΕΕ–Αιγύπτου, που ισχύει από το 2004, δημιούργησε μια Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών μεταξύ των δύο πλευρών, με κατάργηση των δασμών στα βιομηχανικά προϊόντα και διευκόλυνση του εμπορίου γεωργικών προϊόντων.
Το 2024, η ΕΕ ήταν ο κορυφαίος εμπορικός εταίρος της Αιγύπτου, αντιπροσωπεύοντας το 22% του συνολικού εμπορίου της χώρας.
Το εμπόριο εμπορευμάτων ανήλθε σε 32,5 δισ. ευρώ, με εισαγωγές από την Αίγυπτο ύψους 12,6 δισ. ευρώ και εξαγωγές της ΕΕ ύψους 19,9 δισ. ευρώ.
Η νέα στρατηγική εταιρική σχέση στοχεύει στην πλήρη αξιοποίηση της συμφωνίας του 2004 και στην προσέλκυση βιώσιμων επενδύσεων μέσω κοινών έργων υποδομής, ενέργειας και πράσινης ανάπτυξης.
Επενδυτικό φόρουμ και οικονομική συνεργασία
Στο πλαίσιο αυτό και στο περιθώριο της Διάσκεψης πραγματοποιείται σήμερα στις Βρυξέλλες φόρουμ υψηλού επιπέδου για τις επενδύσεις, με συμμετοχή ευρωπαίων και αιγυπτίων επιχειρηματιών, χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και βιομηχανικών ενώσεων.
Το φόρουμ επικεντρώνεται στην ενεργειακή μετάβαση, τις πράσινες τεχνολογίες, τις υποδομές και την ψηφιακή καινοτομία, με σκοπό την ενίσχυση της επιχειρηματικής παρουσίας της ΕΕ στην Αίγυπτο και την προώθηση επενδύσεων σε στρατηγικούς τομείς.
Η παράλληλη εκδήλωση με θέμα «Εφαρμογή της στρατηγικής και συνολικής εταιρικής σχέσης ΕΕ–Αιγύπτου: επιτάχυνση των στρατηγικών επενδύσεων, βιομηχανική μετατροπή και καινοτομία» συγκεντρώνει κορυφαίους πολιτικούς και επιχειρηματικούς ηγέτες, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και πρωτοπόρους επιχειρηματίες τόσο από την ΕΕ όσο και από την Αίγυπτο. Στόχος είναι η προώθηση μιας ανθεκτικής, ανταγωνιστικής και καινοτόμου ευρωμεσογειακής οικονομίας.
Μετανάστευση και ασφάλεια
Η Αίγυπτος αποτελεί βασικό εταίρο της ΕΕ στη διαχείριση της μετανάστευσης και τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.
Στο πλαίσιο του νέου “Συμφώνου για τη Μεσόγειο”, η ΕΕ θα διαθέσει 675 εκατ. ευρώ για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών και την ενίσχυση των συνόρων σε συνεργασία με την Αίγυπτο, Τυνησία, Λιβύη, Μαρόκο και Αλγερία την περίοδο 2025–2027.
Η Αίγυπτος, που συνορεύει με τη Γάζα και το Σουδάν, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στις περιφερειακές ειρηνευτικές πρωτοβουλίες, έχοντας πρόσφατα φιλοξενήσει τη διεθνή διάσκεψη για την ειρήνη στη Γάζα, παρουσία Ευρωπαίων, Αράβων και του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Ανθρώπινα δικαιώματα και οικονομικές προκλήσεις
Παρά τη θετική δυναμική, οι ανησυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Αίγυπτο παραμένουν έντονες. Ευρωβουλευτές και οργανώσεις επισημαίνουν τις συλλήψεις αντιπολιτευόμενων, τους περιορισμούς της ελευθερίας του λόγου και τις καταγγελίες κακομεταχείρισης μεταναστών.
Όπως αναφέρει η Διεθνής Αμνηστία, με αφορμή τη σημερινή σύνοδο, παρότι οι αιγυπτιακές αρχές έχουν λάβει ορισμένα συμβολικά αλλά θετικά μέτρα, όπως η απελευθέρωση του Βρετανοαιγύπτιου ακτιβιστή Αλάα Αμπντ ελ-Φατάχ και η παραπομπή του σχεδίου νόμου για τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας στο κοινοβούλιο για περιορισμένη αναθεώρηση,φ οι αυθαίρετες κρατήσεις, οι άδικες δίκες και οι βαριές ποινές κατά επικριτών του καθεστώτος συνεχίζονται αμείωτες.
Από την ανακοίνωση της Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης το 2024, οι αιγυπτιακές αρχές, σύμφωνα με την οργάνωση, συνεχίζουν την πολιτική συστηματικής καταστολής και μηδενικής ανοχής απέναντι στην ειρηνική διαφωνία, καθώς και σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η εκταμίευση των ποσών που έχει συμφωνήσει η ΕΕ με την Αίγυπτο εξαρτάται από την επίτευξη «συγκεκριμένων και αξιόπιστων βημάτων προς τον σεβασμό των δημοκρατικών μηχανισμών, του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Μέχρι στιγμής, η Αίγυπτος έχει λάβει 1 δισ. ευρώ, ενώ τα υπόλοιπα 4 δισ. ευρώ εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Ιούνιο του 2025 και αναμένεται να εκταμιευθούν σταδιακά μετά την υπογραφή νέου Μνημονίου Κατανόησης (MoU).
