Η κερδοσκοπία των μεγάλων εταιρειών διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση του πληθωρισμού κατά τη διάρκεια του 2022, σύμφωνα με έκθεση η οποία ζητά τη θέσπιση ενός παγκόσμιου εταιρικού φόρου για τον περιορισμό των υπερκερδών.
Ανάλυση των οικονομικών λογαριασμών πολλών από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου διαπίστωσε ότι τα κέρδη ξεπέρασαν κατά πολύ τις αυξήσεις του κόστους, συμβάλλοντας στην αύξηση του πληθωρισμού πέρυσι σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1980.
Η έκθεση του IPPR και του Common Wealth thinktanks διαπίστωσε ότι τα κέρδη των επιχειρήσεων αυξήθηκαν κατά 30% μεταξύ των εισηγμένων στο Ηνωμένο Βασίλειο επιχειρήσεων, αποτέλεσμα που προέκυψε μόλις από το 11% των επιχειρήσεων που έβγαλαν υπερκέρδη βασιζόμενες την ικανότητά τους να προωθούν θεαματικές αυξήσεις τιμών - που συχνά ονομάζονται greedflation (το φαινόμενο κατά το οποίο η εταιρική απληστεία οδηγεί σε πληθωρισμό).
Πώς αύξησαν τα κέρδη τους οι εταιρείες
Τα υπερκέρδη ήταν ακόμη μεγαλύτερα στις ΗΠΑ, όπου λίγες ισχυρές εταιρείες έχουν το μονοπώλιο σε πολλούς σημαντικούς τομείς της οικονομίας. Αυτή η άνοδος των κερδών συνέβη καθώς οι μισθολογικές αυξήσεις δεν μπόρεσαν σε μεγάλο βαθμό να συμβαδίσουν με τον πληθωρισμό και έτσι οι εργαζόμενοι είδαν τη μεγαλύτερη πτώση στα εισοδήματά τους από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οι ερευνητές δήλωσαν ότι οι ενεργειακές εταιρείες ExxonMobil και Shell, οι μεταλλευτικές εταιρείες Glencore και Rio Tinto και οι επιχειρήσεις τροφίμων και εμπορευμάτων Kraft Heinz, Archer-Daniels-Midland και Bunge είδαν τα κέρδη τους να ξεπερνούν κατά πολύ τον πληθωρισμό μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
«Επειδή οι τιμές της ενέργειας και των τροφίμων επηρεάζουν σημαντικά το κόστος σε όλους τους τομείς της ευρύτερης οικονομίας, αυτό επιδείνωσε το αρχικό σοκ των τιμών - συμβάλλοντας στο να κορυφωθεί ο πληθωρισμός και να διαρκέσει περισσότερο απ′ ό,τι αν υπήρχε λιγότερη δύναμη στην αγορά», αναφέρει η έκθεση.
Μετά την ανάλυση 1.350 εταιρειών που είναι εισηγμένες στα χρηματιστήρια του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ, της Γερμανίας, της Βραζιλίας και της Νότιας Αφρικής, η έκθεση αναφέρει ότι οι εταιρείες στον τομέα της τεχνολογίας, των τηλεπικοινωνιών και του τραπεζικού κλάδου προχώρησαν επίσης σε σημαντικές αυξήσεις τιμών που αύξησαν τα περιθώρια κέρδους τους.
Τα αποτελέσματα της έρευνας ενισχύουν την έρευνα της ένωσης Unite, η οποία αποκάλυψε πέρυσι ότι οι μεγαλύτερες αυξήσεις τιμών που επηρεάζουν τον δείκτη τιμών καταναλωτή (ΔΤΚ) στο Ηνωμένο Βασίλειο προήλθαν από επιχειρήσεις που είτε διατήρησαν είτε βελτίωσαν τα περιθώρια κέρδους τους.
Εταιρίες που αύξησαν τα κέρδη τους μετά την πανδημία
ExxonMobil: τα κέρδη των 15 δισ. λιρών αυξήθηκαν σε 53 δισ. λίρες
Shell: 16 δισ. λίρες έως 44 δισ. λίρες
Glencore: £1,9 δισ. έως £14,8 δισ
Archer-Daniels-Midland: 1,4 δισ. λίρες έως 3,16 δισ. λίρες
Kraft Heinz: 265 εκατ. στερλίνες έως 1,8 δισ. στερλίνες
Τέσσερις εταιρείες τροφίμων - οι εισηγμένοι στο χρηματιστήριο προμηθευτές Archer-Daniels-Midland και Bunge, καθώς και οι ιδιωτικές Cargill και Dreyfus - ελέγχουν περίπου το 70%-90% της παγκόσμιας αγοράς σιτηρών.
Χαμηλότερα εισοδήματα
«Αυτό έχει προκαλέσει σημαντική ζημία στην οικονομία στο σύνολό της», αναφέρει η έκθεση. «Το παγκόσμιο ΑΕΠ θα μπορούσε να είναι 8% υψηλότερο από ό,τι είναι τώρα, αν δεν είχε αυξηθεί η ισχύς της αγοράς. Το εισόδημα από την εργασία είναι πιθανότατα σημαντικά χαμηλότερο και ο οικονομικός δυναμισμός ασθενέστερος - με φτωχότερες επιλογές, χειρότερη ποιότητα προϊόντων και λιγότερες οικονομικές ευκαιρίες - από ό,τι σε έναν διαφορετικό κόσμο όπου οι μεγάλες εταιρείες θα κυριαρχούσαν λιγότερο», προστίθεται.
Ορισμένα μέλη της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ, της Ομοσπονδιακής Τράπεζας, έχουν αναγνωρίσει ότι οι αυξήσεις των τιμών έγιναν για να ενισχυθούν τα κέρδη.
Ο οικονομολόγος της Jung and the Common Wealth, Κρις Χάγιες, δήλωσε ότι απαιτείται ένας φόρος στα εκτιμώμενα (ύψους 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων) πλεονάζοντα παγκόσμια κέρδη, παράλληλα με κινήσεις για την εξάλειψη των μονοπωλιακών πρακτικών που επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να εκμεταλλεύονται τη δύναμή τους στην αγορά.