Οι εκλογές στην Τουρκία έχουν διαφημιστεί από τα διεθνή ΜΜΕ ως «οι σημαντικότερες εκλογές του 2023». Από την πλευρά ενός επιφανειακού παρατηρητή, ίσως δεν είχαν άδικο. Η πρόσφατη προσπάθεια του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να μπλοκάρει την είσοδο της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ έστειλε ένα σαφές μήνυμα στη Ουάσιγκτον ότι ο προσανατολισμός του πιο ανατολικού εταίρου της συμμαχίας μπορεί και να ...αλλάξει.
Η δυνατότητα να αναστρέψει πορεία ένας σημαντικός εταίρος της Αμερικής που πλησιάζει καθημερινά πιο κοντά στη Ρωσία ήταν σίγουρα αξιοπρόσεκτη. Όμως η πιθανότητα είναι πως κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί. Η συνεχιζόμενη οικονομική κρίση στη γείτονα, η περιστολή των ελευθεριών, η στροφή από την κοσμικότητα στο Ισλάμ και οι φιλικές σχέσεις με το μπλοκ Ρωσίας και Κίνας είναι λογικά τάσεις που θα ενισχυθούν τα επόμενα χρόνια.
Η Γεωπολιτική σημασία της Τουρκίας είναι αναμφισβήτητη. Συνορεύει με το Ιράν, το Ιράκ και τη Συρία. Είναι ο δυνατότερος εταίρος του ΝΑΤΟ κοντά στο Ισραήλ. Δίπλα σε όλα αυτά, η βάση του Ιντσιρλίκ με τα πυρηνικά της. Πέρα από τη Μαύρη θάλασσα, «βλέπει» τη Ρωσία και την Ουκρανία. Ελέγχει τον Ελλήσποντο, και μαζί τη ροή σιτηρών από την Ουκρανία και την όποια βοήθεια στη χειμαζόμενη χώρα.
Τι μπορεί λοιπόν να κάνει η Αμερική; Η παροχή οικονομικής βοήθειας στην Τουρκία δεν είναι στις συνήθεις τακτικές της, όπως είδαμε καλά και στην εδώ κρίση. Όπως έμαθαν ακόμα και οι «αδελφοί» Βρετανοί μετά το Brexit. Ούτε ενδίδει συχνά σε εκβιασμούς η Ουάσιγκτον.
Αντίθετα, η στρατηγική των ΗΠΑ είναι προφανώς να ενισχυθεί η Ελλάδα, η οποία πλέον λειτουργεί ως τοποτηρητής της περιοχής και εν πολλοίς ως ένα όπλο προτεταμένο στην Τουρκία σε περίπτωση που ο Πρόεδρος της θελήσει να εκβιάσει περεταίρω το ΝΑΤΟ.
Σαν πρώτη αντίδραση ενισχύθηκαν σημαντικά η Αλεξανδρούπολη και η Σούδα. Αυτό ήταν λογικό, από τη στιγμή που οι Κινέζοι πήραν τον έλεγχο του Πειραιά και ο Ιβάν Σαββίδης της Θεσσαλονίκης. Εν συνεχεία, η Ελλάδα μπήκε σε προγράμματα εξοπλισμών που δεν είναι διαθέσιμα για την Τουρκία, όπως τα Raphale και τα F-35. Ο Αμερικανικός τουρισμός έχει υπερ-διπλασιαστεί σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα (αν και Γερμανοί και Βρετανοί εξακολουθούν να πλημμυρίζουν τα Ελληνικά νησιά). Το σημαντικότερο είναι οι επενδύσεις. Το 2022, οι επενδύσεις στη χώρα μας άγγιξαν το υψηλότερο όλων των εποχών, τα $5.7 δισ, σχεδόν πέντε φορές τα επίπεδα του 2015. Τα περισσότερα από αυτά τα χρήματα είναι μακροπρόθεσμες επενδύσεις, όχι βραχυπρόθεσμα «funds» όπως αυτά που έκαναν ευκαιριακά την εμφάνιση τους μετά την κρίση.
Η μετά-covid οικονομική συγκυρία είναι ακόμα πιο ευνοϊκή για την Ελλάδα. Για πρώτη φορά μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, ο κόσμος δεν είναι πλέον μόνο-πολικός, όπου κυριαρχούν οι ΗΠΑ, αλλά πολύ-πολικός. Στην Ασία σχηματίζεται ένα μπλοκ από την Κίνα του Σι, με συνοδοιπόρους τη Ρωσία του Πούτιν, τη Σαουδική Αραβία του Μπιν Σάλμαν. Ο πόλεμος, αν και ακήρυχτος, επικεντρώνεται στην ενέργεια, στην τεχνολογία και στους ελέγχους των θαλάσσιων κόμβων του πλανήτη, όπως τα στενά του Ορμούζ, το Σουέζ και ο πορθμός της Μαλάκκας στην Ινδονησία. Η Ινδία βρίσκεται στο παγκόσμιο επίκεντρο για τη θέση της, όπως και η Ταιβάν, για τους ημιαγωγούς της.
Το Δυτικό μπλοκ ήδη προσανατολίζεται στην απομάκρυνση εργοστασίων και τεχνολογίας από την Κίνα και τους συμμάχους της, και επαναπατρισμό ή αναδιανομή της παραγωγής και της εφοδιαστικής αλυσίδας σε φιλικές χώρες.
Όπως και το 1945 ο κόσμος χωρίζεται εκ νέου στα δύο, και επιλέγει στρατόπεδα.
Τι σημαίνει αυτό για εμάς στην Ελλάδα;
Πρώτον ότι η σταθερότητα είναι σημαντικότατη. Η απερχόμενη κυβέρνηση αντιλήφθηκε γρήγορα την κατάσταση και ενίσχυσε σημαντικά τη θέση μας στις διεθνείς συμμαχίες. Όποια κυβέρνηση και να προκύψει από τις εκλογές της 25ης Ιουνίου, είναι απόλυτα σημαντικό να αντιληφθεί ότι η συνέχιση της σημερινής πορείας, θα έχει σημαντικά οικονομικά και γεωπολιτικά οφέλη. Όσο η Τουρκία λοξοκοιτάζει ανατολικά και βόρεια, τόσο πιο σημαντική καθίσταται η Ελλάδα. Η προσπάθεια να «εκβιαστούν» καταστάσεις (λχ μείωση χρέους έναντι βάσεων), θα έχει μάλλον το ανάποδο αποτέλεσμα, αφού θα δείξουμε, για πολλοστή φορά, ότι δεν είμαστε αξιόπιστος εταίρος πάνω στον οποίο μπορεί να επενδύσει κάποιος μακροπρόθεσμα.
Δεύτερον, ότι έρχονται πιο αξιόπιστες επενδύσεις. Οι «γεωπολιτικές» επενδύσεις είναι οι σημαντικότερες, γιατί είναι και οι πιο μακροπρόθεσμες. Μετά τον Β’ΠΠ οι ΗΠΑ «έχτισαν» όλη τη Δυτική Ευρώπη, και έτσι διατήρησαν την επιρροή τους για δεκαετίες.
Η πορεία δεν θα είναι γραμμική και ο προσανατολισμός μας θα δοκιμαστεί. Ο κόσμος μπαίνει σε μια νέα φάση παγκόσμιου ανταγωνισμού, όπου η Κίνα θα προκαλέσει την Αμερική για την παγκόσμια ηγεμονία. Ότι δεν πάρουν τα μπλοκ με εμπορικές συμφωνίες, μπορεί να προσπαθήσουν να το πάρουν με τακτικές από-σταθεροποίησης. Μπορούμε λοιπόν να περιμένουμε αυξημένες πολιτικές εντάσεις στη χώρα μας τα επόμενα χρόνια.
Ο κόσμος αναδιανέμεται. Για εμάς που βρεθήκαμε αδύναμοι στο προηγούμενο status quo αυτό αποτελεί μέγιστη ευκαιρία. Για αυτό είναι σημαντικότερο από ποτέ να παραμείνουμε σταθεροί, να προσανατολιζόμαστε στην ανάπτυξη και να λειτουργήσουμε ως μέλη συμμαχίας, όχι ως κράτος που θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί καταστάσεις. Τα κέρδη από κάτι τέτοιο θα είναι πολύ βραχυπρόθεσμα. Τα κέρδη από μια σταθερή πορεία, συνήθως, είναι πολύ μεγαλύτερα.