Ανταπόκριση Στρασβούργο
Οι εορτασμοί για τα 80 χρόνια από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου βρίσκουν τη γηραιά ήπειρο σε ταραγμένους καιρούς και με έναν νέο πόλεμο να μαίνεται στην επικράτειά της. Μέσα σε αυτό το βαρύ κλίμα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επέλεξε να τιμήσει την ιστορική επέτειο στο Στρασβούργο — την πόλη που άλλοτε βρισκόταν στη μεθόριο του πολέμου και σήμερα στέκει ως ισχυρό σύμβολο συμφιλίωσης, ενότητας και ευρωπαϊκής δημοκρατίας. Εκεί όπου κάποτε περνούσε η γραμμή του μετώπου, ακούστηκε ένα ηχηρό «ποτέ ξανά» — όχι ως σύνθημα, αλλά ως ιερή υποχρέωση.
AdvertisementAdvertisementΣε αυτό το πνεύμα, τρεις βετεράνοι του πολέμου κλήθηκαν να δώσουν το παρών και να μεταφέρουν στην Ολομέλεια ένα ζωντανό μήνυμα κουράγιου, αντίστασης και ελπίδας ότι, στο τέλος, το δίκαιο θα θριαμβεύσει.
Ο Robert Chot, Βέλγος βετεράνος της Μάχης των Αρδεννών, 102 ετών· ο Janusz Komorowski (Γιάνους Κομορόβσκι), Πολωνός βετεράνος της απελευθέρωσης της Πολωνίας, 96 ετών· και ο Janusz Maksymowicz (Γιάνους Μακσίμοβιτς), επίσης Πολωνός, 95 ετών, ο οποίος συμμετείχε στην εξέγερση του γκέτο της Βαρσοβίας, απηύθυναν ομιλίες στην Ολομέλεια του Κοινοβουλίου, ενώ παραχώρησαν και συνέντευξη Τύπου στους ξένους ανταποκριτές.
«Το θάρρος σας φώτισε την πιο σκοτεινή ώρα της Ευρώπης. Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ», είπε η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα παρουσιάζοντάς τους.
Τι ήταν αυτό που φώτισε τις πιο σκοτεινές στιγμές σας κατά τη διάρκεια του πολέμου, μέσα στο γκέτο της Βαρσοβίας; ήταν μία από τις ερωτήσεις της HuffPost προς τον Γιάνους Μακσίμοβιτς.
«Η λαχτάρα για ελευθερία», απαντά χωρίς καν να σκεφτεί.
Η Εξέγερση του Γκέτο της Βαρσοβίας ήταν μια απελπισμένη αλλά ηρωική πράξη αντίστασης των εβραίων κατοίκων του γκέτο ενάντια στους Ναζί, την άνοιξη του 1943. Λιγότεροι από 1.000 ένοπλοι νέοι ξεσηκώθηκαν απέναντι στους πάνοπλους Γερμανούς. Ο απολογισμός τραγικός: περίπου 56.000 Εβραίοι σκοτώθηκαν ή συνελήφθησαν· οι περισσότεροι στάλθηκαν σε στρατόπεδα εξόντωσης. Το γκέτο ισοπεδώθηκε ολοσχερώς. Ο επικεφαλής των SS στη Βαρσοβία, Γιούργκεν Στροοπ, έγραψε ψυχρά στην αναφορά του: «Δεν υπάρχει πλέον εβραϊκό γκέτο στη Βαρσοβία.» Λίγο αργότερα, εστάλη στην Ελλάδα για να καταστείλει την αντίσταση.
«Οι νέοι ήταν οργισμένοι. Ήμασταν σε απερίγραπτη ψυχική κατάσταση· τίποτα δεν μας κρατούσε. Σήμερα γίνονται συζητήσεις για το αν έπρεπε ή όχι να γίνει η εξέγερση. Δεν υπήρχε περίπτωση να μη ξεσπάσει αυτός ο θυμός», λέει ο Μακσίμοβιτς.
Μας περιγράφει τη δράση του ως νεαρός που μετέφερε προκηρύξεις και μηνύματα, πριν καταλήξει σκοπευτής έπειτα από την εξολόθρευση ενός γερμανικού άρματος μάχης. Το κουρασμένο σώμα του δεν συμβαδίζει με το νεανικό του βλέμμα. Τα παράσημα, πολλά – κάθε ένα και μια πράξη γενναιότητας.
Μιλά για την ιερή υποχρέωση που ένιωσε να πολεμήσει όπως οι πρόγονοί του. Δεν μπορούσε να αφήσει τον πατέρα του μόνο σε αυτόν τον αγώνα. Θυμάται φίλους του —παιδιά ακόμη— που συνελήφθησαν από τη Γκεστάπο. Βιώματα γνώριμα και στον ελληνικό λαό, που πλήρωσε βαρύ τίμημα για την ελευθερία.
Ο Γιάνους Μακσίμοβιτς επανέλαβε στην προσωπική μας συνάντηση όσα είχε δηλώσει και στην Ολομέλεια: ότι ο αγώνας για την ελευθερία και τις αξίες δεν έχει τελειώσει, απλώς έχει πάρει νέες μορφές.
«Γνωρίζουμε πόσο αδίστακτες μπορούν να είναι οι ιδεολογίες που διχάζουν ανθρώπους και έθνη. Γι′ αυτό σήμερα λέμε με απόλυτη πεποίθηση: κοινότητα σημαίνει δύναμη. Μια κοινότητα εθνών που σέβεται τις ευρωπαϊκές παραδόσεις και πολιτισμούς όλων των ανθρώπων που επιθυμούν να ζήσουν ειρηνικά», είπε — και εξέφρασε την ανησυχία του ότι η επιθετικότητα της Ρωσίας δεν σταματά στην Ουκρανία.
Η Ρομπέρτα Μέτσολα υπενθύμισε:
«Ογδόντα χρόνια αφότου τα όπλα σιώπησαν σε όλη την Ευρώπη, τιμούμε το θάρρος εκείνων που πολέμησαν και τη θυσία εκείνων που έπεσαν. Θυμόμαστε όχι μόνο το τέλος ενός πολέμου, αλλά τη γέννηση της Ένωσής μας. Ο πιο πολύτιμος φόρος τιμής σε εκείνους που θυσίασαν τη ζωή τους δεν αφορά μόνο τη μνήμη, αλλά την αποφασιστικότητά μας να σταθούμε ενωμένοι και να πούμε, ξεκάθαρα και σταθερά: ποτέ ξανά.»
Ο Robert Chot, ο Βέλγος βετεράνος, απευθυνόμενος στη Μέτσολα και τους ευρωβουλευτές, πρόσθεσε:
«Πριν από 80 χρόνια, τα όπλα σιώπησαν, δίνοντας τέλος σε έναν τρομερό πόλεμο που προκάλεσε εκατομμύρια θανάτους στην Ευρώπη και αλλού. Αν σήμερα εξακολουθούμε να ζούμε ειρηνικά, είναι χάρη σε εσάς και στις χώρες που εκπροσωπείτε.» Και προειδοποίησε: «Η ειρήνη είναι πάντα αβέβαιη. Πάντα υπάρχουν σύννεφα από πάνω μας. Ας κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο για να διασφαλίσουμε ότι θα κρατήσει στην Ευρώπη.»
Ο Γιάνους Κομορόβσκι μίλησε για τη δύσκολη μοίρα των Πολωνών που αγωνίστηκαν για ελευθερία, ανεξαρτησία και το δικαίωμα ύπαρξης του έθνους τους — στην Πολωνία, στο εξωτερικό και κατά την Εξέγερση της Βαρσοβίας το 1944.
«Έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία και άλλων εθνών, με την ελπίδα ότι η βάναυση δύναμη των εχθρών της ειρήνης θα εξαφανιστεί για πάντα. Σήμερα θέλω να ευχαριστήσω αυτή τη γενιά του πολέμου, αλλά και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που έγινε φάρος ειρήνης, ελευθερίας και δημοκρατίας και υπερασπίστηκε σταθερά αυτές τις αξίες», δήλωσε με λεπτή αλλά σταθερή φωνή.
Στην προσωπική μας συνάντηση, αυτός ο «έφηβος» των 96 ετών, με το απίστευτο χαμόγελο, φίλησε το χέρι όλων των γυναικών και επανέλαβε τις ιστορίες του πολέμου, συνδέοντάς τες με το σήμερα. Μας είπε πως νιώθει και πάλι την απειλή του πολέμου να κρέμεται πάνω από την Ευρώπη. Τόνισε ότι η νεολαία πρέπει να μάθει ιστορία — γιατί μόνο έτσι μπορεί να καταλάβει το βαρύ παρελθόν και να αντιμετωπίσει το αβέβαιο μέλλον.
Αν και εξήρε την ιστορική σημασία της ενωμένης Ευρώπης, υπογράμμισε την ανάγκη να μη χαθεί η αίσθηση του ανήκειν σε ένα εθνικό κέντρο. Καταφέρθηκε κατά του αποχριστιανισμού της Ευρώπης, τονίζοντας ότι αυτός είναι ο χαρακτήρας της και δεν μπορεί να διαγραφεί χωρίς συνέπειες.
«Υπάρχει ανάγκη πίστης σε κάτι ανώτερο από την ίδια μας τη ζωή. Πολεμήσαμε βάσει των ιδανικών μας», είπε και ο συμπατριώτης του τον συμπλήρωσε:
«Τα ιδανικά εκείνης της γενιάς των Ευρωπαίων που πολέμησαν και έδωσαν τη ζωή τους είναι αναλλοίωτα: κουράγιο, αγάπη για την πατρίδα, ακεραιότητα, φιλία, ανοχή, στήριξη του αδύναμου… Αυτά δεν είναι απλώς λέξεις. Είναι διαχρονικές αξίες.» είπε και προειδοποίησε: «Ο εθνικισμός τις διαστρεβλώνει και τις μετατρέπει σε όπλα διχασμού.»
Η ευχή και των δύο Πολωνών βετεράνων; Οι νέοι Ευρωπαίοι να συνεχίσουν τον αγώνα για τη διατήρηση αυτών των αξιών — γιατί γι’ αυτές χάθηκαν ζωές. Και εκείνοι, οι επιζώντες, παρέμειναν πιστοί μέχρι σήμερα.
