Δεν ήταν απλώς ένα ακόμη ενεργειακό συνέδριο. Η υπουργική συνάντηση του P-TEC στην Αθήνα λειτούργησε ως πολιτική δήλωση ισχύος: Οι ΗΠΑ, η ΕΕ και περιφερειακοί παίκτες, στοιχίζονται γύρω από την Ελλάδα ως ασφαλή, προβλέψιμο και στρατηγικά κρίσιμο κόμβο στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι υπογραφές για υποδομές, διασυνδέσεις και έρευνες υδρογονανθράκων ενισχύουν θεαματικά τη θέση της Αθήνας στον ενεργειακό χάρτη, αλλά δεν ακυρώνουν αυτομάτως τις δεσποτικές εξάρσεις της Άγκυρας. Της στέλνουν, όμως, καθαρό έμμεσο μήνυμα: τέλος στο ενεργειακό «μονοπώλιο» διέλευσης.
Η επιλογή της Αθήνας για το Συνέδριο και το νέο αφήγημα ισχύος της χώρας μας, είναι άξια προσοχής και θετικής αναφοράς. Η απόφαση να φιλοξενηθεί η υπουργική συνάντηση του Partnership for Transatlantic Energy Cooperation στην Αθήνα ήταν το πρώτο μήνυμα. Η χώρα εμφανίζεται πλέον όχι ως «διέλευση», αλλά ως εγγυητής ενεργειακής ασφάλειας για την Ευρώπη και τα Βαλκάνια. Με λίγα, λόγια, η ελληνική πλευρά «πουλάει» –και πλέον πείθει– τρία στρατηγικά πλεονεκτήματα:
- Τερματικοί LNG (Ρεβυθούσα, Αλεξανδρούπολη) που λειτουργούν ως πύλες για αμερικανικό και διεθνές LNG.
- Κάθετοι διάδρομοι φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας προς Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουκρανία, που μειώνουν την εξάρτηση από ρωσικές και μονοσήμαντες διαδρομές.
- Σχεδιαζόμενες διασυνδέσεις με Κύπρο, Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική, που μετατρέπουν τη χώρα σε πλατφόρμα πράσινης μετάβασης και περιφερειακής συνεργασίας.
Με αυτά, η Ελλάδα βγάζει την εικόνα μιας σταθερής, δυτικής, θεσμικά αγκυρωμένης απάντησης, σε μια ασταθή γειτονιά.
Τι κλείδωσαν οι συμφωνίες
Πίσω από τις φωτογραφίες και τις δηλώσεις, καταγράφηκαν τρεις κρίσιμες τάσεις:
- Εμβάθυνση της αμερικανο-ευρωπαϊκής ενεργειακής παρουσίας επί ελληνικού εδάφους.Στήριξη σε υποδομές LNG, διασυνδέσεις, αποθήκευση και ασφάλεια δικτύων. Όσο περισσότερα στρατηγικά assets «δένονται» με την Ελλάδα, τόσο πιο δύσκολο είναι για τους συμμάχους να την αφήσουν εκτεθειμένη.
- Σκληρό επενδυτικό αποτύπωμα. Συμφωνίες για έρευνες και ανάπτυξη στο Ιόνιο και σε άλλα blocks, συμμετοχή μεγάλων εταιρειών σε ελληνικά projects. Αυτό δεν είναι μόνο οικονομία· είναι γεωπολιτική δέσμευση με υπογραφές.
- Αναβάθμιση ρόλου στη διαμόρφωση πολιτικής. Η Αθήνα παύει να είναι απλός αποδέκτης αποφάσεων. Συμμετέχει στις συζητήσεις για διαφοροποίηση πηγών, πράσινη μετάβαση, ανθεκτικότητα υποδομών, ακόμα και για μελλοντικές τεχνολογίες (π.χ. αποθήκευση, υδρογόνο).
Πόσο ενισχύεται η θέση της Ελλάδας στη Μεσόγειο; Η απάντηση είναι κατηγορηματική: Αισθητά και με προοπτική μονιμότητας και μάλιστα, για τους εξής λόγους:
- Η Ελλάδα εξελίσσεται σε indispensable node: αν κοπεί, δεν διαταράσσονται μόνο ελληνικά συμφέροντα, αλλά η ενεργειακή ασφάλεια ΕΕ–ΝΑΤΟ.
- Η ενεργειακή διπλωματία γίνεται εργαλείο σκληρής ισχύος. Η χώρα δεν ζητά απλώς «στήριξη», προσφέρει λύσεις σε κρίσιμο πρόβλημα των συμμάχων: ασφάλεια εφοδιασμού.
- Ενισχύεται το προφίλ της ως προβλέψιμου παίκτη, σε αντίθεση με αυταρχικά ή αναθεωρητικά καθεστώτα της περιοχής.
Δηλαδή, η πραγματική αναβάθμιση δεν είναι στη ρητορική, αλλά στη δομή των εξαρτήσεων. Όσο η Δύση εξαρτάται από διαδρομές που περνούν από την Ελλάδα, τόσο αυξάνεται η γεωπολιτική της αξία.
Και η Τουρκία; Αποτροπή, εξισορρόπηση ή ψευδαίσθηση ασφάλειας;
Η κρίσιμη ερώτηση: όλα αυτά «δέσουν» τα χέρια της Άγκυρας;
1. Ο ρόλος της Τουρκίας ως ενεργειακής πύλης ρηγματώνεται. Η ύπαρξη εναλλακτικών διαδρομών μέσω Ελλάδας και Βαλκανίων περιορίζει τη δυνατότητα της Τουρκίας να εμφανίζεται ως αποκλειστικός διάδρομος προς την ευρωπαϊκή αγορά. Αυτό μειώνει την ικανότητά της να «εργαλειοποιεί» τη γεωγραφία της.
2. Δεν υπάρχει αυτόματη στρατιωτική αποτροπή. Το P-TEC δεν είναι ΝΑΤΟ, ούτε ρήτρα στρατιωτικής συνδρομής. Η Τουρκία παραμένει μεγάλη, εξοπλισμένη, με projects όπως TurkStream, υποδομές LNG και πυρηνικούς σχεδιασμούς. Μια κρίση στο Αιγαίο δεν «ακυρώνεται» από μια υπογραφή για LNG.
3. Υπάρχει όμως έμμεση, αλλά ουσιαστική πίεση.
- Οποιαδήποτε αποσταθεροποίηση γύρω από ελληνικές υποδομές αφορά πλέον και αμερικανικά και ευρωπαϊκά συμφέροντα.
- Η αντιπαράθεση παύει να είναι διμερής «Ελλάδα–Τουρκία» και μεταφέρεται στο πλαίσιο δυτικής ενεργειακής ασφάλειας.
- Η Άγκυρα βλέπει ότι η Ουάσιγκτον και οι Βρυξέλλες βάζουν πολιτικό και οικονομικό κεφάλαιο στην Ελλάδα. Αυτό λειτουργεί ως έμμεσος αποτρεπτικός παράγοντας, ακόμη κι αν δεν λέγεται φωναχτά.
4. Ο κίνδυνος για την Αθήνα. Αν η Ελλάδα μείνει στην επικοινωνία χωρίς συνεπή πολιτική στις θαλάσσιες ζώνες, επενδύσεις σε άμυνα και ασφάλεια υποδομών, σταθερές συμμαχίες με Κύπρο, Αίγυπτο, Ισραήλ, σοβαρή υλοποίηση πράσινων και ενεργειακών projects, τότε το P-TEC θα καταγραφεί ως χαμένη ευκαιρία. Η χώρα θα έχει το αφήγημα, αλλά όχι το βάθος ισχύος.
Τα συμπεράσματα του συνεδρίου
Το συνέδριο P-TEC στην Αθήνα:
- Ενισχύει ουσιαστικά τη διαπραγματευτική θέση της Ελλάδας.
- Δένει πιο στενά τα ελληνικά συμφέροντα με την αρχιτεκτονική ενεργειακής ασφάλειας της Δύσης.
- Περιορίζει –χωρίς να εξαφανίζει– το περιθώριο της Τουρκίας να λειτουργεί ως μοναδικός ενεργειακός gatekeeper και να παράγει «δεσποτικές» πιέσεις.
Η πραγματική δοκιμασία θα φανεί στο αν η Ελλάδα θα μετατρέψει αυτή τη συγκυριακή προβολή σε μόνιμη δομή ισχύος: με έργα, θεσμούς και σταθερές συμμαχίες, όχι μόνο με δηλώσεις.
