Ποσά ρεκόρ σε καταθέσεις έχουν συγκεντρώσει τα ρωσικά νοικοκυριά, εκμεταλλευόμενα τα ιστορικά υψηλά επιτόκια αποταμίευσης που επικρατούν εν μέσω πολεμικής οικονομίας.
Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ρωσίας που δημοσιεύθηκαν την Τρίτη, οι καταθέσεις ιδιωτών αυξήθηκαν κατά 8% τους πρώτους επτά μήνες του έτους, φτάνοντας τα 43,6 τρισεκατομμύρια ρούβλια (542 δισ. δολάρια). Συνολικά, οι Ρώσοι διατηρούν καταθέσεις και λογαριασμούς ύψους 61,1 τρισ. ρουβλίων.
Η αγορά καταθέσεων γνώρισε άνθηση τα τελευταία δύο χρόνια, καθώς η κεντρική τράπεζα αύξησε το βασικό επιτόκιο στο ιστορικό ρεκόρ του 21% για να συγκρατήσει τον πληθωρισμό στην υπερθερμασμένη οικονομία. Οι τεράστιες κρατικές δαπάνες για τον στρατό και τη στήριξη της υπό κυρώσεις οικονομίας οδήγησαν σε πληθωρισμό πάνω από το διπλάσιο του στόχου του 4%, με ενδείξεις επιβράδυνσης να εμφανίζονται μόνο τον Ιούνιο.
Εμπιστοσύνη στις τράπεζες
Το απόθεμα ρεκόρ – σχεδόν το διπλάσιο από τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας στο εξωτερικό μετά την εισβολή στην Ουκρανία το 2022 – δείχνει την ελκυστικότητα των υψηλών αποδόσεων. Παράλληλα, αντανακλά μια θεαματική μεταστροφή στη στάση των Ρώσων προς τις τραπεζικές καταθέσεις, σε σύγκριση με τη δεκαετία του 1990, όταν πολλοί είδαν τις αποταμιεύσεις τους να εξαφανίζονται. Το τραύμα της μετασοβιετικής περιόδου παραμένει, με φήμες για «πάγωμα» καταθέσεων να επανεμφανίζονται κατά καιρούς — κάτι που η Τράπεζα της Ρωσίας διαψεύδει επίσημα.
Με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, οι καταθέτες πανικόβλητοι απέσυραν μετρητά. Η κεντρική τράπεζα αντέδρασε άμεσα, επιβάλλοντας περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων και αυξάνοντας προσωρινά το βασικό επιτόκιο στο 20%, περιορίζοντας έτσι τις εκροές.
Το 2023 η κεντρική τράπεζα ξεκίνησε εκ νέου αυξήσεις επιτοκίων για να περιορίσει τον πληθωρισμό. Η παρατεταμένη περίοδος υψηλών επιτοκίων και ο ανταγωνισμός μεταξύ τραπεζών για κεφάλαια οδήγησε στον διπλασιασμό των καταθέσεων από ιδιώτες από την αρχή του πολέμου, σύμφωνα με υπολογισμούς του Bloomberg βάσει στοιχείων της Τράπεζας της Ρωσίας.
Οι καταθέσεις σε ρούβλια συγκαταλέγονται στις τρεις πιο αποδοτικές εγχώριες επενδύσεις από την έναρξη του πολέμου, προσφέροντας απόδοση σχεδόν 44% έως τον Ιούλιο. Το 2025 παραμένουν στο top-10 με απόδοση 14%.
Σύμφωνα με τον Ντμίτρι Μπράιτενμπίχερ, μέλος του ΔΣ της κρατικής VTB Bank, οι τόκοι από καταθέσεις καλύπτουν έως και το 10% των ετήσιων δαπανών των νοικοκυριών. Μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2025, οι τόκοι υπολογίζονται σε 4 τρισ. ρούβλια, 1,5 φορά περισσότερο σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Καταθέσεις ρεκόρ – Ανοδος χρέους
Παράλληλα με τις καταθέσεις ρεκόρ, τα ρωσικά νοικοκυριά έχουν συγκεντρώσει και χρέη ύψους 36,8 τρισ. ρουβλίων. Οι εταιρικές καταθέσεις άρχισαν να αυξάνονται ξανά τον Ιούλιο, φτάνοντας τα 36,9 τρισ. ρούβλια, περίπου 70% πάνω από τα προπολεμικά επίπεδα.
Παρά τα κέρδη για τις τράπεζες, ο κλάδος έχει δεχθεί πιέσεις λόγω του υψηλού βασικού επιτοκίου και των αυστηρότερων ρυθμίσεων που εφαρμόζει η διοικητής της Τράπεζας της Ρωσίας, Ελβίρα Ναμπιούλινα. Η αύξηση των προβληματικών δανείων στον τομέα λιανικής έφτασε το 6%, με καθυστερήσεις σε καταναλωτικά δάνεια χωρίς εξασφαλίσεις που εκδόθηκαν με υψηλά επιτόκια.
Η Τράπεζα της Ρωσίας καλεί τις τράπεζες να ενισχύσουν τα κεφαλαιακά τους αποθέματα και ετοιμάζει μέτρα για την ενίσχυση της σταθερότητας.
Με πληροφορίες από Bloomberg
