Το 2024 ήταν η Θεσσαλονίκη που φιλοξένησε το Posidonia Sea Tourism Forum, μια πόλη που γνώρισε πολύ μεγάλη αύξηση στην κρουαζιέρα, λόγω και της δυναμικής του λιμανιού και τώρα, το 2025 ήρθε η σειρά της Κρήτης να πάρει τη σκυτάλη.
Με το λιμάνι του Ηρακλείου να αποτελεί κι αυτό μεγάλο σταθμό κρουαζιέρας, η Κρήτη θέλει να πρωταγωνιστήσει και να βρεθεί όχι μόνο στο επίκεντρο του τουρισμού, αλλά και της ανάπτυξης, καθώς έως το 2027 θα λειτουργεί και το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι.
Το 8ο Posidonia Sea Tourism Forum το οποίο παρακολουθώ στο Ηράκλειο της Κρήτης, συγκεντρώνει πάνω από 200 κορυφαία στελέχη, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, λιμενικές αρχές και ειδικούς στον τουρισμό, που διερευνούν το μέλλον του βιώσιμου θαλάσσιου τουρισμού υπό τον γενικό τίτλο: «Μεσόγειος: Επιτακτική ανάγκη για νέα δημοφιλή λιμάνια και προορισμούς».
Πολύ σημαντική η παρουσία του Επιτρόπου της Ε.Ε. για τις Βιώσιμες Μεταφορές και τον Τουρισμό, Απόστολου Τζιτζικώστα, που μίλησε με καθαρότητα για τον τομέα αρμοδιότητάς του.
Παράλληλα, χαιρετισμό απηύθυναν ο διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου, Μηνάς Παπαδάκης, η υφυπουργός Τουρισμού της Ελλάδας, Άννα Καραμανλή, και ο περιφερειάρχης Κρήτης, Σταύρος Αρναουτάκης.
Ο Απόστολος Τζιτζικώστας ανέφερε ότι: «Μόνο στην Ελλάδα, το 2024 υπήρξαν σχεδόν 5.500 επισκέψεις κρουαζιερόπλοιων σε λιμάνια, φέρνοντας περίπου 8 εκατομμύρια επιβάτες στις ακτές μας. Αυτός είναι ένας εντυπωσιακός αριθμός, που αντανακλά το πόσο ζωτικής σημασίας είναι αυτός ο κλάδος τόσο για την εθνική οικονομία όσο και για τις τοπικές. Αλλά η ανάπτυξη δεν μπορεί να γίνει εις βάρος της βιωσιμότητας. Η ανταγωνιστικότητα και η περιβαλλοντική ευθύνη πρέπει να συμβαδίζουν, αν θέλουμε να διασφαλίσουμε το μέλλον για την επόμενη γενιά ταξιδιωτών».
Ο ίδιος, επέστησε την προσοχή στην αλλαγή του προφίλ και των προτεραιοτήτων των ταξιδιωτών κρουαζιέρας: «Το ενδιαφέρον για διακοπές κρουαζιέρας μεταξύ των νέων έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 55% τα τελευταία πέντε χρόνια, δείχνοντας μια ανανεωμένη διάθεση για αυτό το είδος τουρισμού. Ταυτόχρονα, η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση αυξάνεται – οι ανησυχίες σχετικά με τον αντίκτυπο της κρουαζιέρας στον πλανήτη έχουν αυξηθεί κατά 32% μεταξύ του ίδιου κοινού. Πρέπει να τους ακούσουμε και να ανταποκριθούμε».
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος αναφέρθηκε και στην επικείμενη Στρατηγική της Ε.Ε. για τα λιμάνια, η οποία αναμένεται να παρουσιαστεί εντός του 2025: «Αυτό το ολοκληρωμένο σχέδιο θα επικεντρωθεί στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών λιμένων, προωθώντας παράλληλα τη βιωσιμότητα, επιταχύνοντας την ενεργειακή μετάβαση, βελτιώνοντας τις συνθήκες εργασίας και αυξάνοντας την ανθεκτικότητα στις γεωπολιτικές και οικονομικές αναταραχές. Είναι σημαντικό ότι ο κλάδος της κρουαζιέρας θα έχει ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη και την εφαρμογή αυτής της στρατηγικής».
«Καταλαβαίνουμε ότι χωρίς ανταγωνιστικότητα, δεν υπάρχει βιώσιμο μέλλον. Θα κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να διασφαλίσω ότι οι πράσινες πολιτικές μας έχουν σχεδιαστεί για να ενισχύουν —και όχι να εμποδίζουν— τη δύναμη αυτού του ζωτικού κλάδου», είπε.
Ο περιφερειάρχης Κρήτης, Σταύρος Αρναουτάκης, στον χαιρετισμό του είπε: «Αυτή η παγκοσμίου κύρους εκδήλωση ανοίγει ένα μεγάλο παράθυρο ευκαιρίας για την Κρήτη, ενισχύοντας την κοινή μας προσπάθεια να προωθήσουμε το νησί ως κορυφαίο προορισμό στον τομέα της κρουαζιέρας. Η Κρήτη, εξοπλισμένη με ποιοτικές και σύγχρονες υποδομές και με επίκεντρο τον βιώσιμο τουρισμό, συνεχίζει το ταξίδι της στις θάλασσες του κόσμου».
Στο πάνελ που ακολούθησε με τίτλο «Ισορροπώντας μεταξύ Ανάπτυξης και Βιωσιμότητας στον Τουρισμό Κρουαζιέρας στη Μεσόγειο», η Julie Green, Deputy Director General της Διεθνούς Ένωσης Εταιρειών Κρουαζιέρας (CLIA), αμφισβήτησε τις δημόσιες αιτιάσεις για τον υπερτουρισμό: «Ο τουρισμός κρουαζιέρας αντιπροσωπεύει μόλις το 2% των παγκόσμιων τουριστικών μεγεθών, ωστόσο έχει σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο – σχεδόν 50 δισ. δολάρια ετησίως σε όλη την Ευρώπη. Μόνο στην Ελλάδα, το ποσό αυτό ανέρχεται σε περίπου 2 δισ. δολάρια. Οφείλουμε να επαναπροσδιορίσουμε τη συζήτηση: οι κρουαζιέρες δεν αποτελούν αιτία υπερτουρισμού – είναι συνήθως η πιο οργανωμένη και διαχειρίσιμη μορφή τουρισμού».
Η Θεοδώρα Ρήγα, πρόεδρος της MedCruise και του Οργανισμού Λιμένος Κέρκυρας, τόνισε ότι: «Στη Σαντορίνη, μόνο το 5% των επισκεπτών φτάνουν με κρουαζιερόπλοιο, ωστόσο οι επιβάτες κρουαζιέρας συχνά χρεώνονται την ευθύνη για τη συμφόρηση. Πρέπει να παρουσιάζουμε καλύτερα τα στοιχεία και να καταδεικνύουμε τα κοινωνικοοικονομικά οφέλη. Στην Κέρκυρα, για παράδειγμα, ο τουρισμός κρουαζιέρας υποστηρίζει περίπου 1.500 θέσεις εργασίας κάθε χρόνο. Όταν οι κοινότητες είναι ενημερωμένες σωστά, η συνεργασία αντικαθιστά τις συγκρούσεις και μπορεί να επιτευχθεί αρμονία».
Ο Chris Theofilides, CEO της Celestyal, σημείωσε ότι: «Πρέπει να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε αόριστους ή εντυπωσιακούς όρους όπως ‘υπερτουρισμός’. Το πραγματικό πρόβλημα είναι η διαχείριση των τουριστικών ροών κατά τις ώρες αιχμής. Οι επισκέπτες κρουαζιέρας συχνά αποτελούν ένα μικρό κλάσμα των καθημερινών επισκεπτών σε αυτούς τους προορισμούς. Συνεργαζόμενοι με τις λιμενικές αρχές, τους δήμους και τους ταξιδιωτικούς πράκτορες, και αξιοποιώντας την έξυπνη τεχνολογία, μπορούμε να διαχειριστούμε καλύτερα τις αφίξεις και να δημιουργήσουμε μια πιο ισορροπημένη, ευχάριστη εμπειρία για όλους».
Στην ίδια κατεύθυνση, ο Kerry Anastassiadis, Senior Advisor, Institutional & Maritime Affairs του MSC Group, επισήμανε ότι: «Η μακροπρόθεσμη υγεία του κλάδου μας εξαρτάται από τρία πράγματα: την αποτελεσματική διαχείριση της χωρητικότητας, την ουσιαστική δέσμευση με τις τοπικές κοινότητες και τη στρατηγική ανάπτυξη εναλλακτικών προορισμών. Έχουμε δει πρόοδο – λιμάνια όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη εφαρμόζουν συστήματα κατανομής θέσεων ελλιμενισμού που μειώνουν την πίεση στις υποδομές. Αλλά αυτό πρέπει να προχωρήσει περισσότερο. Πρέπει από κοινού με τους δημάρχους, με τα τοπικά επιμελητήρια και τους κατοίκους, να συνδιαμορφώσουμε ολιστικά μοντέλα τουρισμού, που προσφέρουν μακροπρόθεσμα αξία – όχι μόνο μεγέθη».
Μετά το εναρκτήριο πάνελ, το Φόρουμ εστίασε την προσοχή του στην εξέλιξη του θαλάσσιου τουρισμού, με μια δυναμική συζήτηση για το μέλλον της ανάπτυξης προορισμών κρουαζιέρας. Κορυφαία στελέχη από τις μεγαλύτερες εταιρείες κρουαζιέρας και εκπρόσωποι αναδυόμενων αγορών διερεύνησαν πώς ο κλάδος προσαρμόζεται για να ανταποκριθεί στις νέες προσδοκίες των ταξιδιωτών, ενώ παράλληλα ανταποκρίνεται στις προκλήσεις βιωσιμότητας και στις τοπικές ευκαιρίες.
Ένα από τα κεντρικά θέματα συζήτησης ήταν η ανάδειξη των ιδιωτικών νησιών σε δημοφιλή λιμάνια προς επίσκεψη —ιδίως η ικανότητά τους να προσφέρουν ελεγχόμενες, υψηλής ποιότητας εμπειρίες, ενώ παράλληλα ενσωματώνονται αρμονικά στην τοπική κουλτούρα και οικονομία.
Ο Marcus Puttich, Director of Destinations της TUI Cruises, τόνισε πώς τα μοντέλα ιδιωτικών προορισμών μπορούν να συνυπάρχουν με επιτυχία με τον τουρισμό σε ευρύτερες δημοφιλείς περιοχές. Η TUI έχει πρόσφατα αρχίσει να συμπεριλαμβάνει επισκέψεις σε ιδιωτικά νησιά στα δρομολόγιά της στην Αραβική Θάλασσα και ο Marcus Puttich εκτίμησε ότι το μοντέλο είναι πολλά υποσχόμενο για αυτήν την περιοχή. «Αν το κάνετε σωστά και το συνδέσετε με την κουλτούρα και την τουριστική ελκυστικότητα της περιοχής, μπορεί να είναι μια αρκετά επιτυχημένη επιλογή», είπε.
Ωστόσο, η Ana Karina Santini, Associate VP for International Destination Development του Royal Caribbean Group εξέφρασε μια πιο επιφυλακτική άποψη, σημειώνοντας ότι ενώ τα ιδιωτικά νησιά μεταμόρφωσαν την εμπειρία κρουαζιέρας στην Καραϊβική, η αναπαραγωγή του μοντέλου στη Μεσόγειο –ή σε άλλες ευρωπαϊκές περιοχές– παρουσιάζει μοναδικές προκλήσεις. Από τις προκλήσεις βιωσιμότητας έως τους περιορισμούς στις υποδομές, υπάρχουν παράγοντες που αποτελούν εμπόδια για το μοντέλο του επισκέψιμου ιδιωτικού νησιού. «Κανείς δεν έχει αποδείξει ακόμα ότι αυτό μπορεί να λειτουργήσει», είπε, επισημαίνοντας τις πολλές αβεβαιότητες που αντιμετωπίζουν όσοι επιχειρούν να εφαρμόσουν αυτό το μοντέλο αλλού.
Η Sandi Weir, Senior Director of Global Government Relations & Public Affairs της Norwegian Cruise Line Holdings (NCLH), υπογράμμισε τα ευρύτερα οφέλη από την ανάπτυξη των ιδιωτικών νησιών. Περιέγραψε πώς οι δραστηριότητες της εταιρείας στις Μπαχάμες και το Μπελίζ έχουν προσφέρει ευκαιρίες απασχόλησης στις τοπικές κοινότητες –από μηχανικούς έως εξειδικευμένους τεχνίτες–, ώστε οι τοπικές οικονομίες να μην εξαρτώνται μόνο από τον τουρισμό. «Τα οφέλη για τις τοπικές κοινότητες πηγαίνουν προς πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις», σημείωσε, προτείνοντας ένα σχέδιο για το πώς ο τουρισμός κρουαζιέρας μπορεί να αποτελέσει καταλύτη για ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς.
Η Barbara Buczek, Chief Destination Experiences Officer της Cruise Saudi, σημείωσε ότι ο έντονα νεανικός πληθυσμός της Σαουδικής Αραβίας –σχεδόν 70% κάτω των 35 ετών– επαναπροσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο το κοινό της περιοχής ανακαλύπτει και απολαμβάνει τα ταξίδια κρουαζιέρας. «Ο τρόπος με τον οποίο οι νέοι μας βιώνουν τα ταξίδια είναι πολύ διαφορετικός από ό,τι στις παραδοσιακές αγορές κρουαζιέρας», εξήγησε. «Βλέπουμε π.χ. αγοραστικό ενδιαφέρον που επηρεάζεται από διαφημίσεις που τοποθετούνται σε εφαρμογές παράδοσης φαγητού, καθώς και μια αυξανόμενη τάση κρατήσεων της τελευταίας στιγμής. Υπάρχει, επίσης, μια σημαντική αύξηση στα σόλο ταξίδια και στη ζήτηση για ξεχωριστές, μοναδικές εμπειρίες. Αυτή η γενιά θέλει να ταξιδέψει πιο ψαγμένα, πιο γρήγορα και πιο μακριά – αναζητά ταξίδια με νόημα, όχι μόνο τυπικές διακοπές».
Στο πάνελ με θέμα τα «Μικρά Πλοία», με Ελληνες και ξένους ομιλητές, συζητήθηκε η αυξανόμενη ζήτηση για boutique κρουαζιέρες, συζητώντας πώς τα μικρότερα πλοία μπορούν να προσφέρουν εξατομικευμένες εμπειρίες και πρόσβαση σε λιγότερο γνωστά λιμάνια, συμβάλλοντας έτσι στη διαφοροποίηση των δρομολογίων κρουαζιέρας.
Το Posidonia Sea Tourism Forum (PSTF) συνεχίζεται αύριο με περισσότερες συζητήσεις σε πάνελ, περιφερειακά εργαστήρια και κλειστές συζητήσεις στρογγυλής τράπεζας, για θέματα όπως η εξέλιξη των κανονισμών, η καινοτομία στον σχεδιασμό πλοίων και η ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας.
Με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης και του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου, το PSTF είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό συνέδριο – είναι καταλύτης για την εξέλιξη του κλάδου.
