Επιμέλεια: Γιούλα Ζαχιώτη
Από τους σιδηροδρόμους και τα αυτοκίνητα μέχρι τα μέταλλα, τον άνθρακα, τα διαμάντια και το τσιμέντο, μερικές από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες της Ρωσίας θέτουν τους εργαζομένους τους σε αναγκαστική άδεια άνευ αποδοχών ή τους απολύουν, καθώς η ρωσική οικονομία βουλιάζει λόγω του πολέμου στην Ουκρανία ενώ η εγχώρια ζήτηση μειώνεται και οι εξαγωγές στερεύουν.
Σύμφωνα με το Reuters, oι προσπάθειες μείωσης του κόστους εργασίας δείχνουν την πίεση που δέχεται η οικονομία της Ρωσίας, καθώς ο πόλεμος όχι μόνο δεν τελειώνει, αλλά αναγκάζει τη Μόσχα να ξοδεύει περισσότερα λόγω της στρατιωτικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ με το Κίεβο.
Αυτό έχει αρνητικές συνέπειες στον άλλοτε ισχυρό βιομηχανικό τομέα της χώρας, που αποτελούσε τον καθρέφτη της Ρωσικής οικονομίας. Σήμερα, τουλάχιστον έξι βιομηχανικοί κολοσσοί σε τομείς της εξόρυξης και των μεταφορών, έχουν ήδη μειώσει την εργάσιμη εβδομάδα για να γλιτώσουν το κόστος μισθών χωρίς να αυξήσουν την ανεργία.
Η Cemros, η μεγαλύτερη τσιμεντοβιομηχανία της Ρωσίας, έχει μεταβεί σε 4ήμερη εβδομάδα εργασίας μέχρι το τέλος του έτους για να διατηρήσει το προσωπικό εν μέσω μιας απότομης ύφεσης στον κατασκευαστικό κλάδο και μιας αύξησης των εισαγωγών τσιμέντου.
«Αυτό είναι ένα απαραίτητο μέτρο κατά της κρίσης», δήλωσε ο εκπρόσωπος της Cemros, Σεργκέι Κόσκιν. «Ο στόχος είναι να διατηρήσουμε όλο το προσωπικό μας». Η εταιρεία έχει 13.000 εργαζομένους και 18 εργοστάσια σε όλη τη Ρωσία.
Ο Κόσκιν δήλωσε ότι οι αυξημένες εισαγωγές από χώρες όπως η Κίνα, το Ιράν και η Λευκορωσία, σε συνδυασμό με τη μείωση της κατασκευής νέων κατοικιών, έχουν περιορίσει τη ζήτηση για τσιμέντο. Η Cemros αναμένει ότι η Ρωσία θα καταναλώσει λιγότερους από 60 εκατομμύρια τόνους τσιμέντου φέτος, αντόστοιχο με εκείνο στη διάρκεια της πανδημίας COVID.
Μειώνεται η εμπιστοσύνη στον Πούτιν
Αυτό είναι ένα σκληρό χτύπημα για τους Ρώσους που χάνουν την εμπιστοσύνη τους στον Πούτιν και στην επιλογή του να συνεχίσει τον πόλεμο. Το γεγονός, ότι τα περισσότερα εργοστάσια βαριάς βιομηχανίας της Ρωσίας, ιδρύθηκαν κατά τη διάρκεια της εκβιομηχάνισης της Σοβιετικής Ρωσίας από τον Ιωσήφ Στάλιν τη δεκαετία του 1930, η κατάρρευσή τους φαντάζει στους Ρώσους ως το τέλος μιας εποχής.
Από τον Ιανουάριο του 2025, ο Πούτιν είχε εκφράσει ανησυχίες για τις επιπτώσεις που έχουν πλέον οι δυτικές κυρώσεις στην οικονομία, η οποία κατάφερνε να βγαίνει αλώβητη τα προηγούμενα χρόνια. Όμως τώρα, το Κέντρο Μακροοικονομικής Ανάλυσης και Βραχυπρόθεσμων Προβλέψεων της Ρωσίας – ένας ισχυρός ερευνητικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός – διαπιστώνει ότι οι τομείς της οικονομίας που δεν συνδέονται με τον στρατό έχει συρρικνωθεί κατά 5,4% από την αρχή του έτους ενώ προβλέπει σημαντική επιβράδυνση της αύξησης του ΑΕΠ στο 0,7%-1,0% φέτος.
Σε ύφεση η οικονομία
Κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων θητειών του Πούτιν ως προέδρου, από το 2000 έως το 2008, η οικονομία της Ρωσίας εκτοξεύτηκε στα 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια από λιγότερο από 200 δισεκατομμύρια δολάρια το 1999.
Σήμερα, το ΑΕΠ της Ρωσίας είναι τώρα 2,2 τρισεκατομμύρια δολάρια, περίπου στο ίδιο επίπεδο που ήταν το 2013, το έτος πριν από την προσάρτηση της Κριμαίας.
Το 2022, το έτος που ο Πούτιν διέταξε την αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία, η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 1,4%, αλλά στη συνέχεια ξεπέρασε τον μέσο όρο της ομάδας G7 καταγράφοντας ανάπτυξη 4,1% το 2023 και 4,3% το 2024. εν μέσω πολέμου Όμως το 2015 δεν είναι μια καλή χρονιά για την οικονομία καθώς η ανάπτυξη, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών, θα μειωθεί σε μόλις 1,0%. Η ανεργία ωστόσο, έχει μειωθεί στο ιστορικό χαμηλό του 2,1%.
Ο Πούτιν έχει απορρίψει δημόσια τις προειδοποιήσεις ανώτερων τραπεζιτών ότι η οικονομία της Ρωσίας βρίσκεται σε στασιμότητα και υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση επιβραδύνει την οικονομία για να διατηρήσει τον έλεγχο του πληθωρισμού – που προβλέπεται στο 6,8% φέτος.
Ο βιομηχανικός τομέας όμως βρίσκεται αντιμέτωπος με υψηλά επιτόκια και ισχυρό ρούβλι, την πτώση της εγχώριας ζήτησης, τις αδύναμες εξαγωγικές αγορές λόγω των κυρώσεων και τις φθηνές κινεζικές εισαγωγές, που βυθίζουν την αντίστοιχη ρωσική παραγωγή.
Η βαριά βιομηχανία σε απόγνωση
Οι Ρωσικοί Σιδηρόδρομοι, οι οποίοι έχουν 700.000 υπαλλήλους, έχουν ζητήσει από το προσωπικό στα κεντρικά τους γραφεία να παίρνουν τρεις επιπλέον ημέρες άδειας άνευ αποδοχών ανά μήνα, εκτός από τις αργίες και τις μη εργάσιμες ημέρες.
H αυτοκινητοβιομηχανία Γκόρκι (GAZ), ένας κορυφαίος κατασκευαστής φορτηγών που απασχολεί τουλάχιστον 20.000 άτομα, άλλαξε σε 4ήμερη εβδομάδα εργασίας τον Αύγουστο, για να επιστρέψει σε 5ήμερη τον Οκτώβριο- όπως και η κατασκευάστρια φορτηγών Kamaz, με περίπου 30.000 υπαλλήλους.
Το συνδικάτο της Avtovaz, της μεγαλύτερης αυτοκινητοβιομηχανίας της Ρωσίας με περίπου 40.000 υπαλλήλους, επιβεβαίωσε στο Reuters ότι ξεκίνησε την 4ήμερη εβδομάδα εργασίας από τις 29 Σεπτεμβρίου.
Η Alrosa, ο μεγαλύτερος παραγωγός ακατέργαστων διαμαντιών στον κόσμο, μείωσε τη μισθοδοσία της κατά 10% σε όλο το προσωπικό που δεν εμπλέκεται άμεσα με την εξόρυξη ενώ μείωσε και τις εργάσιμες ημέρες. Επίσης, σταμάτησε τις εργασίες σε λιγότερο κερδοφόρες αποθήκες την άνοιξη και το καλοκαίρι σε μια προσπάθεια να περιορίσει τις απολύσεις.
Η Sveza, μία από τις κορυφαίες εταιρείες ξυλείας και χαρτιού της Ρωσίας, έκλεισε ένα εργοστάσιο κόντρα πλακέ στο Τιουμέν, μια πόλη της Σιβηρίας 1.700 χλμ. ανατολικά της Μόσχας, τον περασμένο μήνα λόγω της απότομης μείωσης της ζήτησης επίπλων, με πάνω από 300 εργαζομένους να μένουν άνεργοι.
Εκτός από τις απολύσεις οι εργαζόμενοι έρχονται αντιμέπωποι και με καθυστερήσεις στις πληρωμές που έχουν ξεκινήσει από τα τέλη Αυγούστου και ανήλθαν σε 1,64 δισεκατομμύρια ρούβλια, αύξηση 1,15 δισεκατομμυρίων ρούβλωνι, ή 3,3 φορές, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι.
Πόλεις βάζουν «λουκέτο»
Το γεγονός ότι η βαριά βιομηχανία είναι συνήθως ο βασικός (αν όχι μοναδικός) εργοδότης σε πόλεις και κωμοπόλεις σε όλη την Ρωσία και τα Ουράλια, έχει ως αποτέλεσμα ολόκληρες πόλεις και περιοχές να μην μπορούν να λειτουργήσουν.
Σε προηγούμενες υφέσεις, η Ρωσία έχει διασώσει μεγάλους εργοδότες για να περιορίσει την παράλυση σε ολόκληρες περιοχές.
Οι Ρωσικοί Σιδηρόδρομοι και οι αυτοκινητοβιομηχανίες έλαβαν κρατικά χρήματα στη διάρκεια της παγκόσμιας κρίσης του 2008-2009 για να αποφύγουν τις μαζικές απολύσεις. Το 2022, η Ρωσία ζήτησε από τις αυτοκινητοβιομηχανίες να θέσουν σε προσωρινή άδεια άνευ αποδοχών κι όχι να απολύσουν, το προσωπικό.
Οι τρέχουσες οικονομικές πιέσεις έχουν ήδη αναγκάσει την κυβέρνηση να παρέμβει και πάλι, σε ολόκληρη την οικονομία, καθώς αυτή τη φορά οι τομείς που χρειάζονται κρατική ενίσχυση είναι πολλοί και διαφορετικοί.
Ωστόσο, ο τομέας του άνθρακα, ο οποίος απασχολεί περίπου 150.000 άτομα, έχει πληγεί περισσότερο από όλους καθώς οι εξαγωγές έχουν μειωθεί κατακόρυφα.
Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Αλεξάντερ Νόβακ ανέφερε στον Πούτιν τον Απρίλιο ότι περισσότερες από 30 επιχειρήσεις – που απασχολούν περίπου 15.000 άτομα και παράγουν σχεδόν 30 εκατομμύρια μετρικούς τόνους ετησίως – κινδυνεύουν με πτώχευση.
Άνθρακας και χάλυβας
Στη λεκάνη Κουζνέτσκ της Σιβηρίας,, η οποία κατέχει μερικά από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα άνθρακα στον κόσμο, οι 18 από τις 151 επιχειρήσεις έχουν κλείσει ενώ σύμφωνα με τον Αλεξάντερ Κότοφ, της συμβουλευτικής εταιρείας NEFT Research, 19.000 εργάτες άνθρακα απολύθηκαν το πρώτο εξάμηνο του 2025.
«Αν δεν αρχίσουμε να σώζουμε επειγόντως τη βιομηχανία άνθρακα, θα μπορούσε να πληγεί από ένα κύμα κρίσης», δήλωσε ο Κότοφ.
Η Mechel (MTLR.MM), μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες εξόρυξης άνθρακα, ανέφερε επιδεινούμενες απώλειες τον Αύγουστο και δήλωσε ότι ανέστειλε την παραγωγή σε ένα από τα ορυχεία της και μείωσε τις δραστηριότητες που δεν απέφεραν κέρδος, απολύοντας εκατοντάδες εργαζομένους.
Στην τεράστια χαλυβουργία της Ρωσίας, υπάρχουν επίσης σημάδια προβλημάτων. Η Ρωσία εξετάζει ένα μορατόριουμ στις πτωχεύσεις στη μεταλλουργική βιομηχανία και μια σειρά από άλλα μέτρα καθώς η χώρα είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος παραγωγός χάλυβα στον κόσμο, με παραγωγή περίπου 71 εκατομμυρίων τόνων το 2024.
