Να καθαρογραφεί η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) για τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (ΝΟΚ), αναμένει η αγορά, προκειμένου να ανοίξει τον δρόμο για την επανεκκίνηση της οικοδομικής δραστηριότητας σε πολλές περιοχές της χώρας. Το ΣτΕ ενέκρινε το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα που ρυθμίζει τα κίνητρα δόμησης, θέτοντας όμως συγκεκριμένες προϋποθέσεις, ώστε να διασφαλιστεί τόσο η νομιμότητα όσο και η περιβαλλοντική ισορροπία.
Στο επίκεντρο βρίσκεται η ημερομηνία – ορόσημο της 11ης Δεκεμβρίου 2024. Όσοι έχουν οικοδομικές άδειες και έχουν ξεκινήσει εργασίες έως τότε —δηλαδή έχουν τεκμηριωμένη εκσκαφή, θεμελίωση ή άλλη ουσιαστική έναρξη έργου— θα μπορούν να χτίσουν με τα προβλεπόμενα μπόνους (πρόσθετα τετραγωνικά ή ύψος), χωρίς επιπλέον οικονομικές επιβαρύνσεις. Η τεκμηρίωση μπορεί να γίνει με γνωστοποιήσεις, ηλεκτρονικές υποβολές, αεροφωτογραφίες ή συμβάσεις με βεβαιωμένη ημερομηνία.
Αντίθετα, όσοι διαθέτουν άδειες αλλά δεν έχουν ξεκινήσει εργασίες μέχρι την παραπάνω ημερομηνία, χάνουν τα κίνητρα δόμησης και υποχρεούνται σε αναθεώρηση της άδειας. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι δεν θα μπορούν να αξιοποιήσουν τα μπόνους που προέβλεπε ο ΝΟΚ.
| Με έναρξη εργασιών έως 11 Δεκεμβρίου 2024 | Χτίζουν με το bonus |
| Χωρίς έναρξη εργασιών έως 11 Δεκεμβρίου 2024 | Αναθεώρηση της άδειας + Απώλεια των bonus |
| Χωρίς έναρξη εργασιών έως 11 Δεκεμβρίου 2024, αλλά με άδειες ενταγμένες σε προγράμματα χρηματοδότησης | Χτίζουν με το bonus + Πληρώνουν Περιβαλλοντικό Τέλος (15%) |
| “Μπλοκαρισμένες” οικοδομές από προσφυγές | Χτίζουν με το bonus (αφού προηγηθεί γνωμοδότηση κεντρικού συμβουλίου) + Πληρώνουν Περιβαλλοντικό Τέλος (8%) |
Υπάρχουν όμως δύο ειδικές κατηγορίες που αποτελούν την «ενδιάμεση ζώνη»:
Πρώτον, οι άδειες που έχουν ενταχθεί σε προγράμματα χρηματοδότησης (όπως ΕΣΠΑ ή Ταμείο Ανάκαμψης), οι οποίες δεν έχουν ξεκινήσει εργασίες αλλά μπορούν να χτίσουν με τα μπόνους υπό την προϋπόθεση ότι θα καταβάλουν περιβαλλοντικό ισοδύναμο ύψους 15 %. Πρόκειται για ένα νέο εργαλείο που θεσπίζεται με το διάταγμα, προβλέποντας ότι οι ιδιοκτήτες ή οι επενδυτές που αξιοποιούν τα κίνητρα δόμησης θα πληρώνουν ένα ποσό υπέρ του δήμου μέσω ειδικού λογαριασμού στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, το οποίο θα διατίθεται για έργα περιβαλλοντικής αναβάθμισης, αναπλάσεις και δημιουργία πρασίνου.
Δεύτερον, όσες άδειες είχαν «μπλοκάρει» λόγω προσφυγών ή είχαν ακυρωθεί από δικαστικές αποφάσεις, αλλά είχαν ξεκινήσει οικοδομικές εργασίες πριν την κρίσιμη ημερομηνία, μπορούν επίσης να συνεχιστούν με τα μπόνους, εφόσον πληρωθεί περιβαλλοντικό ισοδύναμο 8 %. Έτσι, έργα που βρίσκονταν σε εκκρεμότητα σε περιοχές όπως ο Άλιμος, η Βάρη–Βούλα–Βουλιαγμένη, η Κηφισιά ή το κέντρο της Αθήνας, μπορούν πλέον να ξεμπλοκάρουν (αφού προηγηθεί μια γνωμοδότηση) και να προχωρήσουν υπό σαφές και ελεγχόμενο πλαίσιο.
Το ΣτΕ, παρότι άναψε το «πράσινο φως» για την εφαρμογή του διατάγματος, έθεσε επιφυλάξεις. Έτσι, σε περιπτώσεις κατ’ εξαίρεση νομιμοποίησης απαιτείται περιβαλλοντική προεκτίμηση για να διαπιστωθεί αν χρειάζεται Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Με αυτό τον τρόπο το ανώτατο δικαστήριο επιχειρεί να θωρακίσει θεσμικά τη διαδικασία, ώστε οι εξαιρέσεις να μη λειτουργήσουν εις βάρος του περιβάλλοντος.
Η απόφαση αυτή δημιουργεί ένα σαφέστερο και πιο σταθερό πλαίσιο για τον κλάδο των κατασκευών. Οι ιδιοκτήτες και επενδυτές που είχαν σταματήσει έργα λόγω δικαστικών εμπλοκών μπορούν να συνεχίσουν, υπό προϋποθέσεις, καταβάλλοντας το αντίστοιχο περιβαλλοντικό τέλος. Οι δήμοι αποκτούν νέους πόρους για πράσινες παρεμβάσεις, ενώ η αγορά ακινήτων αποκτά επιτέλους ρυθμιστική σαφήνεια. Ωστόσο, όσοι δεν κινηθούν εγκαίρως —μέχρι την 11η Δεκεμβρίου 2024— θα βρεθούν αντιμέτωποι με απώλεια προνομίων και ανάγκη αναθεώρησης των σχεδίων τους.
