Τελικά, αλλάζουν τα όνειρά μας όσο μεγαλώνουμε;
Η απάντηση είναι ναι και οι επιστήμονες αρχίζουν μόλις τώρα να καταλαβαίνουν το γιατί.
Από παιδικούς εφιάλτες με τέρατα κάτω από το κρεβάτι μέχρι ενήλικα άγχη με προθεσμίες και ευθύνες, όλοι έχουμε νιώσει ότι το περιεχόμενο των ονείρων μας αντικατοπτρίζει τις φάσεις της ζωής μας. Ωστόσο, η επιστημονική έρευνα γύρω από τις αλλαγές των ονείρων με την ηλικία παραμένει, όπως αποδεικνύεται, ασυνήθιστα περιορισμένη.
«Το ονειρεύεσθαι εξαρτάται από συστήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη φαντασία, τη μνήμη και το συναίσθημα όλα αυτά αλλάζουν με την ηλικία», εξηγεί στο Live Science ο δρ. Giulio Bernardi, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας SPACE στην Ιταλία. «Παρόλα αυτά, λίγες μελέτες έχουν εξετάσει συστηματικά την εξέλιξη των ονείρων σε όλη τη διάρκεια της ζωής».
Όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα δείχνουν ότι ο τρόπος που ονειρευόμαστε και κυρίως ο τρόπος που θυμόμαστε τα όνειρά μας αλλάζει καθοριστικά με τα χρόνια. Οι νεότεροι βλέπουν πιο έντονα και συναισθηματικά όνειρα, ενώ οι μεγαλύτεροι τείνουν να ανακαλούν πιο σύνθετες αλλά λιγότερο φορτισμένες ιστορίες.
Μία από τις επικρατέστερες θεωρίες, η «υπόθεση της συνέχειας», υποστηρίζει ότι τα όνειρά μας αντικατοπτρίζουν την καθημερινότητά μας: μια χαλαρή περίοδος γεννά ήρεμα όνειρα, ενώ το άγχος της δουλειάς μάς μεταφέρει… πίσω στο γραφείο ακόμη και στον ύπνο μας. Αλλά η θεωρία αυτή δεν εξηγεί ολοκληρωμένα γιατί τα όνειρα μεταμορφώνονται όσο ωριμάζουμε.
Στα παιδιά, όπως έδειξαν οι κλασικές έρευνες του David Foulkes, τα όνειρα είναι απλά και γεμάτα αντικείμενα, ζώα και βασικές αλληλεπιδράσεις. Καθώς όμως φτάνουμε στην εφηβεία, τα όνειρα πληθαίνουν, γίνονται πιο έντονα και συχνά γεμάτα φόβους, καταδίωξη ή πτώση εικόνες που αντικατοπτρίζουν την εσωτερική αναταραχή αυτής της περιόδου.
Οι ενήλικες, από την άλλη, βλέπουν όνειρα που αντικατοπτρίζουν την πραγματική ζωή σχεδόν με ψυχρή ακρίβεια: αργοπορίες, ατελείωτες προσπάθειες να ολοκληρώσουν κάτι, καθημερινές καταστάσεις. Οι εφιάλτες υπάρχουν, αλλά η «δραματικότητα» της εφηβείας μειώνεται.
Στην τρίτη ηλικία, τα όνειρα αραιώνουν και πολλοί άνθρωποι αναφέρουν τα λεγόμενα «λευκά όνειρα»: νιώθουν ότι ονειρεύτηκαν, αλλά δεν θυμούνται τίποτα συγκεκριμένο. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στην ποιότητα του ύπνου αλλά και στην εξασθενημένη ικανότητα ανάκλησης.
«Αυτό που έχουμε δεν είναι το όνειρο, αλλά η αναφορά του ονείρου η μνήμη του», τονίζει ο Michael Schredl από το Central Institute of Mental Health της Γερμανίας. Και αυτή η μνήμη, όπως και όλες οι άλλες, αλλάζει με την ηλικία.
Στο τέλος της ζωής, τα όνειρα συχνά παίρνουν έναν απρόσμενα παρηγορητικό χαρακτήρα. Πολλοί βλέπουν αγαπημένα πρόσωπα που έχουν φύγει, ή εικόνες προετοιμασίας για ένα ταξίδι ονειρικές μεταφορές για την εσωτερική διαδικασία αποχαιρετισμού.
Τα όνειρα, τελικά, δεν είναι απλώς τυχαία φανταστικά σενάρια: είναι ένας καθρέφτης της πορείας μας, από την παιδική φαντασία μέχρι τους τελευταίους στοχασμούς της ζωής.
