Μια σημαντική δικαστική απόφαση εξέδωσε το Αυτόφωρο Μονομελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών, κηρύσσοντας αθώο έναν αιτούντα άσυλο, επιζώντα του ναυαγίου της Πύλου, ο οποίος είχε παραπεμφθεί με τις αυστηρές διατάξεις του νέου νόμου του Υπουργείου Μετανάστευσης (ν. 5226/2025).
Η υπόθεση, την οποία υποστήριξε νομικά το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), αναδεικνύει τις γκρίζες ζώνες της νέας νομοθεσίας, η οποία ποινικοποιεί την «παραμονή χωρίς νόμιμες διατυπώσεις» με ποινές φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών, χωρίς δυνατότητα αναστολής.
Από το ναυάγιο της Πύλου στο εδώλιο
Ο κατηγορούμενος, ο οποίος έφτασε στην Ελλάδα ως ασυνόδευτος ανήλικος μετά την τραγωδία της Πύλου, βρέθηκε αντιμέτωπος με τη Δικαιοσύνη παρά το γεγονός ότι είχε ακολουθήσει τις προβλεπόμενες νόμιμες διαδικασίες.
Σύμφωνα με το ΕΣΠ, ο νεαρός πρόσφυγας είχε ήδη υποβάλει αίτημα για την καταγραφή της αίτησης ασύλου του μέσω της επίσημης πλατφόρμας του Υπουργείου, πολύ πριν τη σύλληψή του. Ωστόσο, εξαιτίας της τεράστιας καθυστέρησης των διοικητικών αρχών, η ημερομηνία για την πλήρη καταγραφή του αιτήματος είχε οριστεί για τον Μάρτιο του 2026. Ενόσω τελούσε σε κατάσταση αναμονής, συνελήφθη και διώχθηκε ποινικά για «παράνομη διαμονή».
Το σκεπτικό της αθώωσης
Το Δικαστήριο αναγνώρισε την ιδιότητα του κατηγορουμένου ως αιτούντος άσυλο, κρίνοντας ότι η παραμονή του στη χώρα καλύπτεται από το πνεύμα του νόμου, παρά το γεγονός ότι η τυπική καταγραφή εκκρεμούσε. Η απόφαση αυτή θεωρείται κομβική για τους εξής λόγους:
Αναγνώριση της «ψηφιακής αναμονής»: Το δικαστήριο δέχθηκε ότι ο πολίτης είχε πράξει το καθήκον του εισερχόμενος στην πλατφόρμα του Υπουργείου. Η αδυναμία της Διοίκησης να τον καλέσει πριν το 2026 δεν μπορεί να μετακυλίεται ως ποινική ευθύνη στον ίδιο.
Η «παγίδα» της μη αναστολής: Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι η αθώωση απέτρεψε μια βέβαιη φυλάκιση. Με βάση τον ν. 5226/2025, τυχόν καταδικαστική απόφαση θα επέβαλλε ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών χωρίς αναστολή, οδηγώντας τον επιζώντα του ναυαγίου απευθείας στις φυλακές, χωρίς το δικαστήριο να έχει το δικαίωμα να αναστείλει την ποινή.
Το «φίλτρο» της νομικής συνδρομής: Όπως επισημαίνει το ΕΣΠ, η αθώωση επετεύχθη μόνο επειδή υπήρχε εξειδικευμένη νομική εκπροσώπηση που μπόρεσε να εξηγήσει τη δαιδαλώδη διοικητική διαδικασία, ένα προνόμιο που δεν είναι αυτονόητο για όλους τους κατηγορούμενους σε παρόμοιες υποθέσεις.
Κριτική στον νέο νόμο (ν. 5226/2025)
Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες επαναφέρει την κριτική του απέναντι στον νέο νόμο, τονίζοντας ότι οι διατάξεις για την ποινικοποίηση της παραμονής έρχονται σε ευθεία αντίθεση με το Διεθνές και Ενωσιακό Δίκαιο.
Όπως υπογραμμίζουν οι εκπρόσωποι του ΕΣΠ, η συγκεκριμένη υπόθεση επιβεβαιώνει τους φόβους ότι η νέα νομοθεσία οδηγεί σε αχρείαστη επιβάρυνση των δικαστηρίων και σε κατάφορες παραβιάσεις της αρχής της αναλογικότητας, στοχοποιώντας ανθρώπους που έχουν ήδη υποστεί το τραύμα της προσφυγιάς και των ναυαγίων.
