Ανεξάρτητα με την πολιτική διάσταση που έχει πάρει τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα το θέμα των υποκλοπών, με κατηγορίες που χτυπάνε απευθείας το Μαξίμου, πάντοτε υπάρχει υποψία ή υπόνοια, ότι κάποιος μπορεί να παρακολουθεί το κινητό τηλέφωνό μας ή υποκλέπτει τα γραπτά μας μηνύματα. Παλαιότερα ήταν μια πολύ εύκολη ιστορία για τα σταθερά τηλέφωνα, με τα τσιμπιδάκια στα ΚΑΦΑΟ. Στις εποχές της κινητής τηλεφωνίας οι υποκλοπές πήραν άλλη διάσταση με την αποστολή και εμφύτευση παράνομων λογισμικών, όπως το Predator. Υποκλοπές που γίνονται από την ΕΥΠ για λόγους εθνικής ασφάλειας, από το βαλιτσάκι της αντιτρομοκρατικής της ελληνικής αστυνομίας για πάσης φύσεως τρομοκρατικές/εγκληματικές οργανώσεις/μαφίες, αλλά και υποκλοπές από ιδιώτες ντέντεκτιβ για προσωπικές παρακολούθησεις. Κανείς δεν άκουσε την πληρωμή ντετέκτιβ για να πιαστεί ο άπιστος ή άπιστος σύζυγος; Υπάρχει κάποιος που εκτός από την κρατική παρακολούθηση, πιστεύει ότι δεν γίνονται και ιδιωτικές; Ακόμα κι από εκβιαστές του διαδικτύου;
Ας μη γελιόμαστε. Η υποκλοπή συνομιλιών/μηνυμάτων σε κινητά τηλέφωνα είναι δυνατή, αλλά όχι απλή. Συνήθως απαιτείται είτε:
- Εγκατάσταση κατασκοπευτικού λογισμικού (spyware) στο κινητό.
- Παράνομη παρακολούθηση από τον πάροχο ή μέσω ειδικού εξοπλισμού (π.χ. IMSI catchers).
Εύλογο, φυσικά και το ερώτημα, με ποιό τρόπο θα το καταλάβει κάποιος, ότι το τηλέφωνο του είναι παγιδευμένο. Τα σημάδια είναι αρκετά. Ως ένδειξη και όχι πάντα ως απόδειξη, όπως:
- Αυξημένη κατανάλωση μπαταρίας χωρίς εμφανή λόγο.
- Ανεξήγητη χρήση δεδομένων (το κινητό στέλνει κρυφά πληροφορίες).
- Υπερθέρμανση ακόμα κι όταν δεν το χρησιμοποιείς.
- Περίεργοι θόρυβοι ή παρεμβολές κατά τη διάρκεια κλήσεων.
- Αργές επιδόσεις ή εφαρμογές που ανοίγουν/κλείνουν μόνες τους.
Όπως λένε οι ειδικοί με την κινητή τηλεφωνία, χρήσιμο είναι να γίνεται και έλεγχος των ρυθμίσεων και των εφαρμογών. Για παράδειγμα:
- Έλεγχος αν υπάρχουν εφαρμογές που δεν θυμάται ο κάτοχος του κινητού, να εγκατέστησε.
- Έλεγχος στις ρυθμίσεις Δικαιωμάτων εφαρμογών για ποια apps έχουν πρόσβαση σε μικρόφωνο, κάμερα, SMS, τοποθεσία.
- Έλεγχος,στα στατιστικά χρήσης δεδομένων για ποιες εφαρμογές καταναλώνουν πολλά MB χωρίς λόγο.
Εκτός από αυτά που παραθέτω, οι ειδικοί παραπέμπουν και στους Κώδικες δικτύου (USSD). Με λίγα λόγια υπάρχουν μερικοί κώδικες που μπορούμε να πληκτρολογήσουμε στο κινητό μας, για να διαπιστώσουμε όχι «χακάρισμα», αλλά για να μας βοηθήσουν να δούμε αν υπάρχει ύποπτη προώθηση.
- *#21# δείχνει αν προωθούνται κλήσεις/SMS σε άλλον αριθμό.
- *#62# δείχνει ποιος λαμβάνει κλήσεις/SMS όταν το τηλέφωνο είναι εκτός δικτύου.
- ##002# ακυρώνει όλες τις προωθήσεις κλήσεων/SMS.
Πέρα από αυτές τις ενδεικτικές λειτουργίες που υποδεικνύει και η τεχνητή νοημοσύνη, υπάρχουν και τα εξειδικευμένα εργαλεία
- Εφαρμογές όπως Malwarebytes, Avast, Kaspersky μπορούν να βρουν spyware. Δεν υπάρχουν πολλά antivirus για iOS, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν εφαρμογές όπως το iVerify για να εντοπίδουμε ύποπτη συμπεριφορά.
- Για πιο προχωρημένο έλεγχο, χρειάζεται ψηφιακή ανάλυση από ειδικό (forensics).
Φυσικά υπάρχουν και οδηγίες για πρακτικά μέτρα προστασίας
- Κρατάμε το λογισμικό ενημερωμένο.
- Δεν εγκαθιστούμε εφαρμογές από ύποπτες πηγές.
- Απόφεύγουμε να πατάμε σε άγνωστα links ή συνημμένα.
- Χρησιμοποιούμε ισχυρό κωδικό/βιομετρική ασφάλεια.
- Αν υποπτευόμαστε σοβαρή παρακολούθηση, υπάρχει ως σκέψη η επαναφορά των εργοστασιακών ρυθμίσεων (factory reset). Αλλά ΠΡΟΣΟΧΗ – SOS. Σε αυτή την περίπτωση σβήνουμε/χάνουμε όλα τα δεδομένα
- Απεγκατάσταση της εφαρμογής / αφαίρεση προφίλ.
- Αλλαγή κωδικών σε email, social, τράπεζα κλπ.
- Αν είναι σοβαρό (π.χ. υποψία κρατικής παρακολούθησης), μόνο ειδικός σε ψηφιακή ανάλυση (forensics) μπορεί να το επιβεβαιώσει.
Και ένας πρακτικός οδηγός για τσεκάρισμα βήμα – βήμα είτε στο Android είτε σε iPhone. Πρακτικές κινήσεις, ώστε να μπορεί κάποιος λιγότερο γνώστης της λειτουργίας ενός κινητού, να δει μόνος του αν έχει μπει κάτι ύποπτο.
Android
- Έλεγχος εφαρμογών
- Πήγαινε: Ρυθμίσεις → Εφαρμογές.
- Κοίταξε τη λίστα για άγνωστες ή περίεργες εφαρμογές που δεν εγκατέστησες εσύ.
- Αν βρεις κάτι ύποπτο, αναζήτησέ το στο Google (πολλές φορές είναι spyware καμουφλαρισμένο).
- Δικαιώματα εφαρμογών
- Ρυθμίσεις → Απόρρητο → Δικαιώματα εφαρμογών.
- Δες ποιες έχουν πρόσβαση σε Μικρόφωνο, Κάμερα, SMS, Τοποθεσία.
- Αν κάποια άγνωστη εφαρμογή έχει πρόσβαση, αφαίρεσέ την.
- Κατανάλωση δεδομένων & μπαταρίας
- Ρυθμίσεις → Δίκτυο & Internet → Χρήση δεδομένων.
- Δες αν υπάρχει εφαρμογή που καταναλώνει δεδομένα χωρίς λόγο.
- Ρυθμίσεις → Μπαταρία → Χρήση μπαταρίας για ύποπτη δραστηριότητα.
iPhone
- Έλεγχος για προφίλ ή διαχείριση συσκευής
- Ρυθμίσεις → Γενικά → VPN & Διαχείριση συσκευής.
- Αν δεις προφίλ που δεν ξέρεις, είναι ύποπτο → διαγραφή.
- Έλεγχος μπαταρίας
- Ρυθμίσεις → Μπαταρία → Χρήση μπαταρίας ανά εφαρμογή.
- Αν εφαρμογές που δεν χρησιμοποιείς τρώνε πολλή μπαταρία, πιθανόν τρέχουν στο παρασκήνιο.
- Ενημερώσεις λογισμικού
- Ρυθμίσεις → Γενικά → Ενημέρωση λογισμικού.
- Η Apple διορθώνει συνεχώς κενά ασφαλείας
