Όταν οι αγρότες κλείνουν δρόμους, δεν «κόβουν» απλώς την κυκλοφορία. Κλείνουν (συμβολικά και κυριολεκτικά) την εφοδιαστική αλυσίδα, πιέζουν κυβερνήσεις, δοκιμάζουν αντοχές κοινωνιών. Στην Ελλάδα, το μπλόκο δεν είναι καινούργια λέξη. Είναι πολιτική πρακτική δεκαετιών. Και αν πάμε πιο πίσω, η αγροτική σύγκρουση γράφτηκε με αίμα: από τη δολοφονία του Μαρίνου Αντύπα το 1907 στη Θεσσαλία μέχρι το Κιλελέρ του 1910.
«Χειρότερο» μπλόκο δεν είναι πάντα το πιο «θορυβώδες». Συνήθως είναι ένας συνδυασμός:
- Διάρκειας (η χώρα “σέρνεται” για εβδομάδες),
- Σημείων-λαιμού μπουκαλιού (Τέμπη, σύνορα, λιμάνια, πρωτεύουσα),
- Οικονομικού κόστους (εμπόριο, μεταφορές, τουρισμός),
- Κοινωνικής έντασης/βίας,
- Πολιτικού αποτελέσματος (υποχωρήσεις, ανατροπές, νόμοι).
Με αυτό το «μέτρο», τα πιο βαριά επεισόδια, στην Ελλάδα και διεθνώς, βγάζουν ένα καθαρό μήνυμα: Όταν το χωράφι δεν βγαίνει, ο δρόμος γίνεται πεδίο διαπραγμάτευσης. Αλλά σε αυτά τα «βαριά επεισόδια» έχουμε ελληνικές ιστορικές υποθέσεις.
Η «υπόθεση Αντύπα» (1907): Ο Μαρίνος Αντύπας είναι ελληνική (και ειδικά θεσσαλική) ιστορία. Σοσιαλιστής δικηγόρος και δημοσιογράφος, βρέθηκε στην καρδιά του αγροτικού ζητήματος της εποχής και δολοφονήθηκε στον Πυργετό Λάρισας το 1907. Δεν ήταν «μπλόκο» με τη σημερινή έννοια, αλλά είναι η ρίζα: Η αγροτική πίεση ως σύγκρουση για επιβίωση, δικαιώματα, γη.
Κιλελέρ (1910): Η αγροτική διαμαρτυρία ως αιματηρό ορόσημο. Το Κιλελέρ στη Θεσσαλία το 1910 καταγράφεται ως μαζική αγροτική κινητοποίηση ενάντια στο καθεστώς των τσιφλικιών, με βίαιη καταστολή και νεκρούς/τραυματίες.Στην ιστορική μνήμη λειτουργεί σαν υπενθύμιση ότι το «αγροτικό» στην Ελλάδα δεν ήταν ποτέ μόνο «οικονομικό».
Τα μπλόκα του 1996: Αν υπάρχει χρονιά-σύμβολο για τη νεότερη Ελλάδα των τρακτέρ, είναι το 1996. Τα μπλόκα κράτησαν 3–4 εβδομάδες (μέσα Ιανουαρίου έως μέσα Φεβρουαρίου) και έμειναν ως «σημείο αναφοράς» που σφράγισε τις επόμενες δεκαετίες. Είναι η στιγμή που το μπλόκο παγιώνεται ως πολιτική μέθοδος: Μαζική παρουσία, κομβικά σημεία, διαπραγμάτευση με την κυβέρνηση.
2010: 30 ημέρες αποκλεισμών. Σύνορα και εθνικές σε παράλυση. Οι αποκλεισμοί έφτασαν τις 30 ημέρες και έληξαν χωρίς να ικανοποιηθούν πλήρως τα αιτήματα, με την κυβέρνηση να μιλά για «νίκη» απέναντι σε πιέσεις. Στην πράξη, ήταν ένα από τα πιο επίμονα «τεστ αντοχής» της εποχής της κρίσης.
2016: μπλόκα πανελλαδικά. Φορολογικό/ασφαλιστικό και συγκρούσεις στην Αθήνα. Η χρονιά πουοι κινητοποιήσεις εξαπλώθηκαν σε κομβικά σημεία και συνδέθηκαν ανοιχτά με το ασφαλιστικό/φορολογικό. Αλλά υπήρξαν και συγκρούσεις με ΜΑΤ στην Αθήνα σε κινητοποιήσεις αγροτών.
Παγκόσμιο επίπεδο: τα μπλόκα που «έγραψαν» ιστορία
Ινδία (2020–2021): η μεγαλύτερη διάρκεια, η πιο βαριά πίεση
Οι αγροτικές διαμαρτυρίες στην Ινδία κράτησαν από Αύγουστο 2020 έως Δεκέμβριο 2021, με μαζικές καθιστικές κινητοποιήσεις και μπλοκάρισμα οδικών αξόνων στις εισόδους του Δελχί, ενώ κατέληξαν σε ανάκληση των αγροτικών νόμων. Ήταν το παράδειγμα του πώς ένας αποκλεισμός γίνεται μακρόχρονη «πολιορκία» πολιτικής απόφασης.
Ευρώπη (2024)
Τον Ιανουάριο του 2024, οι Γάλλοι αγρότες έκλεισαν αυτοκινητόδρομους και πίεσαν την κυβέρνηση με εικόνες τρακτέρ που πλησίαζαν το Παρίσι.
Στη Γερμανία, οι αγρότες ξεκίνησαν εβδομάδα πανεθνικών διαμαρτυριών με τρακτέρ που μπλόκαραν δρόμους και ράμπες, ως αντίδραση σε περικοπές/αλλαγές στις επιδοτήσεις και φοροαπαλλαγές.
Η ευρωπαϊκή εικόνα του 2024 είχε και σύνορα: αποκλεισμούς σε περάσματα Βελγίου–Ολλανδίας και κλιμάκωση σε πολλές χώρες ταυτόχρονα.
ΗΠΑ (Tractorcade, 1978–1979): όταν τα τρακτέρ πήγαν στην Ουάσιγκτον
Πολύ πριν τα social media, οι Αμερικανοί αγρότες έκαναν “Tractorcade”: Το 1979 χιλιάδες τρακτέρ κατευθύνθηκαν στην Ουάσιγκτον και οι αρχές τα περιόρισαν στο National Mall.Ήταν από τις πρώτες φορές που ο αγροτικός ακτιβισμός «κατέλαβε» συμβολικά την πρωτεύουσα μιας υπερδύναμης.
Γιατί τα μπλόκα επανέρχονται πάντα;
Γιατί είναι το πιο καθαρό “μοχλικό” εργαλείο πίεσης ενός κλάδου που δεν μπορεί να μεταφέρει εύκολα την παραγωγή του σε άλλη χώρα, εξαρτάται από τιμές, καύσιμα, καιρικά φαινόμενα, επιδοτήσεις και συχνά νιώθει ότι ακούγεται μόνο όταν «μπλοκάρει» την κανονικότητα.
Το ερώτημα κάθε φορά δεν είναι αν θα στηθούν μπλόκα. Είναι πότε και πόσο θα αντέξει η κοινωνία, αλλά και η πολιτική ώστε να αναγκαστεί να διαπραγματευτεί πάνω σε κλειστούς δρόμους.
