Άτομα που συμμετείχαν σε κλινική μελέτη και ακολούθησαν μια φυτοκεντρική εκδοχή της μεσογειακής διατροφής, με τακτική κατανάλωση πράσινου τσαγιού, εμφάνισαν χαμηλότερα επίπεδα συγκεκριμένων βιοδεικτών οι οποίοι σχετίζονται με επιταχυνόμενη γήρανση του εγκεφάλου.
Η επιστημονική βιβλιογραφία δείχνει σταθερά ότι η μεσογειακή διατροφή συνδέεται με πολλά οφέλη από μικρότερο κίνδυνο χρόνιων νοσημάτων μέχρι καλύτερη υγεία εντέρου και εγκεφάλου. Νεότερα δεδομένα υποδηλώνουν ότι μια «πράσινη» εκδοχή της, με ορισμένες στοχευμένες υπερτροφές και περιορισμένα ζωικά προϊόντα, ίσως επιβραδύνει τη γνωστική γήρανση και προσφέρει πρόσθετη προστασία στον εγκέφαλο.
Η Dafna Pachter, υποψήφια διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Ben-Gurion του Νεγκέβ και πρώτη συγγραφέας της μελέτης, εξηγεί ότι την «ηλικία» του εγκεφάλου την επηρεάζουν η χρονολογική ηλικία, τα γονίδια και ο τρόπος ζωής. «Στόχος μας ήταν να δούμε πώς η διατροφή μεταβάλλει δείκτες που εμπλέκονται στη διαδικασία της γήρανσης», αναφέρει.
Σε διάστημα 18 μηνών, οι ερευνητές παρακολούθησαν αλλαγές σε πρωτεΐνες αίματος (ενδείξεις) συμμετεχόντων που ακολούθησαν την πράσινη μεσογειακή δίαιτα και είδαν «στην πράξη» πώς οι παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής επηρεάζουν τη βιολογική γήρανση. «Η προσέγγιση αυτή μας δίνει μια ζωντανή εικόνα της υγείας του εγκεφάλου πριν φανούν συμπτώματα. Χαρτογραφώντας τις πρωτεϊνικές “υπογραφές”, κατανοούμε καλύτερα πώς η διατροφή μπορεί να συντηρεί τη γνωστική λειτουργία με τα χρόνια», σημειώνει η Pachter.
Τι περιλαμβάνει η Πράσινη Μεσογειακή Διατροφή
Η κλασική μεσογειακή δίαιτα δίνει έμφαση σε:
- Άφθονα φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής, με υγιεινά λιπαρά από ξηρούς καρπούς, σπόρους και ελαιόλαδο,
- Μέτρια κατανάλωση γαλακτοκομικών, ψαριών και κόκκινου κρασιού,
- Περιορισμό κόκκινου κρέατος, αυγών, επεξεργασμένων τροφών, ραφιναρισμένων δημητριακών και προσθέτων σακχάρων.
Η «πράσινη» εκδοχή μειώνει ακόμη περισσότερο τα ζωικά προϊόντα υπέρ φυτικών τροφών. Η Martha Theran, RDN, από το Pritikin Longevity Center, τονίζει ότι η πιο πρόσφατη μελέτη (Clinical Nutrition) εστίασε σε πολυφαινόλες φυτικές ενώσεις με αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση και ότι αυτός ο τρόπος διατροφής αποτελεί ισχυρό εργαλείο προστασίας καρδιάς και εγκεφάλου.
Ενδείξεις ότι επιβραδύνει τη γήρανση του εγκεφάλου
Στο πλαίσιο της δοκιμής DIRECT PLUS, σχεδόν 300 άτομα τυχαιοποιήθηκαν για 18 μήνες σε μία από τρεις δίαιτες:
- Τυπική υγιεινή διατροφή,
- Παραδοσιακή μεσογειακή με καρύδια,
- «Πράσινη» μεσογειακή, χαμηλή σε κόκκινο/επεξεργασμένο κρέας και πλούσια σε καρύδια, πράσινο τσάι και Mankai.
Η «ηλικία» του εγκεφάλου εκτιμήθηκε με MRI, ενώ στο αίμα μετρήθηκαν 87 πρωτεϊνικοί βιοδείκτες ώστε να φανεί αν διαφοροποιούνται ανάλογα με την πορεία γήρανσης και τη δίαιτα. Διαπιστώθηκε ότι υψηλότερα επίπεδα γαλεκτίνης-9 (Gal-9) και δεκορίνης (DCN) συνδέονται με ταχύτερη γήρανση, όμως στους συμμετέχοντες της πράσινης δίαιτας τα επίπεδα αυτών των πρωτεϊνών μειώθηκαν με τον χρόνο.
Σύμφωνα με την Pachter, αυτό δείχνει πιθανή ευνοϊκή επίδραση σε βιολογικές διεργασίες της εγκεφαλικής γήρανσης μέσω τροποποίησης πρωτεϊνών στο αίμα και υπογραμμίζει την αξία ενός προτύπου διατροφής πλούσιου σε πολυφαινόλες.
Πιθανά οφέλη και τι γνωρίζουμε μέχρι τώρα
Η εγκεφαλική γήρανση συνεπάγεται απώλεια νευρώνων και συρρίκνωση ιστού, που μπορεί να οδηγήσουν σε γνωστική έκπτωση. Αν και δεν μπορούμε να αποτρέψουμε τη γήρανση, μια παρέμβαση 18 μηνών φαίνεται να επηρεάζει σχετικούς μηχανισμούς.
Προηγούμενα ευρήματα της ίδιας ομάδας (2022) έδειξαν ότι η μεσογειακή και ιδιαίτερα η «πράσινη» διατροφή μείωσε την ηλικιακή ατροφία του εγκεφάλου περίπου στο μισό. Μελέτη του 2024 έδειξε επίσης βελτίωση στη ρύθμιση του σακχάρου και νευροπροστατευτικές επιδράσεις στην εγκεφαλική «ηλικία». Η Theran επισημαίνει ότι η «πράσινη» εκδοχή ενισχύει τα οφέλη της κλασικής μεσογειακής, δίνοντας έμφαση σε πολυφαινολούχες τροφές όπως το πράσινο τσάι, τα καρύδια και ευρύτερα τα φυτικά τρόφιμα. Τα ευρήματα υποδηλώνουν μια μη φαρμακευτική προσέγγιση για την επιβράδυνση της ηλικιακής γνωστικής έκπτωσης.
Περιορισμοί της μελέτης
Η δοκιμή περιέλαβε κυρίως άνδρες, οπότε χρειάζεται επιβεβαίωση για τις γυναίκες.
Η «ηλικία» του εγκεφάλου μέσω MRI είναι ισχυρός βιοδείκτης, αλλά δεν ισοδυναμεί με κλινική διάγνωση ούτε με άμεση μέτρηση γνωστικών επιδόσεων προ/μετά την παρέμβαση. Η ερευνητική ομάδα σχεδιάζει να επεκτείνει και να επικυρώσει επιπλέον πρώιμους δείκτες κινδύνου, ώστε να καθίσταται δυνατή η παρέμβαση πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων.
Πώς να «πρασινίσετε» τη μεσογειακή σας διατροφή
- Εντάξτε 1–2 κούπες πράσινο τσάι καθημερινά.
- Καταναλώστε μια χούφτα καρύδια τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας.
- Προσθέστε περισσότερα φυλλώδη λαχανικά και φυτικές πρωτεΐνες (φακές, φασόλια, τόφου, ξηροί καρποί, Mankai και άλλα χόρτα).
- Περιορίστε το κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας· προτιμήστε ψάρια, πουλερικά ή φυτικές εναλλακτικές.
- Αυξήστε την πρόσληψη πολυφαινολών με μούρα, βότανα, ελαιόλαδο και πράσινα λαχανικά.
Τα δεδομένα δείχνουν ότι τέτοιες μικρές αλλαγές μπορούν να αποτυπωθούν μετρήσιμα σε δείκτες γήρανσης του εγκεφάλου.
