Πόση καθαριότητα χαρίζουμε στον εαυτό μας όταν με το πρώτο άνοιγμα της βρύσης του ντους, μαζί με το νερό εκτοξεύεται κι ένα σύννεφο μικροβίων προς το πρόσωπό μας; Περίπου στο τελευταίο μέτρο των σωληνώσεων και στο «τηλέφωνο» του ντους κρύβεται μια μικροσκοπική «κοινότητα» βακτηρίων και μυκήτων, που αναπτύσσεται όσο το ντους μένει κλειστό – ειδικά όλη τη νύχτα όπως αναφέρει σε άρθρο του το BBC.
Τι συμβαίνει μέσα στο λάστιχο του ντους;
Τα βακτήρια τρέφονται:
- από διαλυμένα θρεπτικά συστατικά του νερού
- από μικρές ποσότητες άνθρακα που «ξεπλένονται» από το ίδιο το πλαστικό του λάστιχου
Έτσι δημιουργούν βιοφίλμ – ένα λεπτό, κολλώδες στρώμα μικροβίων, σαν μικροσκοπική πόλη, που προσκολλάται σε κάθε υγρή επιφάνεια (όπως η πλάκα στα δόντια ή τα τοιχώματα πλοίων). Όταν ανοίγεις το ντους, κομμάτια αυτού του βιοφίλμ αποκολλώνται και διασπείρονται με τα σταγονίδια. Σε μετρήσεις σε σπίτια και εργαστήρια, τα βακτήρια στα λάστιχα του ντους μπορούν να φτάσουν σε εκατομμύρια ή και εκατοντάδες εκατομμύρια κύτταρα ανά τετραγωνικό εκατοστό.
Οι περισσότεροι μικροοργανισμοί είναι ακίνδυνοι. Ωστόσο, ανάλογα με:
- το υλικό του λάστιχου
- τη συχνότητα χρήσης του ντους
μπορεί να βρίσκονται εκεί και ομάδες όπως τα μυκοβακτήρια (κάποια είδη είναι παθογόνα) ή μύκητες όπως Exophiala, Fusarium, Malassezia, που συνήθως ζουν στο δέρμα ή στο έδαφος, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να προκαλέσουν λοιμώξεις σε ευάλωτα άτομα.
Πόσο κινδυνεύεις στην πράξη;
Σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, για τον μέσο, υγιή άνθρωπο, ο κίνδυνος να κολλήσει κάτι σοβαρό από το ντους είναι χαμηλός, ειδικά όταν το ντους χρησιμοποιείται συχνά.
Ο κίνδυνος αυξάνεται:
- όταν υπάρχουν παθογόνα όπως η Λεγιονέλλα ή ορισμένα μυκοβακτήρια
- για άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό, χρόνια αναπνευστικά προβλήματα ή άλλες σοβαρές παθήσεις
Παίζει ρόλο και πού ζεις. Θερμότερα κλίματα και υψηλότερα επίπεδα χλωρίου στο νερό σχετίστηκαν με αύξηση ορισμένων από μη φυματιώδη μυκοβακτήρια (NTM).
Συστήνονται ως πιο «φιλικές» επιλογές:
- απλό μεταλλικό τηλέφωνο ντους (ανοξείδωτο ατσάλι ή επιχρωμιωμένος ορείχαλκος)
- κοντό λάστιχο με εσωτερική επένδυση PE-X ή PTFE
Αντίθετα, πολύπλοκα ή υπερ-εύκαμπτα σχέδια, με θαλάμους και γωνίες, παγιδεύουν στάσιμο νερό και ευνοούν την ανάπτυξη βιοφίλμ..
Μικρές συνήθειες που πραγματικά βοηθούν
1. Πώς και πότε μπαίνεις στο ντους
Το ζεστό νερό δημιουργεί τη μεγαλύτερη «έκρηξη» λεπτών αερολυμάτων στα πρώτα 1–2 λεπτά από τη στιγμή που ανοίγεις τη βρύση. Άρα:
- το μεγαλύτερο μέρος της έκθεσης στα μικρόβια συμβαίνει στην αρχή
- δεν χρειάζεται να κάνεις παγωμένα ντους – απλώς μη στέκεσαι ακριβώς από κάτω αμέσως
Πρακτικά:
- άνοιξε το ντους
- άφησέ το να τρέξει 60–90 δευτερόλεπτα
- μετά μπες κάτω από τη ροή
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό:
- μετά από διακοπές ή μακρύ διάστημα χωρίς χρήση του ντους
- σε παλιές εγκαταστάσεις ή σε σπίτια με άτομα υψηλού κινδύνου
2. Θερμοκρασία νερού και Λεγιονέλλα
Η Legionella αναπτύσσεται περισσότερο σε θερμοκρασίες περίπου 20–45°C και αρχίζει να μειώνεται πάνω από 50°C, ενώ στους 60°C καταστέλλεται εντονότερα.
Για θερμοσίφωνες / δοχεία αποθήκευσης:
- προτείνεται το νερό να διατηρείται γύρω στους 60°C
- και στο σημείο χρήσης (τηλέφωνο ντους) η θερμοκρασία να ρυθμίζεται με θερμοστατική βαλβίδα σε πιο άνετα επίπεδα
Αερισμός και αερολύματα στο μπάνιο
Τα πολύ λεπτά σωματίδια νερού που μπορούν να μεταφέρουν μικρόβια:
- κορυφώνονται γύρω στα δύο λεπτά από την έναρξη του ντους
- μπορούν να παραμείνουν στον αέρα για τουλάχιστον 5 λεπτά, και σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και για μία ώρα
Για να μειώσεις την έκθεση:
- άνοιγε εξαεριστήρα ή παράθυρο κάθε φορά που κάνεις ντους
- άφηνε τον εξαεριστήρα να λειτουργεί και μετά το τέλος του μπάνιου
- αν υπάρχει αφυγραντήρας, η χρήση του βοηθά επιπλέον στη μείωση των αιωρούμενων σωματιδίων
Άρα, ένα ελαφρώς «ώριμο» λάστιχο μπορεί να εκπέμπει λιγότερα κύτταρα κάθε φορά, παρότι φιλοξενεί σταθερό βιοφίλμ.
Να φοβάσαι ή όχι τελικά;
Σύμφωνα πάντα με το άρθρο του BBC, αν η ιδέα ότι σε «ραντίζουν» μικρόβια κάθε φορά που κάνεις ντους σε αηδιάζει, ίσως βοηθά να το δεις αλλιώς:
Το ντους σου δεν είναι κάτι «βρώμικο» με την κλασική έννοια. Είναι ένα μικρό, προβλέψιμο οικοσύστημα μικροοργανισμών που θα υπάρχει πάντα όσο έχεις τρεχούμενο, χλιαρό νερό.
Δεν μπορείς και δεν χρειάζεται να τους εξαφανίσεις τελείως.
Αυτό που μπορείς να κάνεις είναι:
- να μειώσεις την έκθεση με απλές συνήθειες
- να συντηρείς βασικά τον εξοπλισμό
- να είσαι πιο προσεκτικός/ή αν ανήκεις ή ζεις με κάποιον σε ευπαθή ομάδα
Με αυτά τα μέτρα, το καθημερινό ντους παραμένει πολύ πιο «αναζωογονητικό» παρά επικίνδυνο ακόμη κι αν ένα αόρατο μικροβιακό «συμβούλιο πολυκατοικίας» σε περιμένει πίσω από το τηλέφωνο.
«Απολύτως άγρια» και πρωτοφανή ευρήματα σε κεφαλές ντους και οδοντόβουρτσες
Σύμφωνα τώρα με άρθρο του theconversation , μελέτη που διενεργήθηκε από το Northwestern University αποκάλυψε ότι οι κεφαλές ντους και οι οδοντόβουρτσες σε αμερικανικά σπίτια φιλοξενούν μεγάλο αριθμό ιών γνωστών ως βακτηριοφάγων, πολλοί από τους οποίους δεν είχαν ποτέ προηγουμένως καταγραφεί. Οι ερευνητές εξέτασαν 92 κεφαλές ντους και 36 οδοντόβουρτσες και περιέγραψαν τα ευρήματά τους ως «απολύτως άγρια» και πρωτοφανή. Ωστόσο, το εύρημα αυτό δεν πρέπει να προκαλεί ανησυχία, καθώς είναι πλέον γνωστό ότι σε υγρά περιβάλλοντα, όπως τα μπάνια, συσσωρεύονται φυσικά βακτήρια και οι ιοί που τα μολύνουν.
Η μελέτη εξέτασε επίσης τις οδοντόβουρτσες, στις οποίες βρέθηκε ανάλογη ποικιλία βακτηριοφάγων. Το στόμα φιλοξενεί εκατοντάδες μικροοργανισμούς που συντελούν στη στοματική και γενικότερη υγεία, και οι μικροβιακές κοινότητες αυτές μεταφέρονται φυσιολογικά στην οδοντόβουρτσα. Οι ιοί που εντοπίστηκαν είναι βακτηριακοί και δεν αποτελούν κίνδυνο για τον χρήστη, αλλά μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα αν η οδοντόβουρτσα μοιραστεί με άλλους. Συνιστάται ο καθαρισμός κάτω από ζεστό νερό για 30 δευτερόλεπτα και καλό στέγνωμα.
Το κεντρικό μήνυμα της μελέτης είναι ότι ζούμε σε έναν μικροβιακά πλούσιο κόσμο και ότι η καθημερινή μας επαφή με μικρόβια είναι φυσικό μέρος της ανθρώπινης βιολογίας. Με σωστό καθαρισμό, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας.
Με πληροφορίες από: BBC , The Conversation
