Όταν η μητέρα του Άλαν Γούλφελτ, η Βίρτζιν, πέθανε από Αλτσχάιμερ, εκείνος δεν ξαφνιάστηκε από όσα ένιωσε. Ως διευθυντής του Center for Loss and Life Transition (Κέντρο για την Απώλεια και τη Μετάβαση στη Ζωή) στο Φορτ Κόλινς του Κολοράντο, ήξερε καλά τα σημάδια του πένθους.
Συνειδητοποίησε όμως ότι την είχε ήδη πενθήσει μια φορά. Όπως είπε, η διαδικασία είχε ξεκινήσει χρόνια πριν, «όταν εκείνη μπήκε στη μετάβαση προς την άνοια».
Συνήθως αντιλαμβανόμαστε το πένθος ως αντίδραση στην απώλεια. Κάποιες φορές, όμως, προηγείται μιας μεγάλης αλλαγής ή ενός αναμενόμενου θανάτου: μπορεί να εμφανιστεί όταν ένας γονιός νοσεί, όταν σκεφτόμαστε ένα διαζύγιο ή πριν από μια μετακόμιση, τη συνταξιοδότηση ή το άδειασμα του σπιτιού από τα παιδιά.
Αυτό που βιώνουμε σε αυτή την «ενδιάμεση φάση», όπως την ονομάζει ο Δρ. Γούλφελτ, λέγεται «προσδοκώμενο πένθος» (anticipatory grief). Επειδή δεν το περιμένουμε, οι αντιδράσεις μας μπορεί να είναι αποσταθεροποιητικές, μπερδεμένες και επίπονες. Στο διάστημα αυτό πολλοί «προβαίνουν» νοητικά τη μεγάλη απώλεια, εξηγεί ο Δρ. Γούλφελτ. Και επειδή οι μεγάλες αλλαγές σπάνια συμβαίνουν μονομιάς, αυτή η περίοδος μπορεί να κρατήσει πολύ.
Αν και το να βυθιστεί κανείς στο προσδοκώμενο πένθος δεν κάνει την τελική απώλεια λιγότερο επώδυνη, οι ειδικοί τονίζουν ότι βοηθά στην προετοιμασία. Ακολουθούν τρόποι να κινηθείτε μέσα σε αυτά τα συναισθήματα.
Αναγνωρίστε ότι πρόκειται για πένθος
Όπως και το «κλασικό» πένθος, το προσδοκώμενο εκδηλώνεται διαφορετικά στον καθένα, λέει ο Δρ. Γούλφελτ. Αν νιώθετε έντονη λύπη ή φόβο, παραδεχθείτε ότι πενθείτε, ότι έρχεται μια απώλεια και ότι δεν μπορείτε να την ελέγξετε.
Το να δώσετε όνομα σε αυτό που περνάτε βοηθά να κατανοήσετε καλύτερα την κατάστασή σας και να φερθείτε πιο συμπονετικά στον εαυτό σας.
Αυτή η ειλικρίνεια μπορεί να διευκολύνει συνολικά την ίασή σας, προσθέτει η Mary-Frances O’Connor, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα και συγγραφέας του «The Grieving Body». Έρευνες σε ασθενείς με καρκίνο τελικού σταδίου δείχνουν ότι όταν το περιβάλλον τους αποδέχεται την επερχόμενη απώλεια, η προσαρμογή στο πένθος μετά τον θάνατο είναι καλύτερη.
Να είστε ανοιχτοί και ζητήστε στήριξη
Είναι φρόνιμο να μιλάτε για όσα νιώθετε και να ζητάτε βοήθεια, σημειώνει η Peggy Morton, κλινική αναπληρώτρια καθηγήτρια στη Σχολή Κοινωνικής Εργασίας Silver του NYU. Μιλήστε με φίλους που έχουν περάσει κάτι παρόμοιο και ρωτήστε τους τι τους βοήθησε.
Κλείστε τις εκκρεμότητες
Αξιοποιήστε το προσδοκώμενο πένθος για να δείτε αν υπάρχουν θέματα που χρειάζονται δουλειά, λόγια που δεν ειπώθηκαν, παρεξηγήσεις που μένουν ανοιχτές, προτείνει η Δρ. O’Connor.
Σε πλαίσιο ανακουφιστικής φροντίδας, συστήνονται «συζητήσεις ολοκλήρωσης», μια ευκαιρία να ειπωθούν: «Σ’ αγαπώ, ευχαριστώ, συγγνώμη, σε παρακαλώ συγχώρεσέ με, σε συγχωρώ, αντίο». Τα στοιχεία δείχνουν ότι τέτοιες ουσιαστικές επικοινωνίες μειώνουν την κατάθλιψη στους επιζώντες μετά τον θάνατο. Αν αναμένεται ένας θάνατος, προτείνει ο Δρ. Γούλφελτ, συγκεντρώστε ενθύμια και καταγράψτε αναμνήσεις. Ακολουθήστε το ρυθμό του ίδιου του ανθρώπου, αν έχει διάθεση για αναπόληση, κάντε ερωτήσεις και δώστε ερεθίσματα, όπως φωτογραφίες.
Μείνετε στο παρόν
Η διαρκής αγωνία για το μέλλον εξαντλεί, λέει ο Δρ. Γούλφελτ. «Μην ξοδεύετε περισσότερη ενέργεια στη φαντασία από ό,τι στο παρόν». Η Δρ. O’Connor συμφωνεί: «Εδώ και τώρα είναι που μπορούμε να νιώσουμε σύνδεση, συμπόνια, χαρά και αγάπη».
Μέσα στο προσδοκώμενο πένθος, καλλιεργήστε την ελπίδα αναζητώντας δραστηριότητες, ενδιαφέροντα και ανθρώπους που σας κάνουν πιο αισιόδοξους, λέει ο Δρ. Γούλφελτ. Προσθέστε κάθε μέρα κάτι στο πρόγραμμά σας, ένα τηλεφώνημα σε φίλο, ένα σπιτικό γεύμα με αγαπημένο πρόσωπο ή προσευχή. Η ελπίδα σας κινεί και αντισταθμίζει το σκοτάδι και τη σύγχυση.
Δεχθείτε ότι η απώλεια θα παραμείνει δύσκολη
Κάποιοι πιστεύουν ότι μέχρι να έρθει η ώρα, «θα έχουν εξαντλήσει το πένθος τους» ή ότι «τότε θα είναι ευκολότερο», αναφέρει ο Δρ. Γούλφελτ. «Αυτό είναι μύθος», προσθέτει. «Παραμένει δύσκολο. Δεν τελειώνει έτσι απλά». Όλοι οι ειδικοί επισημαίνουν ότι δεν μπορούμε να προβλέψουμε πλήρως πώς θα είναι μια απώλεια. «Η μητέρα μου ήταν βαριά άρρωστη για μεγάλο διάστημα», λέει η Δρ. Μόρτον. «Κάθε “παραλίγο” επεισόδιο μας έβρισκε με την αδελφή μου να σκεφτόμαστε τι θα κάνουμε και πώς θα είναι η ζωή χωρίς εκείνη».
Κι όμως, όταν η μητέρα της πέθανε «σχετικά ξαφνικά», η ίδια ένιωσε «καταβεβλημένη και αναστατωμένη», κάτι που δεν θα είχε φανταστεί, παρότι το είχαν «προβάρει» τόσες φορές.
Αν ανακυκλώνετε σκέψεις για την επερχόμενη απώλεια ή αλλαγή ή αν το άγχος επηρεάζει την καθημερινότητά σας, εξετάστε το ενδεχόμενο να ζητήσετε βοήθεια από ομάδα ομότιμων ή από θεραπευτή, προτείνει η Δρ. Μόρτον.
Και ναι, είναι απόλυτα θεμιτό να συμμετάσχετε σε ομάδα υποστήριξης πριν συμβεί η απώλεια.
«Βρείτε ανθρώπους να μιλήσετε», καταλήγει. «Μην τα κρατάτε όλα μέσα σας».
Αγαπητοί αναγνώστες, θα ήθελα να ακούσω τις εμπειρίες σας: Ποια ήταν η πιο βοηθητική πράξη ή κουβέντα που δεχτήκατε όταν πενθούσατε;
ΠΗΓΗ: NYT
