Καθένας μας έχει ένα ξεχωριστό «οσφρητικό αποτύπωμα». Η μυρωδιά μας επηρεάζεται από γονίδια, ορμόνες, υγεία, υγιεινή, ηλικία, φύλο, διάθεση και πολλά ακόμη, σημειώνει ο Craig Roberts, καθηγητής κοινωνικής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Stirling. Κάποιοι παράγοντες δεν ελέγχονται, όμως η διατροφή είναι ένας από εκείνους που μπορούμε να ρυθμίσουμε και επηρεάζει πώς μας αντιλαμβάνονται οι άλλοι, ακόμη και ως προς την ελκυστικότητα.
Πώς τα τρόφιμα αλλάζουν την οσμή μας
Σύμφωνα με τη Lina Begdache (SUNY Binghamton), δύο είναι οι βασικοί δρόμοι:
- Στόμα–έντερο–αναπνοή: τα βακτήρια του εντέρου μεταβολίζουν συστατικά και απελευθερώνουν πτητικές ενώσεις που βγαίνουν με την αναπνοή (π.χ. κακοσμία/halitosis).
- Αίμα–δέρμα–ιδρώτας: μεταβολίτες κυκλοφορούν στο αίμα και αποβάλλονται μέσω του ιδρώτα, όπου αντιδρούν με τα βακτήρια του δέρματος και δημιουργούν οσμή. (Ο ίδιος ο ιδρώτας είναι άοσμος, η μυρωδιά προκύπτει από τα βακτήρια.)
Οι πιο έντονες οσμές σχετίζονται συχνά με θειούχες ενώσεις.
Φρούτα & λαχανικά
- Σταυρανθή (μπρόκολο, λάχανο, λαχανάκια Βρυξελλών, κουνουπίδι) είναι πλούσια σε θειούχα συστατικά που, μέσω ιδρώτα, δίνουν έντονη μυρωδιά.
- Σκόρδο & κρεμμύδι (οικογένεια αλλίων): παράγουν διαλλυλο-δισουλφίδη και allyl methyl sulfide, οι οποίες περνούν σε αναπνοή και ιδρώτα σε διαφορετικούς χρόνους (άμεσα και με κορύφωση ~30’). Παρότι χειροτερεύουν την αναπνοή, μελέτες έδειξαν ότι η οσμή της μασχάλης γίνεται πιο ευχάριστη: σε πειράματα του Jan Havlíček, άνδρες που κατανάλωσαν πολύ σκόρδο ή συμπληρώματα κρίθηκαν από γυναίκες ως πιο ευχάριστοι/ελκυστικοί οσφρητικά—πιθανώς επειδή οι αντιοξειδωτικές/αντιμικροβιακές δράσεις του σκόρδου βελτιώνουν δείκτες υγείας, κάτι που «περνά» και στη μυρωδιά.
- Σπαράγγια: το ασπαραγγικό οξύ μεταβολίζεται σε θειούχες ενώσεις (μεθανιόλη, διμεθυλοσουλφίδιο) που αλλάζουν τη μυρωδιά ούρων και ιδρώτα για ώρες. Όχι όλοι παράγουν ή αντιλαμβάνονται αυτή την οσμή—υπάρχει γενετική διαφοροποίηση.
- Γενικά, περισσότερα φρούτα/λαχανικά συνδέονται με πιο «λουλουδένια/γλυκιά» οσμή ιδρώτα στους άνδρες (μελέτη 2017). Το κιτρινωπό χρώμα δέρματος από καροτενοειδή (καρότα, κολοκύθα, ντομάτα, παπάγια κ.ά.) αξιολογείται επίσης πιο ελκυστικό οπτικά. Μικρές ποσότητες λίπους, κρέατος, αυγών ή τόφου συσχετίστηκαν επίσης με πιο ευχάριστη οσμή, ενώ πολύ υψηλοί υδατάνθρακες με τη λιγότερο ελκυστική.
Κρέας και ψάρια
Η διάσπαση ζωικών πρωτεϊνών δημιουργεί προϊόντα που, μέσω ιδρώτα, αλληλεπιδρούν με βακτήρια και αλλάζουν την οσμή.
- Trimethylamine (TMA) σε ψάρια/όσπρια μπορεί να εντείνει την οσμή. Υπάρχει σπάνια διαταραχή (trimethylaminuria, «σύνδρομο ψαρίλας») όπου ο οργανισμός δεν «αποσμητικοποιεί» την TMA. Έχουν καταγραφεί περιστατικά ακόμη και σε βρέφη, με παροδική διαχείριση.
- Σε μελέτη (2006) του Havlíček, οι άνδρες σε χορτοφαγική δίαιτα για 2 εβδομάδες κρίθηκαν ότι μύριζαν πιο ευχάριστα/ελκυστικά και λιγότερο έντονα από τον ίδιο εθελοντή όταν κατανάλωνε κρέας.
Αλκοόλ και καφές
- Αλκοόλ: ο ηπατικός μεταβολισμός παράγει ακεταλδεΰδη με χαρακτηριστική οσμή. Η αφυδάτωση και η μειωμένη σιελόρροια ευνοούν την κακοσμία. Παρατηρήθηκε υψηλότερη συγκέντρωση πτητικών θειούχων ενώσεων στο στόμα σε όσους πίνουν καθημερινά. (Σε πείραμα, οι πότες μπύρας έγιναν πιο ελκυστικοί μόνο… για τα κουνούπια.)
- Καφεΐνη (καφές/τσάι): μπορεί να διεγείρει τους αποκρινείς αδένες (μασχάλες/βουβωνική), αυξάνοντας τον ιδρώτα και κατ’ επέκταση την οσμή. Έχει ανιχνευθεί καφεΐνη στον ιδρώτα, αλλά δεν γνωρίζουμε αν η ίδια αλλοιώνει τη μυρωδιά.
Νηστεία και μεταβλητότητα
Σε πείραμα όπου γυναίκες νήστεψαν 48 ώρες, τα pads μασχάλης τους αξιολογήθηκαν ελαφρώς πιο ελκυστικά από εκείνων που έφαγαν κανονικά, εύρημα που αιφνιδίασε τους ερευνητές. Ωστόσο, άλλη μελέτη (2018) έδειξε ότι η αναπνοή με νηστεία χειροτερεύει.
Συμπέρασμα: Η οσμή μας επηρεάζει την κοινωνική αλληλεπίδραση, αλλά αποτελεί μόνο μία από πολλές παραμέτρους ελκυστικότητας. Τα ευρήματα διαφέρουν και δεν υπάρχει «μία συνταγή». Παρ’ όλα αυτά, μοτίβα που προκύπτουν είναι:
- περισσότερα φρούτα/λαχανικά (και καροτενοειδή) → πιο ευχάριστη οσμή,
- πολύ σκόρδο μπορεί να βελτιώσει την οσμή του ιδρώτα (παρά την αναπνοή),
- υπερβολικοί υδατάνθρακες → λιγότερο ελκυστική οσμή,
- κρέας συχνά επιδεινώνει, ενώ χορτοφαγικές φάσεις τη βελτιώνουν σε οσφρητικές δοκιμές,
- αλκοόλ και, πιθανώς, καφεΐνη επιβαρύνουν.
Τελική ιδέα: Πολλές αρωματικές ενώσεις των τροφών φαίνεται να «περνούν» στη μυρωδιά μας, απλώς δεν γνωρίζουμε ακόμη πώς και πόσο για καθεμία. Η καλύτερη πρακτική είναι μια ποικίλη, φυτοκεντρική διατροφή, με μέτρο σε αλκοόλ/κρέας/εξευγενισμένους υδατάνθρακες, καλή ενυδάτωση και υγιεινή, όλα συμβάλλουν σε πιο «ελκυστικό» φυσικό άρωμα.
ΠΗΓΗ: BBC
