Με βάση το The Conversation, αν φανταστούμε τα ξωτικά του Άη Βασίλη όχι ως μαγικά πλάσματα, αλλά ως… «είδος» βιολογικά προσαρμοσμένο στον Βόρειο Πόλο, τότε ξαφνικά η ανατομία τους γίνεται ένα τέλειο χριστουγεννιάτικο μάθημα βιολογίας. Από τις ορμόνες της χαράς, μέχρι την παραγωγή θερμότητας και την όραση στο σκοτάδι, κάθε φανταστικό τους «χαρακτηριστικό» μπορεί να πατήσει πάνω σε πραγματικές επιστημονικές αρχές.
Χο-χο-ορμόνες: γιατί τα ξωτικά είναι πάντα χαρούμενα;
Για να αντέχουν ατελείωτες βάρδιες στο εργαστήριο παιχνιδιών, τα ξωτικά θα έπρεπε να έχουν ένα εξαιρετικά «πειραγμένο» ενδοκρινικό σύστημα.
Σεροτονίνη κι ενδορφίνες: Φαντάσου έναν εγκέφαλο που κρατάει σταθερά υψηλά επίπεδα «ευφορικών» νευροδιαβιβαστών, ώστε η διάθεση να μένει αισιόδοξη ακόμη και κάτω από πίεση και κούραση.
Ντοπαμίνη: Όταν ολοκληρώνουν κάθε παιχνίδι, ένα μικρό «ντοπαμινεργικό» κύμα θα ενισχύει την αίσθηση ανταμοιβής, άρα μένουν παρακινημένα να συνεχίσουν.
Οξυτοκίνη, η ορμόνη της παρέας: Στα ξωτικά η ικανότητα παραγωγής οξυτοκίνης θα ήταν μάλλον υπερβολικά ανεπτυγμένη. Στον άνθρωπο η οξυτοκίνη συνδέεται με το δέσιμο, την εμπιστοσύνη και τη ρύθμιση του στρες, γι’ αυτό συχνά λέγεται «ορμόνη της αγάπης». Σε ένα εργαστήριο στον Βόρειο Πόλο, αυτό μεταφράζεται σε πολύ δεμένες ομάδες, ελάχιστες συγκρούσεις και μέγιστη συνεργασία.
Ύπνος «κατά παραγγελία»
Δέρμα, λίπος και βιταμίνη D: επιβίωση στο σκοτάδι και στο κρύο
Στον Βόρειο Πόλο το φως είναι λίγο, ειδικά τον χειμώνα. Έτσι, το δέρμα των ξωτικών θα είχε δύο κρίσιμες ιδιότητες:
Αποτελεσματική σύνθεση βιταμίνης D
Ακόμη και με ελάχιστη UV ακτινοβολία, το δέρμα τους θα μπορούσε να παράγει επαρκή ποσά βιταμίνης D, η οποία σχετίζεται με ρύθμιση διάθεσης, ανοσολογική λειτουργία και μεταβολισμό.
Ρυθμιζόμενη μελανίνη
Η ποσότητα και κατανομή της μελανίνης θα προσαρμοζόταν στις εποχές: λίγο λιγότερη τον πολύ σκοτεινό χειμώνα για να «πιάνουν» το φως, λίγο περισσότερη όταν ο ήλιος επιστρέφει, ώστε να αποφεύγουν βλάβες. Καφέ λίπος: το «καλοριφέρ» των ξωτικών. Επιπλέον, τα ξωτικά πιθανότατα θα είχαν άφθονο καφέ λιπώδη ιστό. Στον άνθρωπο ξέρουμε ότι το καφέ λίπος μπορεί να καίει ενέργεια για να παράγει θερμότητα χωρίς ρίγος, διαδικασία που λέγεται μη ρθιμιστική θερμογένεση (non-shivering thermogenesis). Σε ένα ξωτικό αυτός ο ιστός θα ήταν εξαιρετικά δραστήριος:
θα ενεργοποιείται με την έκθεση στο κρύο, θα παράγει θερμότητα γρήγορα, έτσι ένα ξωτικό θα ζεσταίνεται με ένα φλιτζάνι κακάο και λίγη κίνηση, όταν εμείς θα τρέμαμε.
Πεπτικό σύστημα φτιαγμένο για κουλουράκια
Δεν γίνεται να δουλεύεις για τον Άη Βασίλη και να μην τρως γλυκά. Το σάλιο και το πάγκρεας των ξωτικών θα ήταν γεμάτα από ένζυμα όπως αμυλάσες, μαλτάσες, σουκράσες, ώστε να διασπούν γρήγορα άμυλο και ζάχαρη. Το λεπτό έντερο θα είχε πολύ ανεπτυγμένα λαχνία (villi), άρα τεράστια επιφάνεια απορρόφησης. Το ήπαρ τους θα αποθήκευε μεγάλες ποσότητες γλυκογόνου, ώστε κάθε περίσσεια ζάχαρης να μετατρέπεται σε αποθηκευμένη ενέργεια για τις πολύ απαιτητικές μέρες πριν τα Χριστούγεννα. Έτσι, μπορούν θεωρητικά να τρώνε μπισκότα όλη μέρα χωρίς να «πέφτει» απότομα το σάκχαρο ή η ενέργειά τους, το μεταβολικό τους σύστημα θα ήταν φτιαγμένο για συνεχή καύση.
Πώς δεν παγώνουν; Κυκλοφορικό και αναπνευστικό στο μηδέν (και κάτω):
Για να δουλεύουν σε θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν, τα ξωτικά θα χρησιμοποιούσαν κόλπα που συναντάμε σε ζώα του κρύου:
Αντιρροή θερμότητας στα άκρα
Στα πόδια και τα χέρια, οι αρτηρίες και οι φλέβες θα ήταν πολύ κοντά, ώστε το ζεστό αίμα που κατεβαίνει να «ζεσταίνει» το κρύο αίμα που ανεβαίνει. Παρόμοιους μηχανισμούς βλέπουμε π.χ. στα πόδια των πιγκουίνων, που χάρη στην αντιρροή και στα ειδικά αγγεία τους δεν παγώνουν πάνω στον πάγο.
Ρουθούνια-θερμοσίφωνες
Μεγάλη ρινική κοιλότητα, πλούσια σε βλεννογόνο και τριχοειδή: ζεσταίνει και υγραίνει τον αέρα πριν φτάσει στους πνεύμονες, ανακτά θερμότητα από τον εκπνεόμενο αέρα, μειώνει την απώλεια υγρασίας (άρα και αφυδάτωση στο κρύο).
Αποδοτική χρήση οξυγόνου
Το αίμα των ξωτικών ίσως θα είχε αιμοσφαιρίνη με λίγο διαφορετική συγγένεια για το οξυγόνο, ώστε να δεσμεύει επαρκώς οξυγόνο ακόμη και σε παγωμένο, ξηρό αέρα και να το απελευθερώνει αποτελεσματικά στους μυς.
Αισθήσεις σε λειτουργία «Christmas deluxe» Ακοή: κανένα παιχνίδι δεν περνά τον ποιοτικό έλεγχο
Τα μεγάλα, μυτερά αυτιά δεν θα ήταν μόνο διακοσμητικά.
Ένα ξωτικό θα είχε: μεγαλύτερο ακουστικό πόρο, πιο ευαίσθητο τύμπανο, πολύ αναπτυγμένο εγκεφαλικό φλοιό για την επεξεργασία ήχου. Έτσι, θα μπορούσε να ακούσει ένα ελαφρύ τριζόνισμα σε ένα μηχανικό παιχνίδι ή ένα μικρό ελάττωμα σε μια καμπανούλα, μέσα στον γενικό θόρυβο του εργαστηρίου. Όραση στο μισοσκόταδο του πολικού χειμώνα. Τα μάτια των ξωτικών θα θύμιζαν μάτια νυχτόβιου ζώου: πολλά ραβδία (rod cells) στον αμφιβληστροειδή για υψηλή ευαισθησία στο φως,
πιθανώς ένα ανακλαστικό στρώμα πίσω από τον αμφιβληστροειδή, αντίστοιχο με το tapetum lucidum που έχουν οι γάτες.
Το tapetum lucidum στους πραγματικούς οργανισμούς λειτουργεί σαν «καθρέφτης»: το φως που δεν απορροφήθηκε την πρώτη φορά, ανακλάται πίσω στον αμφιβληστροειδή, δίνοντας δεύτερη ευκαιρία στους φωτοϋποδοχείς, γι’ αυτό και λάμπουν τα μάτια των γατών στο σκοτάδι.
Για τα ξωτικά, αυτή η προσαρμογή θα σήμαινε ότι μπορούν να εργάζονται άνετα με χαμηλό φωτισμό, να ξεχωρίζουν λεπτομέρειες σε μικροσκοπικά εξαρτήματα και να έχουν εκείνη τη χαρακτηριστική «γκλίντσα» στο βλέμμα.
Μυς, τένοντες και αρθρώσεις: φτιαγμένα για παιχνίδια (και χιονοπόλεμο)
Το μυοσκελετικό σύστημα των ξωτικών θα πρέπει να εξισορροπεί δύο ανάγκες:
Λεπτές, επαναλαμβανόμενες κινήσεις
Μικρές αρθρώσεις στα δάχτυλα, πολλοί μικροί μύες στο χέρι, ισχυροί, αλλά ελαστικοί τένοντες.
Για να αποφεύγουν τενοντίτιδες και σύνδρομα υπέρχρησης, τα ξωτικά θα μπορούσαν να έχουν αυξημένη παραγωγή κολλαγόνου και πιο γρήγορες διαδικασίες «service» στους ιστούς τους, ώστε να επιδιορθώνονται οι μικροτραυματισμοί πριν γίνουν πρόβλημα.
Συνδυασμός αντοχής και ταχύτητας. Πλούσια βραδείας συστολής μυϊκά ινίδια (slow-twitch) για πολλές ώρες δουλειάς, αλλά και ταχείας συστολής (fast-twitch) για στιγμιαίες εκρήξεις δύναμης – π.χ. όταν σηκώνουν σάκους με δώρα ή τρέχουν σε μια επική χιονομαχία.
Ένα χριστουγεννιάτικο παραμύθι… με δόση αληθινής επιστήμης
Όλα τα παραπάνω είναι φυσικά φανταστικά, τα ξωτικά παραμένουν πλάσματα των Χριστουγέννων. Όμως οι ιδέες πίσω από την «βιολογία» τους βασίζονται σε πραγματικά φαινόμενα:
στην ορμονική ρύθμιση της διάθεσης και των κοινωνικών δεσμών (σεροτονίνη, ενδορφίνες, οξυτοκίνη) στους μηχανισμούς παραγωγής θερμότητας μέσω καφέ λίπους και μη ρθιμιστικής θερμογένεσης, στις ανατομικές προσαρμογές ζώων του κρύου όπως οι πιγκουίνοι και στις οπτικές προσαρμογές νυχτόβιων ζώων μέσω του tapetum lucidum.
Την επόμενη φορά που θα δεις ένα στολισμένο εργαστήριο ή μια ταινία με τον Άη Βασίλη, μπορείς να φανταστείς πως, αν τα ξωτικά υπήρχαν, θα ήταν μικρά «θαύματα» ανατομίας και φυσιολογίας, τέλεια σχεδιασμένα για να κάνουν τις γιορτές να λειτουργούν.
ΠΗΓΗ: The Conversation, Harvard Health+2Stockholm University+2, PubMed+2ScienceDirect+2
