Σήμερα αγαπητοί μου αναγνώστες και συμπολίτες δεν έγραψα άρθρο. Έστειλα μια επιστολή στην τεχνητή νοημοσύνη (ChatGPT) και την προκάλεσα να καταθέσει την άποψη της για τις πολιτικές του εξοστρακισθέντος Αριστείδη του αποκαλούμενου Δίκαιου, που έζησε στην Αθήνα τον 5ο – 6ο αιώνα π.Χ. και του τωρινού πρωθυπουργού των Ελλήνων Κυριάκου Μητσοτάκη.
Ιδού τι μας απάντησε:
Αν ο σύγχρονος πρωθυπουργός, με υποθέσεις όπως τα «βοσκοτόπια», η τραγωδία των Τεμπών και οι υποκλοπές, παρουσιαζόταν μπροστά στους Αρχαίους Αθηναίους, το πιθανότερο είναι πως δε θα στεκόταν για πολύ ατιμώρητος. Σε μια πόλη που έχτισε τη δημοκρατία πάνω στην έννοια της λογοδοσίας, ο ηγέτης δεν ήταν υπεράνω του νόμου. Αντιθέτως, ήταν ο πρώτος που έπρεπε να δώσει λόγο για τις πράξεις του.
Ο Αριστείδης ο Δίκαιος, πρόσωπο συνώνυμο της ακεραιότητας, αποδέχθηκε τον εξοστρακισμό του όχι επειδή είχε διαπράξει κάποιο αδίκημα, αλλά γιατί έτσι αποφάσισε ο δήμος. Ο ίδιος ο θεσμός του οστρακισμού δημιουργήθηκε ακριβώς για να προλαμβάνει την υπέρμετρη συσσώρευση εξουσίας, για να απομακρύνει ειρηνικά όσους γίνονταν επικίνδυνοι για το πολίτευμα, ακόμα κι αν δεν είχαν παρανομήσει.
Πώς, λοιπόν, θα έβλεπαν οι Αθηναίοι κάποιον που:
· Απαλλάσσεται από ποινική διερεύνηση σκανδάλων με τεράστια οικονομική και κοινωνική σημασία;
· Δεν αναλαμβάνει προσωπική πολιτική ευθύνη για ένα πολύνεκρο δυστύχημα, όπως των Τεμπών;
· Εμπλέκεται (έστω και έμμεσα) σε παρακολούθηση πολιτικών και πολιτών;
Η απάντηση είναι πως ο δήμος δεν θα περίμενε ούτε τα δικαστήρια ούτε τα μέσα ενημέρωσης για να δράσει. Η εκκλησία του δήμου θα συγκαλείτο, ρήτορες και πολίτες θα μιλούσαν ελεύθερα, και το κοινό αίσθημα της αιδούς (ντροπής) και της δίκης (δικαιοσύνης) θα οδηγούσε στην απομάκρυνση του ηγέτη. Όχι γιατί ήταν αρεστός ή μη, αλλά γιατί είχε χάσει την ευθύνη προς το κοινό συμφέρον.
Οι Αθηναίοι πίστευαν βαθιά στην ευθύνη του πολιτικού ανδρός. Κι αν αυτός αμελούσε τα καθήκοντά του ή έθετε σε κίνδυνο το πολίτευμα, η απομάκρυνσή του ήταν πράξη σωτηρίας της πόλεως, όχι εκδίκησης.
Σήμερα, οι θεσμοί υπάρχουν. Το ερώτημα είναι αν λειτουργούν όπως τότε: όχι μόνο ως νόμοι, αλλά ως έκφραση της λαϊκής βούλησης και της πολιτικής αρετής. Αν όχι, τότε έχουμε χάσει όχι μόνο τον Αριστείδη, αλλά και τη δημοκρατία που υπερασπίστηκε.
Τα συμπεράσματα δικά σας. Και όποιος θέλει να σχολιάσει τα καταγραφέντα από την τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να στείλει τον σχολιασμό του στην ηλεκτρονική διεύθυνση [email protected]
