Tο απωθημένο της Ιστορίας

Ο νεο-οθωμανικός λεκτικός παροξυσμός στον οποίο έχει επιδοθεί ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, με αποκορύφωμα τις τελευταίες του δηλώσεις περί «συνόρων της καρδιάς» και «συνόρων φυσικών» φανερώνουν την πιστότητα του ανωτέρω συλλογισμού. Είναι φανερό ότι ο Τούρκος Πρόεδρος έχοντας αντιληφθεί πλήρως το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται στα εσωτερικά ζητήματα, με κύριο άξονα την προβληματική πορεία της οικονομίας, αλλά κυρίως τη γεωπολιτική θέση της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή, προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει την ταυτότητα της Τουρκίας διακόπτοντας κάθε σχέση με την ίδια τη γονιμοποιό δύναμη που δημιούργησε αυτό που γνωρίζουμε ως σύγχρονη Τουρκία: τον Κεμαλισμό.
Kacper Pempel / Reuters

Πολλά έχουνγ γραφτεί για τη δύναμη της ιστορίας, για επαναληπτικότητα στα γεγονότα που τη χαρακτηρίζει, αλλά κυρίως για την πλήρη απουσία ενσυναίσθησης της δύναμης των νοημάτων που παρέχει η ιστορία σε κοινωνίες, χώρες αλλά κυρίως πολιτικούς ηγέτες.

Αυτό το φαινόμενο το έχουμε δει να εξελίσσεται πολλές φορές κατά το παρελθόν, θα το δούμε σίγουρα και στο μέλλον και το χειρότερο, το βιώνουμε σήμερα και ειδικά στην ευρύτερη γειτονιά μας.

Ο νεο-οθωμανικός λεκτικός παροξυσμός στον οποίο έχει επιδοθεί ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν, με αποκορύφωμα τις τελευταίες του δηλώσεις περί «συνόρων της καρδιάς» και «συνόρων φυσικών» φανερώνουν την πιστότητα του ανωτέρω συλλογισμού.

Είναι φανερό ότι ο Τούρκος Πρόεδρος έχοντας αντιληφθεί πλήρως το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται στα εσωτερικά ζητήματα, με κύριο άξονα την προβληματική πορεία της οικονομίας, αλλά κυρίως τη γεωπολιτική θέση της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή, προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει την ταυτότητα της Τουρκίας διακόπτοντας κάθε σχέση με την ίδια τη γονιμοποιό δύναμη που δημιούργησε αυτό που γνωρίζουμε ως σύγχρονη Τουρκία: τον Κεμαλισμό.

Η ιστορία όμως είχε τα δικά της σχέδια και δεκαετίες μετά ξαναφέρνει την Τουρκία στο δίλημμα του πώς θα πρέπει να διαχειριστεί τη Μουσούλη.

Σε αυτή την εξίσωση υπάρχει σαφέστατα ο παράγοντας της Ελλάδος και συγκεκριμένα των νησιών του Αιγαίου και της Θράκης. Το μεγάλο αγκάθι όμως του Ερντογάν δε βρίσκεται στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου αλλά στη Μουσούλη. Η Μουσούλη αποτελούσε πάντα στο μυαλό και στην καρδιά κάθε νοσταλγού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το κλειδί για την είσοδο της χώρας στη Μέση Ανατολή. Μολονότι, πρόκειται για μια πόλη που έχει κτιστεί, και μεγαλουργήσει κατά το παρελθόν , αποκλειστικά από Αραβικά εθνοτικά στοιχεία, αποτελούσε, και ίσως να αποτελεί ακόμη και στις ημέρες μας, διακαή πόθο η επιστροφή της Μουσούλης στην Τουρκία. Αποτελεί δε, περιστατικό καταγεγραμμένο από την ίδια την ιστορία η σθεναρή άρνηση της, τότε πραγματικά, Μεγάλης Βρετανίας στις συνεχείς διπλωματικές οχλήσεις των Τούρκων να συμπεριληφθεί στη Συνθήκη της Λωζάνης και η περιοχή της Μουσούλης. Κάτι που σαφέστατα αρνήθηκε η Μεγάλη Βρετανία, φοβούμενη κυρίως την πρόσβαση που θα αποκτούσε αυτομάτως το νεοσυσταθέν κράτος της Τουρκίας στα ενεργειακά αποθέματα της περιοχής.

Η ιστορία όμως είχε τα δικά της σχέδια και δεκαετίες μετά ξαναφέρνει την Τουρκία στο δίλημμα του πώς θα πρέπει να διαχειριστεί τη Μουσούλη. Δίλημμα που και πάλι αποκτά υπαρξιακά χαρακτηριστικά για την ίδια την ιδιοσυστασία της γειτονικής μας χώρας.

Η Μουσούλη είναι πλέον μια περιοχή που μάχονται δυνάμεις με διαφορετικές αφετηρίες, αλλά κυρίως με διαφορετικές και πολλές αντιθετικές στρατηγικές. Η αυξανομένη επιρροή των Κούρδων σε συνδυασμό με την παρουσία Ρώσων, και πολύ λιγότερο, Αμερικανικών δυνάμεων, κυρίως υποστήριξης, στην περιοχή δημιουργούν νέα δεδομένα για τον Τούρκο Πρόεδρο που θα πρέπει να προσαρμόσει, υποχρεωτικά, τη στρατηγική του σε νέες πιο ρεαλιστικές βάσεις, αν θέλει όχι να επεκτείνει την επιρροή, αλλά κυρίως να διατηρήσει την όποια επιρροή έχει καταφέρει να δημιουργήσει όλα αυτά τα χρόνια στην περιοχή.

Τα μέχρι στιγμής δεδομένα δε δημιουργούν συνθήκες αισιοδοξίας, όχι μόνο για την Τουρκία, αλλά για τη σταθερότητα της περιοχής. Μπορεί το «Ισλαμικό Κράτος» επιτέλους να βρίσκεται σε γεωγραφική τουλάχιστον αποσύνθεση, αλλά η ένταση ανάμεσα στη Ρωσία και τις ΗΠΑ σε συνδυασμό με τους εθνικιστικούς παροξυσμούς του Ερντογάν, δε δημιουργούν τις συνθήκες για συγκρατημένη έστω αισιοδοξία.

Δημοφιλή