Ένα θηριώδες «κύμα» που σαρώνει τον Γαλαξία μας, εκτοπίζοντας ολόκληρα άστρα, ανακάλυψαν αστρονόμοι, με βάση δεδομένα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Gaia του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ΕΟΔ).
Ο Γαλαξίας δεν είναι ακίνητος: Περιστρέφεται και ταλαντεύεται συνέχεια. Εδώ και περίπου έναν αιώνα είναι γνωστό πως τα άστρα του περιστρέφονται γύρω από το κέντρο του, και το Gaia έχει καταγράψει τις ταχύτητες και τις κινήσεις τους. Από τη δεκαετία του 1950 είναι γνωστό πως ο «δίσκος» του Γαλαξία είναι στρεβλωμένος- και το 2020 το Gaia ανακάλυψε ότι ο «δίσκος» αυτός ταλαντεύεται στο πέρασμα του χρόνου, σαν την κίνηση ενός περιστρεφόμενου πιάτου.
Σύμφωνα με ανάρτηση στην ιστοσελίδα του ΕΟΔ, πλέον είναι ξεκάθαρο πως υπάρχει ένα «Μεγάλο Κύμα» που επηρεάζει την κίνηση των άστρων στον Γαλαξία σε αποστάσεις δεκάδων χιλιάδων ετών φωτός από τον Ήλιο. Όπως μια πέτρα που πέφτει σε μια λιμνούλα, προκαλώντας κυματισμούς στο νερό που κατευθύνονται προς τις όχθες της, αυτό το «κύμα» εκτείνεται σε ένα μεγάλο μέρος του εξώτερου δίσκου του Γαλαξία.
Όπως έχει δείξει η μελέτη των στοιχείων του Gaia, το κύμα αυτό επηρεάζει άστρα σε απόσταση 30-65 χιλιάδων ετών φωτός από το κέντρο του Γαλαξία (η διάμετρός του είναι περίπου 100.000 έτη φωτός). «Αυτό που το κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι η δυνατότητά μας, χάρη στο Gaia, να μετρήσουμε επίσης τις κινήσεις των άστρων εντός του γαλαξιακού δίσκου» είπε η Ελοΐζα Πότζιο, αστρονόμος στο Istituto Nazionale di Astrofisica (INAF) στην Ιταλία, η οποία ηγήθηκε των επιστημόνων που το ανακάλυψαν. «Το ενδιαφέρον δεν είναι μόνο η η οπτική εμφάνιση της δομής του κύματος σε τρισδιάστατο χώρο, μα επίσης η συμπεριφορά του ως κύμα όταν αναλύουμε τις κινήσεις των άστρων εντός του» πρόσθεσε. «Η παρατηρούμενη συμπεριφορά συνάδει με αυτό που θα περιμέναμε από ένα κύμα».
Όπως αναφέρεται στην ανάρτηση, για να το καταλάβει κανείς καλύτερα θα μπορούσε να σκεφτεί ένα «κύμα» από ένα πλήθος σε μια εξέδρα. Δεδομένου ότι τα χρονικά πλαίσια σε γαλαξιακό επίπεδο είναι ασύγκριτα μεγάλα σε σχέση με αυτά που αντιλαμβανόμαστε εμείς, θα βοηθούσε αν σκεφτόμασταν το στάδιο «παγωμένο» στον χρόνο- όπως παρατηρούμε εμείς τον Γαλαξία. Κάποιοι θα στέκονταν όρθιοι, άλλοι θα είχαν μόλις κάτσει κάτω (καθώς το κύμα θα τους είχε περάσει) και άλλοι θα ετοιμάζονταν να σηκωθούν όρθιοι, καθώς το κύμα θα τους πλησίαζε. Οι ερευνητές ήταν σε θέση να «πιάσουν» αυτή την κίνηση μελετώντας τις θέσεις και κινήσεις που πραγματοποιούν γιγαντιαία νεαρά άστρα και Κηφείδες (άστρα). Αυτοί οι τύποι άστρων έχουν διάφορες φωτεινότητες, οι οποίες είναι προβλέψιμες και μπορούν να παρατηρηθούν από τηλεσκόπια σαν το Gaia σε μεγάλες αποστάσεις.
Επειδή τα γιγαντιαία νεαρά άστρα και οι Κηφείδες κινούνται μαζί με το κύμα, οι επιστήμονες θεωρούν ότι ίσως στο φαινόμενο να παίζουν ρόλο αέρια: Είναι πιθανόν νεαρά άστρα να διατηρούν τη «μνήμη» του κύματος από τα ίδια τα αέρια από τα οποία δημιουργήθηκαν.
Σε κάθε περίπτωση, η προέλευση αυτού του γαλαξιακής κλίμακας φαινομένου είναι άγνωστη. Θα μπορούσε να οφείλεται σε κάποια παλιά σύγκρουση με έναν γαλαξία- νάνο, μα απαιτούνται περισσότερες έρευνες. Επίσης, θα μπορούσε να σχετίζεται με ένα μικρότερης κλίμακας φαινόμενο, το αποκαλούμενο Κύμα Ράντκλιφ (Radcliffe Wave).
